سنندج (به کردی: سنه، کورسان)، دومین شهر بزرگ کرد نشین و بیست و سومین شهر بزرگ ایران، مرکز استان کردستان در غرب ایران است. نام سنندج دگرگون شدهٔ سنه‌دژ است و زبان مردم، کردی سورانی اردلانیاست. این شهر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی با ارزشی برخوردار است که بناهای مسکونی و عام‌المنفعه متعددی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی‌مانده‌است؛ و دارای محدودهٔ بافت تاریخی فرهنگی با وسعتی معادل ۱۱۲ هکتار است. شهر سنندج به دلیل وضعیت خاص توپوگرافی یکی از شهرهای زیبای ایران است به طوریکه پیرامون این شهر از کوه‌های زیبا و بلند و داخل شهر به صورت تپه ماهور از تپه‌های متعددی تشکیل شده و برفراز هر تپه‌ای منظره‌ای زیبا از شهر نمایان است.
نام: سنندج
نوشته‌های مرتبط
نام های پیشین: سینه دژ، سنه‌دژ، سینه، سیر
استان: کردستان
مساحت شهر: ۲۰۹۰۶ کیلومتر مربع
جمعیت شهر: ۳۷۳۹۸۷ (۱۳۹۰)
تحول جمعیتی شهر در صد سال اخیر:
جمعیت شهر سنندج در سال ۱۳۳۵ برابر با ۴۰٬۶۴۱ نفر با ۷٬۹۰۰ خانوار بوده‌است. در سال ۱۳۴۵ جمعیت شهر به ۵۴٬۵۷۸ نفر و ۱۵٬۱۰۶ خانوار رسیده‌است. نرخ رشد جمعیت در این دوره ۲٫۹۹ درصد بوده‌است که در مقایسه با نرخ رشد سایر مراکز استان‌ها در کشور نرخ رشد بالایی می‌باشد. در سال ۱۳۵۵ جمعیت شهر با نرخ رشد ۵.۸ درصد به ۹۵۸۷۲ نفر رسید (مرکز آمار ایران ۱۳۵۵، ص ۱۳). اوج تسریع جمعیت به سال ۱۳۶۵ بر میگردد که طی ده سال و با نرخ رشد ۷.۸۷ درصد، جمعیت شهر ۲.۱ برابر شده و به ۲۰۴۵۳۷ نفر بالغ گردید (مرکز آمار ایران، ۱۳۶۵، ص ۱۵). علت اصلی این افزایش جدا از رشد طبیعی، مهاجرتهای گسترده از مناطق مرزی و ناآرام به شهر بوده است. در دوره بعد نرخ رشد اندکی کاهش یافته و به ۳.۵۹ درصد رسیده که بر اساس آن جمعیت شهر به ۲۷۷۸۰۸ نفر در سال ۱۳۷۵ بالغ گردید (فرهودی و محمدی، ۱۳۸۵: ۱۹۱). بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت شهر سنندج در این سال بالغ بر ۳۳۱٬۴۴۶ نفر بوده که از این تعداد ۱۷۱٬۷۲۳ نفر مرد و ۱۷۱٬۷۲۳ نفر زن بوده‌اند. همچنین تعداد خانوارهای ساکن این شهر، ۸۱٬۳۸۰ خانوار بوده‌است.
جمعیت شهر سنندج در حال حاضر حدود ۴۰۰ هزار نفر است و پراکندگی جمعت آن به گونه‌ای است که در حال حاضر ۵۰ درصد مردم شهر تنها در ۱۸ درصد از مساحت کل شهر زندگی می‌کنند، که این اتفاق یکی از چالش‌های بزرگ شهری در سنندج است که مسئولان قصد دارند با تزریق منابع مالی به مناطق کم جمعیت‌تر شهر و توسعه آن بتوانند این وضعیت را به تعادل برسانند.
مساحت شهرستان: ۳۰۳۳ کیلومتر مربع
مساحت استان: ۲۸۲۰۳ کیلومتر مربع
جمعیت شهرستان: ۴۵۰۱۶۷ (۱۳۹۰)
جمعیت استان: ۱,۴۹۳,۶۴۵ نفر (۱۳۹۰)
ترکیب شهرستان(تعداد و اسامی شهرها، و تعداد روستاها):
• بخش مرکزی شهرستان سنندج
دهستان آبیدر
دهستان آرندان
دهستان حسین آباد جنوبی
دهستان حومه (سنندج)
دهستان نران
دهستان سراب قامیش
شهر: سنندج
• بخش کلاترزان
دهستان ژاورود غربی
دهستان کلاترزان
دهستان نگل
شهر: شویشه
• بخش سیروان
دهستان ژاورود شرقی
دهستان میانرود
کوچکترین و بزرگترین شهرهای استان از لحاظ جمعیتی:
به لحاظ جمعیتی سنندج بزرگترین شهر و بابارشانی با ۴۸۱ نفر کوچکترین شهر استان هستند.
