آبادان شهری در استان خوزستان و جنوب‌غرب ایران، مرکز شهرستان آبادان و از مناطق آزاد بازرگانی (منطقه آزاد تجاری-صنعتی اروند) ایران است. بر جزیره‌ای هم‌نام خود در ۵۳ کیلومتری خلیج فارس در نزدیکی با مرزهای عراق و کویت جای گرفته است. پس از اهواز این شهر مهم‌ترین شهر خوزستان است. این شهر همچنین دارای فرودگاه و بندر است و به دلیل داشتن پالایشگاه نفت و راهبردی بودن و هم‌مرزی با کشور عراق، از زمان جنگ جهانی دوم یکی از مهم‌ترین شهرهای خاورمیانه و ایران بوده‌است. یکی از بزرگترین پالایشگاه‌های نفت جهان (پالایشگاه نفت آبادان) در این شهر قرار دارد. نفت از اغلب مناطق خوزستان با لوله به این شهر می‌رسد و پس از تصفیه به کلیه جهان صادر می‌شود. نزدیکترین شهر به آبادان، خرمشهر است که حدود ۱۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد.
نام: آبادان
نوشته‌های مرتبط
نام های پیشین: آپادانا، اوپاتان، عبادان (تلفظ عربی)
استان: خوزستان
مساحت شهر: ۱۲۷۵ کیلومتر مربع
مساحت شهرستان:
مساحت استان: ۶۴,۰۵۷ کیلومتر مربع
جمعیت شهر: ۲۱۲,۷۴۴
تحول جمعیتی شهر در صد سال اخیر:
شکوفایی و گسترش آبادان به دنبال کشف نفت برای نخستین بار در مسجد سلیمان (۵ خرداد ۱۲۸۷ش/۲۶ مه ۱۹۰۸م) و احداث پالایشگاه بزرگ نفت (۱۹۰۹-۱۹۱۲م) در این جزیره آغاز شد و در پی آن کارشناسان و کارگران ساده از شهرهای دور و نزدیک راهی این مرکز صنعتی نو بنیاد شدند و در نتیجه جامعه‌ای با زمینه‌های گوناگون فرهنگی، قومی و اعتقادی در آن پدید آمد و وضعیت اقتصادی آن با شتاب دگرگونی و پیشرفت یافت. به موازات گسترش صنایع نفت و شکوفایی اقتصادی آبادان، جمعیت شهر آن افزایش یافت، و از ۰۰۰،۱۰۰ نفر در ۱۳۲۲ش به ۰۰۰،۲۲۶ تن در ۱۳۳۵ش، و از ۰۰۰،۲۷۶ تن در ۱۳۴۵ش، به ۰۰۰،۲۹۶ نفر در ۱۳۵۵ش، رسید. چون آبادان در حال نگارش این مقاله جزو مناطق جنگی بوده، تعیین رقم دقیق جمعیت آن میسر نگشته است.
آبادان تا سال ۱۳۵۵ خورشیدی از نظر جمعیت شهر نخست استان خوزستان بود و پس از آن سال جای خود را در رتبه یکم به اهواز داد. از ۹۱۱،۳۷۶ تن مردم شهرستان آبادان در ۱۳۵۵ش، ۸/۸۱% آن در شهر ساکن بودند، و بنابراین آبادان میان شهرهای خوزستان بالاترین میزان جمعیت شهری را داشت. با اینهمه، جمعیت آبادان طی یکی دو دهه پیش از بروز جنگ ایران و عراق (شهریور ۱۳۵۹ش) در حال کاهش نسبی بود و با شروع جنگ یکباره نقصان کلی گرفت.
جمعیت شهرستان: ۲۷۱,۴۸۴ (۱۳۹۰)
جمعیت استان: ۴,۵۳۱,۷۲۰ (۱۳۹۰)
ترکیب شهرستان(تعداد و اسامی شهرها، و تعداد روستاها):
بخش مرکزی
• دهستان بهمنشیرجنوبی
• دهستان بهمنشیرشمالی
• دهستان شلاهی
شهرها: آبادان
بخش اروندکنار
• دهستان منیوحی
• دهستان نصار
• دهستان نوآباد
شهرها: اروندکنار ، چوئبده
کوچکترین و بزرگترین شهرهای استان از لحاظ جمعیتی:
اهواز با ۱,۱۱۲,۰۲۱ نفر جمعیت بزرگترین و زهره با ۱۲۷۷ نفر جمعیت کوچکترین شهرهای استان خوزستان هستند.
