بزرگان فرهنگ باید از اوباشیگری رسانه‌یی در امان باشند!:گفتگو با ناصر فکوهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)
هشتمین سالروز راه‌اندازی وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ»
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اول مهرماه، هشتمین سالروز راه‌اندازی وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ» است؛ وب‌گاهی که به اعتقاد بزرگان حوزه‌ی انسان‌شناسی، مهم‌ترین پایگاه مخابره‌ی اطلاعات و پژوهش‌های مربوط به انسان‌شناسی در ایران است و در شاخه‌های مختلف فعالیتش، نه‌تنها مطالعات آداب و رسوم، موسیقی، هنر، سنن، مناسک، آثار تاریخی و به‌طور کلی، میراث فرهنگی اقوام و مناطق مختلف کشور را انتشار می‌دهد ناصر فکوهی گفت: بزرگان با تجربه و مشهور، نیازی به مطرح شدن در نشریات ندارند، آن‌ها آزادی عمل، احترام، آبروداری و جلوگیری از اوباشیگری رسانه‌یی می‌خواهند و این‌که چون حاضر نشده‌اند، تن به خواست اوباش و اوباشیگری فرهنگی بدهند، رسما به آن‌ها تهمت زده نشود.
نوشته‌های مرتبط
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اول مهرماه، هشتمین سالروز راه‌اندازی وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ» است؛ وب‌گاهی که به اعتقاد بزرگان حوزه‌ی انسان‌شناسی، مهم‌ترین پایگاه مخابره‌ی اطلاعات و پژوهش‌های مربوط به انسان‌شناسی در ایران است و در شاخه‌های مختلف فعالیتش، نه‌تنها مطالعات آداب و رسوم، موسیقی، هنر، سنن، مناسک، آثار تاریخی و به‌طور کلی، میراث فرهنگی اقوام و مناطق مختلف کشور را انتشار می‌دهد، بلکه در نگاهی وسیع‌تر، فرهنگ و آداب و رسوم سایر کشورهای دنیا را مورد توجه قرار می‌دهد و اخبار و مطالعات مربوط به آن‌ها را هم منتشر می‌کند.
مدیر و موسس این وبگاه ناصر فکوهی است. کسی که برخلاف مغفول ماندن حوزه‌ی مردم‌شناسی در بخش‌های مختلف، بویژه در رسانه‌ها، با هشت سال فعالیت متناوبش، ضمن نشر مطالعات و اخبار حوزه‌ی مردم‌شناسی، با پیوند دادن بزرگان و دانشجویان علوم انسانی، به نوماندن نگاه بزرگان و نشر افکار جوانان، کمک کرده و می‌توان گفت، یک‌تنه بار انتشار مطالعات مردم‌شناسی و زنده نگه داشتن این حوزه را به دوش کشیده، است. او که علاوه بر انجام پژوهش‌ها و مطالعات انسان‌شناسی، مدرس این حوزه در دانشگاه تهران نیز هست، در آستانه‌ی هشتمین سالروز راه‌اندازی وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ» دربارهی فعالیت‌های این وبگاه با خبرنگار ایسنا گفت‌وگو کرد.
حس مسوولیت فردی نویسنده در «انسان‌شناسی و فرهنگ» تقویت می‌شود
فکوهی دربارهی نحوه‌ی راه‌اندازی وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ» توضیح داد: این وبگاه به‌صورت یک وبگاه شخصی در مهرماه سال ۱۳۸۵ تأسیس شد. در ابتدا صرفا مقالات، گفت‌وگوها و اخباری که به فعالیت‌هایم مربوط می‌شدند، در آن درج می‌شد؛ ولی به‌تدریج، دانشجویان و بعد از آن، اساتید، روشنفکران و نویسندگان هم به آن پیوستند و بعد از یکی دو سال، نام وبگاه به «انسان‌شناسی و فرهنگ» تغییر کرد و توانست به کار خود تنوع و گسترش بدهد، به‌طوری که به مهم‌ترین و پربازدیدشونده‌ترین وبگاه فارسی‌زبان جهان در حوزه‌ی علوم انسانی و اجتماعی تبدیل شده است.
او ادامه داد: رویکرد این وبگاه، بین رشته‌یی و شیوه‌ی سازمان‌یافتگی آن براساس دسترسی کاملا آزاد و کار داوطلبانه‌ی تمام همکاران است. پرهیز از ورود به مباحث سیاسی روز و تأکید بر نبود یک رویکرد ایدئولوژیک خاص، از جمله‌ی دیگر اصول وبگاه است که مجموعه‌ی آن‌ها در بخشی از اساس‌نامه که روی وبگاه قرار دارد، قابل مطالعه است. اصل برای ما، پرهیز از هرگونه کار محفلی و سوءاستفاده‌ی سیاسی و دار و دسته‌سازی از یک کار علمی است. ما تلاش کرده‌ایم، فرهنگ را با تمام گوناگونی‌اش تا حد ممکن به زبان ساده در اختیار بزرگ‌ترین گستره از مخاطبان آن قرار دهیم و فرصتی فراهم شود تا استعدادهای جوان بتوانند رشد کنند و این رشد در کنار نویسندگان و استادان برجسته انجام گیرد، تا هم تعادلی برقرار و هم چشم‌اندازی برای آینده ساخته شود.
وی در پاسخ به این پرسش که مطالب بر چه اساسی انتخاب و در وبگاه مندرج می‌شود، توضیح داد: ورود به وبگاه و همکاری با آن، برای همه آزاد است؛ تأکید داریم که وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ» یک نشریه یا مجله نیست، بلکه جایی است برای کار مشترک تحت کنترل علمی انعطاف‌آمیز، یعنی جایی برای هدایت علمی شدن و رشد کردن بدون دغدغه و هراس از آن‌که قرار باشد همچون یک محیط دانشگاهی آمرانه و کلاسیک دائما از افراد امتحان گرفته شود و زیرسوال روند. همین امر، ما را از وب‌گاه‌های مشابه مانند ویکی‌پدیا (مثلا در نسخه‌ی فارسی‌اش) جدا می‌کند؛ هدف در ویکی‌پدیا، ساختن یک دایرهالمعارف جهانی و چند زبانه است که با خرد جمعی و براساس قوانین و ضوابطی یکسان در آن واحد در چند زبان شکل می‌گیرد، در حالی که در «انسان‌شناسی و فرهنگ» مهم این است که نوشته‌ها دارای هویت مولف باشند و حس مسوولیت فردی نویسنده در افراد تقویت شود و همین به او کمک کند که بتواند در راه گسترش فرهنگ عمومی و فرهنگ تخصصی گام بردارد. به همین جهت نیز تعمدا آزادی بییشتری به موقعیت‌های فردی تألیف و ترجمه (سبک، شیوه‌ی نگاه، رویکرد و حتی نثر و ساختارهای تحلیل یا توصیف) داده می‌شود، زیرا قرار نیست که اینجا برای افراد، چه نویسندگان و چه خوانندگان، تکلیفی آمرانه مشخص کنیم. هرچند کنترل برای صحت و سلامت علمی و اخلاقی مطالب در حد بالایی انجام می‌گیرد.
فکوهی اظهار کرد: اعضای این سایت در طول سال‌های همکاری، رشد بسیار بالایی داشته‌اند و اغلب حتی از تجربه دانشگاهی برای‌شان مفیدتر بوده است. در این زمینه توصیه می‌کنم، بویژه به نامه‌هایی که هر سال به‌مناسبت سالگرد وبگاه منتشر می‌شود، مراجعه کنید تا ببینید که همکاران ما در رده‌های گوناگون دربارهی تجربه‌ی شروع کار خود در وبگاه، رشد، آموختن کار جمعی و پیشرفت در زمینه‌ای تخصصی چه گفته‌اند و چقدر از آن رضایت دارند.