ترکیب استان (تعداد و اسامی شهرها و شهرستان ها):
استان خوزستان شامل ۲۵ شهرستان به شرح زیر است:
آبادان، شوش، امیدیه، اندیمشک، اهواز، ایذه، باغ ملک، دشت آزادگان، ماهشهر، بهبهان، گتوند، دزفول، خرمشهر، شادگان، رامشیر، رامهرمز، هویزه، هندیجان، شوش، شوشتر، باوی، اندیکا، لالی، مسجد سلیمان، هفتگل
فهرست شهرهای استان خوزستان پیش از سرشماری سال ۱۳۹۰ که شامل ۶۱ شهر است:
اروند کنار، الوان، امیدیه، اندیمشک، اهواز، ایذه، آبادان، آغاجاری، باغ ملک، بستان، بندر امام خمینی، ماهشهر، بهبهان، ترکالکی، جایزان، جنت مکان، چغامیش، چمران، چوبیده، حر، حسینیه، حمزه، حمیدیه، خرمشهر، دارخوین، دزآب، دزفول، دهدز، رامشیر، رامهرمز، رفیع، زهره، سالند، سردشت، سماله، سوسنگرد، شادگان، شاوور، شرافت، شوش، شوشتر، شیبان، صالح شهر، صالح مشطت، صفی اباد، صیدون، قلعه تل، قلعه خواجو، گتوند، گوریه، لالی، مسجد سلیمان، مشراگه، ملاثانی، میانرود، میداوود، مینوشهر، ویس، هفتگل، هندیجان، هویزه
فاصله شهر با مرکز استان: ۱۴۰ کیلومتر
فاصله شهر با تهران: ۹۵۸ کیلومتر
فاصله و نسب جغرافیایی شهر با شهرهای مهم نزدیک:
آبادان در ۱۴۰ کیلومتری جنوب اهواز، ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی خرمشهر، ۱۰۳ کیلومتری جنوب غربی بندر ماهشهر، ۵۶۲ کیلومتری شمال غربی شیراز، ۴۶۵ کیلومتری جنوب غربی خرم اباد ، ۴۵۰ کیلومتری شمال غربی بوشهر، ۲۳۱ کیلومتری غرب بهبهان و ۳۰۵ کیلومتری شمال غرب گناوه قرار دارد.
ترکیب زبانی شهر:
پیش از وقوع مهاجرت گسترده در جریان قرن بیستم و پس از آن، جمعیت خوزستان غالباً از دو گروه زبانی تشکیل می‌شد: سخنگویان به عربی، که در نواحی کشیده شده از خلیج فارس و اروند رود به سوی شهر اهواز زندگی می‌کردند، و سخنگویان به گویش‌های ایرانی که در نواحی به سوی شمال غرب و کوهپایه‌های رشته کوه زاگرس ساکن بودند. عربی خوزستانی از نوع خلیج فارسی است، که به طور بنیادین فرقی با عربی کویتی ندارد. گرچه ارزیابی زبانی از خوزستان تاکنون انجام نشده، گویش‌های صحبت شده توسط ایرانی زبانان استان به نظر بر دو نوع می‌رسد: دزفولی- شوشتری، که در آن دو شهر بدان صحبت می‌شود، و بختیاری که توسط عشایری که در مناطق کم ارتفاع خوزستان قشلاق می‌کنند و کسانی که در روستاها و شهرهایی چون آغاجاری، مسجدسلیمان، و رامهرمز زندگی می‌کنند، صحبت می‌شود.
ترکیب قومی شهر:
استان خوزستان تیره‌های گوناگون انسانی را در بر می‌گیرد. خوزستان از لحاظ خرده‌فرهنگ‌ها متکثرترین استان ایران است. بختیاری‌ها، عربها، فارس‌های بومی شهرها، لرها و.. از آن جمله هستند. بر پایه دانشنامه بریتانیکا، بیش از نیمی از جمعیت استان خوزستان راعرب‌ها تشکیل می‌دهند. از دیگر اقوام این استان می‌توان به بختیاری‌ها، لرها و سایر، اقوام فارس اشاره کرد. همچنین قشقایی‌ها و ارامنه نیز در بخش‌هایی از استان خوزستان سکونت دارند.
شمار عربها در نواحی روستایی استان خوزستان در سال ۷۸ تعداد ۴۲۹۱۹۷ نفر برآورد شده که حدود ۳۷٫۸ درصد کل جمعیت روستایی استان را دربر می‌گرفت. جمعیت تخمینی عرب‌های استان خوزستان برپایه آمار ذکر شده در آن سال یک و نیم میلیون نفر بوده‌است.
از میان ۲۷ شهرستان این استان بیشترین تراکم عرب‌های خوزستان در شهرستان‌های دشت آزادگان، شادگان،شوش، ماهشهر، خرمشهر و آبادان است. جمعیت قابل توجهی از بختیاری ها نیز در شهر آبادن حضور دارند. همچنین گروهی از خانوارهای ارمنیان در شهر آبادان زندگی می کنند که شمارشان تا پیش از انقلاب بیشتر بود.