تلاش برای رایگان ماندن استفاده از وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ»
او دربارهی نحوه‌ی انتخاب افرادی که مطالب خود را در سایت انتشار می‌دهند، گفت: گزینشی در کار نیست و اصل بر اعتماد متقابل است. افراد در واقع، در هر رده و مرتبه‌ای، از یک دانشجوی ساده‌ی سال اول تا یک استاد برجسته در آخرین سال‌های فعالیت علمی خود، می‌توانند با ما همکاری کنند. نوع همکاری را هم خودشان انتخاب می‌کنند؛ این همکاری می‌تواند صرفا حمایت معنوی باشد، مانند عضو شدن در وبگاه (که از ابتدا تا امروز رایگان بوده و تمام تلاش ما این است که آن را رایگان باقی نگه داریم) یا حمایت همراه معنوی و مادی مانند قرار دادن نام‌شان به‌عنوان مشاور ارشد علمی مانند بسیاری از شخصیت‌های علمی برجسته‌ی ایرانی و جهانی، برعهده گرفتن مدیریت یک گروه موضوعی یا منطقه‌یی، سردبیری یک ویژه‌نامه، نوشتن مقاله و گزارش‌های علمی و همچنین فرستادن یادداشت‌های علمی و ارزشمند که قابلیت ماندگاری داشته باشند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: ما از هر کمکی به این فرآیند گسترش علمی استقبال می‌کنیم؛ از همکاری در قالب کارهای جاری مانند تایپ کردن، اسکن کردن مدارک، صفحه‌بندی، ترجمه‌های ساده، صفحه‌آرایی و هر نوع کار اجرایی و علمی دیگری در راستای اهداف سایت. همکاری می‌تواند همچنین در قالب کمک مالی به وبگاه باشد، زیرا این وبگاه و همه‌ی فعالیت‌هایش تنها با این کمک‌ها می‌تواند ادامه‌ی حیات دهد. از سوی دیگر نیز به‌دلیل تعداد زیاد مراجعه‌کنندگان و دانلودهای متعددی که از وبگاه می‌شود، به سرورهای قدرتمندی نیاز است که هزینه‌های بالایی دارند و این تنها با کمک‌های مردمی امکان دارد. البته این امر، در کشوری که مردم عادت به تکیه بر توان خود ندارند و همیشه چشم‌شان به‌دست دولت بوده، کار سختی است، این روحیه به‌شدت در افراد، درونی شده و متوجه آن نیستند که همین موضوع، دلیل اصلی وضعیتی است که دارند و اغلب از آن ابراز نارضایتی می‌کنند.
فکوهی گفت: بر همه‌ی مطالب وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ» در قالب‌های متفاوت خودشان پیش از انتشار در حدی معقول یا اهداف سایت نظارت می‌شود و این مطالب برای ایجاد پیشرفت در فرد نویسنده و خوانندگان بررسی می‌شوند. مطالب این وبگاه باید با قوانین کشور در تضاد نباشند، از لحاظ قانونی و اخلاقی به هیچ شخص حقیقی و حقوقی توهین و بی‌ادبی نکند، شأن کلام و عزت فردی و علمی در آن‌ها حفظ شود، از لحاظ علمی تا حداکثر ممکن، رعایت امانت علمی برای ما مورد تأکید است تا بتوانیم یک مجموعه‌ی بزرگ را برای اشاعه‌ی علوم بین رشته‌یی و ایجاد رابطه بین علوم مختلف انسانی و اجتماعی ایجاد کنیم.
تعداد مخاطبان ما از دانشجویان و اساتید رشته انسان‌شناسی بیشتر است
او دربارهی مخاطبان این سایت علوم انسانی، توضیح داد: مخاطبان ما براساس اطلاعاتی که از وب‌گاه‌های تخصصی مانند آمار گوگل و آلکسا داریم، اغلب جوانان و افراد میان‌سال گروه سنی ۲۵ تا ۴۵ سال هستند. بیشتر این افراد تحصیلات دانشگاهی دارند و برای موضوع خاصی از طریق موتورهای جست‌وجو یا از طریق لینک در وب‌گاه‌های دیگر به «انسان‌شناسی و فرهنگ» وارد می‌شوند. براساس اطلاعات آلکسا و بررسی لینک‌های دائم به این وبگاه و مطالعه‌ی این وبگاه ها و وبلاگ‌ها، همچنین براساس نامه‌های دریافتی و افرادی که در وبگاه ثبت نام کرده‌اند، می‌توانیم بگوییم بیشتر علاقه‌مندان به وبگاه را در حد ۵۰ یا ۶۰ درصد کسانی تشکیل می‌دهند که از حوزه‌ی علوم انسانی و اجتماعی می‌آیند، اما در حد ۴۰ درصد از حوزه‌های دیگر نیز بازدیدکننده داریم.
فکوهی دربارهی این‌که به‌نظر می‌رسد مخاطبان سایت «انسان‌شناسی و فرهنگ» بیشتر اساتید و دانشجویان انسان‌شناسی هستند، پاسخ داد: تعداد افراد بویژه در حوزه‌هایی مانند مطالعات شهری، باستان‌شناسی و علوم زیستی روبه افزایش است؛ ولی مخاطبان ما، فقط دانشجویان یا استادان رشته‌ی انسان‌شناسی نیستند، چنانچه تعداد بازدیدها از سایت «انسان‌شناسی و فرهنگ» بسیار بیشتر از بزرگ‌ترین انجمن‌های علمی رشته‌های اصلی علوم اجتماعی و وب‌گاه‌های تخصصی مقالات است. ضمن این‌که در ایران، به این اندازه نیز دانشجو یا استاد رشته‌ی انسان‌شناسی نداریم. ۷۰ درصد مخاطبان از داخل و ۳۰ درصد از خارج ایران وارد می‌شوند. در حدود ۶۵ درصد نیز به‌صورت مستقیم از طریق موتورهای جست‌وجو، یعنی در جست‌وجوی موضوعی به وبگاه وارد می‌شوند. به این ترتیب، در طیفی بین ۵ تا ۱۰ هزار بازدید در روز، مخاطبانی به‌مراتب گسترده‌تر از انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی و حتی علوم انسانی، از وبگاه دیدن می‌کنند.
عضو هیأت علمی گروه انسان‌شناسی دانشگاه تهران ادامه داد: بیشتر مخاطبان ما در ایران، در شهرهای بزرگ متمرکز هستند، ولی از شهرهای کوچک و متوسط نیز مخاطبان خود را داریم. در کل، نزدیک به ۴۰ شهر ایران از این سایت دیدن می‌کنند. ۳۰ درصد از بازدیدکنندگان نیز در سطح بین‌المللی، از ۱۰۰ کشور و بیش از یک‌هزار شهر وارد می‌شوند که اغلب در کشورهای ایالات متحده آمریکا، کانادا، اروپای غربی و سپس در ترکیه و افغانستان و قفقاز و استرالیا هستند. بازدیدکنندگان کشورهای دیگر نیز در روندی دائم رشد کرده‌اند و از کمتر از پنج درصد در سه سال نخست، امروز به بیش از ۳۰ درصد رسیده‌اند. از نظر موضوع‌های مورد علاقه‌ی مراجعه‌کنندگان نیز تمرکز در ایران بر مسائل نظری و در خارج از ایران، بر نتایج مطالب پژوهشی داخل قرار دارد.
او با انتقاد از سوءاستفاده از مطالب وبگاه، به‌شکل استفاده از آن‌ها بدون ذکر منبع، توضیح داد: البته این رفتار در ایران رایج است و متأسفانه در این زمینه هیچ کاری از ما برنمی‌آید. به‌طور کلی، انتشار مطالب در وبگاه «انسان‌شناسی و فرهنگ»، بویژه در زمینه‌ی علوم انسانی و اجتماعی، شانس زیادتری برای دیده و خوانده شدن نسبت به روزنامه‌ها می‌دهد، زیرا مطالب مدام به‌صورت‌های مختلف مورد استناد قرار می‌گیرند. از تابستان امسال، روزنامه‌ی «لوموند دیپلماتیک» که از معتبرترین نشریات جهان است، نسخه‌ی فارسی خود را به جای انتشار در روزنامه‌های پرتیراژ کشور- این کار را قبلا می‌کرد – صرفا در «انسان‌شناسی و فرهنگ» به انتشار رساند.