ترکیب اقتصادی (مشاغل و بخش های اقتصادی فعال):
اقتصاد در آبادان عمدتاً برپایه شرکت نفت می‌باشد؛ که درسال۱۲۹۱ خورشیدی جهت تصفیه نفت مسجدسلیمان احداث گردید. درآغاز ملی شدن صنعت نفت حدود ۶۰۰هزار بشکه در روز توان تولیدی پالایشگاه بوده که امروز پس از حوادث جنگ هشت ساله ظرفیت تولید آن به ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته‌است. آبادان همچنین یک پتروشیمی بنام پتروشیمی آبادان دارد که در جوار پالایشگاه آبادان احداث گردیده‌است. در سال ۱۳۸۷ خورشیدی افزون بر ۱۴۷ فروند لنج و بیش از ۵۸۰ قایق موتوری صیادی در منطقه آبادان به امر صید و صیادی فعالیت داشتند. همچنین از تاریخ چهارم خرداد سال ۱۳۸۳ منطقه آزاد تجاری اعلام شد که باعث ورود سرمایه گذاران خارجی و داخلی درون شهر گردید. بندر آبادان واقع در ساحل رودخانه اروند بطورکلی توان جابجایی بیست هزار تن کالا را دارد که باتوجه به رونق منطقه آزاد تجاری اروند بر اهمیت آن بیش از پیش افزوده شده‌است.
پس از کشف نفت در شهر مسجد سلیمان لزوم ایجاد یک پالایشگاه نفت برای تصفیه نفت به نظر می‌رسید به همین دلیل این پالایشگاه در سال ۱۲۹۱ توسط انگلیسیها ساخته شد. این پالایشگاه در ابتدا روزانه ۲۵۰۰ بشکه در روز نفت تصفیه می‌کرد. ظرفیت پالایشگاه آبادان در سال ۱۳۳۰ به ۵۰۰۰ بشکه در روز رسید که پس از سرمایه‌گذاری شرکتهای خارجی به۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید که می‌توان از آن به عنوان برزگترین پالایشگاه جهان یاد کرد.
در سال ۱۳۴۲ انستیتو نفت فرانسه از طریق سازمان برنامه و بودجه مأمور شد تا مکان یابی ایجاد صنایع پتروشیمی در ایران را بررسی کند؛ و با توجه به نزدیکی آبادان به میادین نفتی و هم چنین وجود خط لوله‌های نفت از قبل احداث شده برای پالایشگاه آبادان و دسترسی به منابع آب شیرین دائمی به دلیل مجاورت آبادان با رودخانه اروند رود این مطالعات منجر انتخاب شهر آبادان و به تأسیس شرکت سهامی پتروشیمی آبادان با مشارکت ۷۴٪ سهم شرکت ملی پتروشیمی و ۲۶٪ سهم شرکت ب اف گودریج آمریکا گردید؛ و در سال ۱۳۴۶ به دلیل اینکه در داخل کشور هیچگونه تجربه ساخت مجمتع‌های پتروشیمی وجود نداشت عملیات ساختمانی مجتمع توسط شرکت لاماس آمریکا آغاز و تنها دو سال بعد در سال۱۳۴۸ رسماً به بهره‌برداری رسید.
ارتفاع از سطح دریا : ۳ متر
دمای میانگین سالانه: ۲۶ درجه سانتی گراد
سردترین و گرم ترین درجه حرارت:
حداقل درجه حرارت آبادان ۶.۳۲ و حداکثر آن بالای ۵۰ درجه سانتی گراد است.
وبگاه های مربوط:
دانشنامه ویکی‌پدیا / ابادان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86#.D8.A7.D9.82.D9.84.DB.8C.D9.85
وبسایت شهرداری آبادان
http://abadan.ir/default.aspx
نقشه در ایران :
نقشه در استان:
نقشه شهر:
منابع:
دانشنامه ویکی‌پدیا / آبادان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86
دانشنامه ویکی‌پدیا / شهرستان آبادان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86
دانشنامه ویکی‌پدیا / استان خوزستان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86
دانشنامه ویکی‌پدیا / فهرست شهرهای خوزستان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86
راسخون / درباره آبادان
http://rasekhoon.net/article/show/1092588/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87%20%DB%8C%20%D8%B4%D9%87%D8%B1%20%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86/
تیشینه / تعیین فواصل شهرها
http://www.tishineh.com/
این مطلب در چارچوب پروژه انسان شناسی وبازنمایی شهرهای ایران مدرن منتشر می شود.
درباره پروژه