منتظر گرفتن جواز برای ایجاد موسسه انسان‌شناسی هستیم
عضو شورای علمی تحصیلات تکمیلی بنیاد ایران‌شناسی، در پاسخ به این پرسش که آیا سایت «انسان‌شناسی و فرهنگ» قصد گسترش فعالیت‌های خود را دارد؟ گفت: این سایت مدت‌ها است که تقاضای خود را برای تبدیل شدن به یک موسسه، به نهادهای مربوط ارائه کرده و گسترش فعالیت‌ها تا حد زیادی منوط به داشتن این مجوز است. با این وجود، برگزاری سخنرانی، معرفی کتاب، نمایش فیلم مستند و داستانی و برگزاری جلسه‌ی بحث دربارهی آن‌ها، برگزاری جلسه‌ی نقد کتاب، برگزاری همایش‌های تخصصی و برپایی کارگاه‌های آموزشی از جمله برنامه‌های ما در همکاری با نهادهای علمی، دانشگاه‌ها، انجمن‌ها و … بوده و هست و به‌صورت مرتب، در سایت اعلام می‌شوند. در بخش بین‌المللی نیز هدف‌مان روی فضا بردن نمونه‌هایی از وبگاه پس از فارسی، به سایر زبان‌های ایرانی و همچنین زبان‌های بین المللی است، ولی این برنامه‌ها به بودجه، زمان و نیروهای متخصص نیاز دارد.
او در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که به‌نظر می‌رسد سطح مطالب وب‌سایت یکسان نیست، بیان کرد: سطح مطالب در یک حد نیست، چون نه افرادی که آن‌ها را می‌نویسند و نه کسانی که آن‌ها را مطالعه می‌کنند، در یک حد نیستند و اهداف و رویکرد‌های یکسانی ندارند و ما هم نمی‌خواهیم داشته باشیم، چون همان‌طور که گفتم، اینجا قرار نیست الگوی «پژوهشگر» و «علم» و «فرهنگ» رسمی به کسی عرضه شود. شکی نیست که مطالب یک فرد دانشگاهی با تجربه‌ی چند ده ساله در یک حوزه‌ی تخصصی، باید علمی‌تر از کار یک دانشجوی کارشناسی باشد؛ اما مهم این است که ما معتقدیم خوانندگان قدرت تشخیص دارند که چه مطلبی در چه حدی برای‌شان قابل استفاده است. نویسندگان و بخصوص افراد با تجربه نیز این حق را دارند که از فضایی برخوردار باشند که در قالب‌هایی گاه بیرون از چارچوب‌ها ی خشک و قدیمی و اصول هزاران بار تجربه‌شده بنویسند. دموکراسی علمی و ترویج علمی یعنی همین.
فکوهی ادامه داد: اگر قرار بود صرفا تریبونی برای دانشگاهیان پرسابقه وجود داشته باشد، همین حالا هم دانشگاه‌ها، کلاس‌ها، پژوهشکده‌های گوناگون، مجلات علمی – پژوهشی دانشگاهی در حد وفور در ایران هستند. اگر هم قرار بود هر مطلبی بدون هیچ کنترلی منتشر شود، کار ما یک کار ژورنالیستی در شکل بد آن می‌شد. البته گاه می‌بینیم که مجلات و روزنامه‌هایی در این حوزه با شکل و شمایلی بسیار حرفه‌یی و با برخورداری از پشتیبانی‌های مالی و سیاسی و … دست به تقلید از نمونه‌های غیرایرانی در غرب می‌زنند، بدون آن‌که نظارتی واقعی بر کارشان باشد و یا اصولا هدفی علمی داشته باشند. رابطه‌ی این مجلات و روزنامه‌ها با نخبگان عموما رابطه‌ای ابزاری است و این چیزی است که درپی تغییر دادنش هستیم، ولو آن‌که به‌دلیل نداشتن آن‌گونه پشتیبانی‌ها نتوانیم ظاهری لزوما تا آن حد آراسته و «حرفه‌یی» داشته باشیم و به‌دلیل آزاداندیشی نخواهیم همه را در یک قالب آمرانه ببریم. درست است که ما حرفه‌یی نیستیم، چون به‌دنبال گسترش فرهنگی‌ایم، نه کسب درآمد از فرهنگ و فرهنگ‌دوستان یا استفاده ابزاری از فرهنگ و اندیشه «برای خالی نبودن عریضه» در کنار سوژه‌های «داغ» یا تسری دادن بی‌اخلاقی‌های ژورنالیستی به فرهنگ.
نایب رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران همچنین اظهار کرد: من با اطمینان می‌گویم که میزان خوانایی و دیده شدن مطلب در وبگاه بسیار بیشتر از مجلات علمی دانشگاهی و روزنامه‌ها است و اهداف آن هم کاملا متفاوت است. استادان باید در کنار دانشجویان حضور داشته باشند. معتقدم که هر دو گروه به هم کمک می‌کنند، جوانان کمک می‌کنند که افراد با تجربه در اندیشه‌های قدیمی خود اسیر نمانند و دینامیسم زمان و تدوام را درک کنند و افراد پرتجربه هم نگاه عمیق‌تر و سرد و گرم چشیده‌ی خود را به صورتی دموکراتیک و علمی به جوانان منتقل می‌کنند. در نهایت، یک جریان شکل می‌گیرد که مهم‌ترین نکته‌ی مثبت آن، چند رشته‌یی بودن، تداوم یافتن و چشم‌انداز داشتنش در رویکردی بین رشته‌یی در حوزه‌ِ فرهنگ است.
نمی‌توان برای فهم جهان آن را به «راحت‌الحقوم» تبدیل کرد
او با بیان این‌که بسیاری گله می‌کنند که این وبگاه شلوغ است، گفت: مسأله این است که جهان، شلوغ است و قرار نیست برای فهمیدن جهان، آن را به یک «راحت‌الحلقوم» تبدیل کنیم و به خورد افراد دهیم. این کاری است که وب‌گاه‌ها و کتاب‌های ایدئولوژیک می‌کنند یا روزنامه‌ها و مجلات به شکلی دیگر با ایجاد صفحات کاملا جدا از هم انجام می‌دهند و دانشگاه‌ها با ایجاد گروه‌های آموزشی – پژوهشی به کلی تفکیک‌شده و دارای رابطه‌ی حذف و طردکننده نسبت به یکدیگر (که اینجا رفرانس من به فوکو، بوردیو و مورن است) و به شکلی ساده و قابل فهم و در واقع، تقلیل‌یافته و ناقص، تصویری تحریف‌شده از جهانی به شدت پیچیده را به افراد ارائه می‌دهند که جهانی یک‌بعدی و به همین دلیل، غیرواقعی است و برای همین هم افراد در برخورد با مشکلات سر می‌خورند، چون ابزارهای درک جهان را در دست ندارند. چطور می‌شود جهان را صرفا از بعد فیزیک یا شیمی یا حتی صرفا از دید روان‌شناسی یا جامعه‌شناسی دید؟ بدون آن‌که توجه داشت این‌ها پدیده‌هایی کاملا مربوط به یکدیگر هستند؟ دست کم باید در حوزه‌ی علوم انسانی و اجتماعی رویکردی بین رشته‌یی داشت. «انسان‌شناسی و فرهنگ» ابتدا به نظر «شلوغ» می‌آید، ولی چاره‌ای به‌جز عادت کردن به این ساختارهای پیچیده وجود ندارد، مگر توهم و قاطعیتی ناشی از ندانم‌کاری و بی‌خبری از خود و دیگری که جایی در «انسان‌شناسی و فرهنگ» ندارند.
مردم برای فرهنگ پولی پرداخت نمی‌کنند
وی با بیان این‌که به کسانی که در «انسان‌شناسی و فرهنگ» مطلب می‌نویسند، هیچ حق‌الزحمه‌ای برای مطلب انتشار داده‌شده پرداخت نمی‌شود، توضیح داد: از مدیران ارشد تا همکاران جوان، به‌صورت داوطلبانه و بدون دریافت هیچ امتیاز مادی یا دانشگاهی و صرفا براساس علاقه این کار را انجام می‌دهند. هزینه‌های گرداندن سایت به‌خاطر دست‌مزد نیست، بلکه باکیفیت باقی ماندن در فضای مجازی از یک‌سو و تداوم فعالیت‌ها در فضای واقعی، این هزینه‌ها را ایجاد می‌کند. هزینه‌های وبگاه، مشکل اصلی ما است که به‌تدریج ما را فلج می‌کند. این هزینه‌ها البته بسیار اندک هستند، اما صرفا با کمک‌های مردمی تأمین می‌شوند. به‌تازگی برخی نهادهای شهری مانند شهرداری قرار است کمک‌های اندکی برای تدوام فعالیت‌های سایت کند که البته هنوز عمل نشده است. متأسفانه فرهنگ ما، ضربات شدیدی با نفتی شدن و درآمدهای ساده و سهل‌الوصول آن خورده است، همه تصور می‌کنند باید از همه چیز رایگان برخوردار باشند و پولی برای چیزی که از آن استفاده می‌کنند، بویژه برای فرهنگ پرداخت نکنند.
فکوهی ادامه داد: نتیجه‌ی چنین رفتاری، ضعف عمومی فرهنگ است که نیازی به توضیح خیلی زیاد ندارد و همه از آن رنج می‌برند؛ ولی دلایلی که بیشتر افراد تصور می‌کنند مشکل عقب‌ماندگی فرهنگی آن‌ها است، عموما اشتباه است. به هر حال، با وجود درخواست‌های زیاد ما در پایان همه‌ی مقالات از تمام مخاطبان، میزان کمک‌ها بسیار ناچیز است. از خارج از کشور نیز به‌جز مواردی معدود، تقریبا هیچ کمکی به وبگاه نمی‌شود. امیدواریم این رویکرد تغییر کند و بدانیم که فضای مجازی هم مثل فضای واقعی، هزینه دارد، آن هم برای مجموعه‌ای که علم و دانش تولید می‌کند. این خطر بزرگی است که «انسان‌شناسی و فرهنگ» را تهدید می‌کند و به آن، نوعی «موفقیت متناقض» می‌گویند؛ یعنی یک وبگاه یا یک مجموعه، همان میزان که موفق‌تر می‌شود، هزینه‌های بیشتری را طلب می‌کند و اگر نتواند آن‌ها را تأمین کند، تبعا از میان خواهد رفت. امیدواریم بتوانیم این مجموعه را که امروز وارد هشتمین سال فعالیت خود می‌شود، حفظ کنیم.
او همچنین گفت: در طول سال‌های این قرن، بسیاری از ابتکارها و خدماتی که در عرصه‌ی فرهنگ اتفاق افتاده، به‌دلیل این‌که عقلانیتی برای حفظ آن‌ها وجود نداشته، از بین رفته‌اند، «انسان‌شناسی و فرهنگ» هم می‌تواند شامل این مسأله باشد. افسوس که فرهنگ ما چنین است که همیشه آرزوهای خود را در کارهای بزرگ و ناشدنی می‌بیند و از آنچه در پیش رویش است و می‌تواند به او برای بهتر شدن وضعیتش کمک کند، صرف نظر می‌کند.
فکوهی در پاسخ به این پرسش که آیکون کمک‌های مالی در وبگاه چقدر توانسته است به سایت کمک مالی برساند؟ اظهار کرد: میزان کمک‌های مالی در طول هشت سال گذشته، کمتر از ۱۰میلیون تومان بوده است، یعنی حدود یک‌میلیون تومان در هر سال، اما ما به گذاشتن این آیکون ادامه می‌دهیم، فقط برای این‌که افراد همواره متوجه مسوولیت خود باشند و بدانند اگر به آن عمل نمی‌کنند، باید در نتایج مسوولیت، خود را بازشناسند. این آیکون خود نوعی یادآوری یک وظیفه‌ی مدنی است، ولو آن‌که هیچ‌کس رعایتش نکند. برای ما این آیکون مانند یک تابلوی راهنمایی و رانندگی است که به شما می‌گوید در اینجا باید توقف یا حرکت کنید، رعایت این مسأله ما را به مدنیت می‌رساند و رعایت نکردنش مشکلی فوری ندارد، اما تبعا به همان میزان ما را از مدنیت دور می‌کند و از رشد فرهنگی باز می‌دارد و جای دیگر، هزینه‌ی بسیار سنگین‌تری را بابتش پرداخت خواهیم کرد، کاری که هر روز داریم انجام می‌دهیم.
او دربارهی حمایت‌های دولتی برای حفظ فعالیت این سایت علوم انسانی، توضیح داد: ما از هیچ‌گونه حمایت دولتی در هشت سال گذشته برخوردار نبوده‌ایم. البته چندان هم به دنبالش نبوده‌ایم. آیکون‌های حامیان «انسان‌شناسی و فرهنگ» که در حال حاضر در صفحه‌ی اول قرار دارند، صرفا موسساتی را نشان می‌دهند که به ما کمکی به‌صورت «حمایت غیرمالی» یا «همکاری» کرده‌اند و هیچ‌گونه کمک مالی از سوی این موسسات برای حفظ فعالیت‌های سایت نشده است. البته فعالیت‌های این سایت تا کنون با هیچ‌گونه مانع‌تراشی، فیلترینگ یا تذکر مستقیم و غیرمستقیم روبه‌رو نشده است. البته سیاست وبگاه به‌صورت کاملا دقیقی بر دوری از هرگونه سیاسی‌کاری و استفاده از موقعیت علمی همکارانش برای حمایت از این یا آن ایدئولوژی سیاسی به‌شکل غیرعلمی قرار داشته است. البته شاید از این امر در موارد معدودی عدول شده باشد، اما با تذکر دوستان، به سرعت به وضعیت اول بازگشته‌ایم.
بزرگان باید از اوباشیگری رسانه‌یی در امان باشند
وی بیان کرد: در ابتدا، بسیاری از کسانی که با وبگاه روبه‌رو می‌شدند، از زیادی شاخه‌های آن گله می‌کردند؛ ولی به‌تدریج متوجه شدند که دلیل موفقیت وبگاه دقیقا در بین رشته‌یی بودن و تلاش برای کنار هم قرار دادن اجزای جهانی است که به‌صورت تصنعی از یکدیگر جدا شده‌اند. بسیاری در ابتدا، ایرادهای زیادی می‌گرفتند که چرا وبگاه به نویسندگان و حتی دانشجویان میدان می‌دهد، ولی اکنون می‌دانند که این میدان دادن تنها شانس ما برای ساختن شخصیت‌های قدرتمندی است که در آینده، این حوزه را در دست می‌گیرند. اتفاقی که در دهه‌ی ۱۳۴۰ افتاد هم همین بود. به جای آن‌که مثل امروز ما تمام مدت برای افراد مختلف قدیمی مراسم تقدیر بگیریم و روی جلد مجلات، نشریه‌ها و همه‌جا با نام چند ده نفر پر شود، در آن زمان، صدها جوان بودند که ادبیات، سینما، تئاتر، موسیقی و علوم ما را با ابتکار و جسارت‌ها و فعالیت‌های پرشور خود می‌ساختند و همان‌ها هستند که امروز بزرگان این حوزه‌ها را تشکیل می‌دهند و در آن زمان هم البته زیر نظر پیشکسوتان بودند.
این استاد دانشگاه با بیان این‌که بزرگان مشهور و پرتجربه‌ی امروز و جوانان ناشناس و بی‌تجربه‌ی دیروز، نیازی به چاپ شدن نام‌شان روی جلد مجلات ندارند، توضیح داد: چیزی که آن‌ها به‌شدت نیازمندش هستند، آزادی عمل، احترام، آبروداری برای آن‌ها و جلوگیری از اوباشیگری رسانه‌یی است و این‌که چون حاضر نشده‌اند تن به خواست اوباش و اوباشیگری فرهنگی بدهند، رسما به آن‌ها تهمت زده نشود. آنچه برای آن‌ها بیش از هر چیز مفید و لازم است برخورداری از فرصت تربیت جوانانی است که کار و اندیشه آن‌ها را دنبال کنند و برای این عمل هم نیاز به ابزارهایی دارند که به این جوانان و به آن‌ها امکان کار مشترک را بدهند. «انسان‌شناسی و فرهنگ» یکی از این ابزارها در میان صدها و هزاران ابزار دیگری است که هزاران تن امروز در کشور ما در دست دارند و به‌شدت و با وجود همه‌ی ناملایمات، مشغول به کار جدی و به دور از جنجال‌ها و ژورنالیسم در معنای بد آن هستند. ما به هیچ‌وجه ادعای برتری نسبت به هیچ‌یک از این ابزارها را نداریم و فقط کار خود را می‌کنیم. پاسخ‌مان نیز به تحقیرها، بدگویی‌ها، کارشکنی‌ها و بی‌عملی‌ها و … همواره فقط یک چیز بوده است، کار، کار و باز هم کار.