ترکیب استان (تعداد و اسامی شهرها و شهرستان ها):
استان کردستان براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۹۰ دارای ۱۰شهرستان، ۲۹شهر، ۳۱بخش، ۸۶دهستان و ۱۶۹۷آبادی دارای سکنه و ۱۸۷ آبادی خالی از سکنه بوده‌است. شهرستان‌های این استان عبارتند از:
بانه، بیجار، دهگلان، دیواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامیاران و مریوان.
استان کردستان دارای ۲۴ شهر به قرار زیر است:
سنندج، سقز، قروه، مریوان، بانه، کامیاران، بیجار، دیواندره، دهگلان، کانی‌دینار، سریش‌آباد، دلبران، سروآباد، بلبلان‌آباد، یاسوکند، موچش، دزج، آرمرده، صاحب، زرینه، شویشه، کانی‌سور، بویین سفلی، بابارشانی
فاصله شهر با تهران: سنندج در ۴۹۲ کیلومتری غرب تهران واقع شده است.
فاصله و نسب جغرافیایی شهر با شهرهای مهم نزدیک:
سنندج در ۱۷۵ کیلومتری غرب همدان، ۲۸۱ کیلومتری جنوب غرب زنجان، ۱۳۸ کیلومتری شمال شرق کرمانشاه، ۴۹۲ کیلومتری غرب تهران، ۴۰۸ کیلومتری جنوب شرق ارومیه و ۴۴۸ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد.
ترکیب زبانی شهر:
ساکنان سنندج، کرد زبان هستند که به لهجه اردلانی از گویش سورانی تکلم می‌کنند. در گذشته ارمنی‌ها نیز در این شهر زندگی می‌کردند اما با گذشت زمان از سنندج مهاجرت کردند.
ترکیب قومی شهر:
شهر سنندج مقر طوایفی از کردهای اردلان، (غمینی) احمدزینل، قاری‌مرادی، قمرتوزه‌ای، چهاردولی، خرات، دوم (گیوه‌کش)، سورسوری، شیخ‌اسماعیل، قادر مریویسی، کوسن رزین (کفش رزین)، گرگدای، گوران و هلاج بوده‌است.
ترکیب اقتصادی (مشاغل و بخش های اقتصادی فعال):
شهر سنندج بزرگترین مرکز تجمع انسانی در استان کردستان است و از نظر اقتصادی عملکردی ای دارد که در کنار مرکزیت اداری –سیاسی در استان، بر اهمیت آن افزوده می شود.
شهر سنندج می تواند به عنوان یک منطقه آزاد از نظر اقتصادی و تجاری بسیار فعال باشد. مهمترین ویژگی منطقه آزاد مرزی بودن آن است که در استان کردستان نقاط مرزی بانه و مریوان در کردستان شرایط لازم را دارا هستند. علاوه بر پتانسیل های موجود هم چون منابع آب و خاک، فرصت های مرزی در کردستان ظرفیت نیروی انسانی نیز مسئله ای حائز اهمیت است که باید مورد توجه قرار گیرد.
به علاوه برای ارائه خدمات و سرویس دهی به بیمارانی که از کشور عراق به ویژه اقلیم کردستان به کردستان ایران می آیند نیاز به ایجاد دفاتر گردشگری درمان در این استان است. در واقع ایجاد و تقویت توریسم درمان در کردستان منجر به رونق اقتصادی خواهد شد (خبرگزاری مهر، هویت اقتصادی شهر سنندج).
ارتفاع از سطح دریا : ۱۴۵۰ تا ۱۵۳۸ متر
دمای میانگین سالانه: ۱۲ درجه سانتی‌گراد
سردترین و گرم ترین درجه حرارت:
حداکثر دما در تیر حدود °۴۴ و حداقل آن در بهمن، °۱۳٫۵- درجهٔ سانتی‌گراد است.
وبگاه های مربوط:
دانشنامه ویکی‌پدیا / شهر سنندج
پرتال شهرداری سنندج
نقشه در ایران :
نقشه در استان:
نقشه شهر:
منابع:
دانشنامه ویکی‌پدیا / شهر سنندج
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC#.D9.88.D8.B6.D8.B9.DB.8C.D8.AA_.D8.B7.D8.A8.DB.8C.D8.B9.DB.8C
دانشنامه ویکی‌پدیا / استان کردستان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86
دانشنامه ویکی‌پدیا / شهرستان سنندج
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC
دانشنامه ویکی‌پدیا / فهرست شهرهای استان کردستان
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86
خبرگزاری مهر / هویت اقتصادی شهر سنندج احراز شود
http://www.mehrnews.com/news/2343726/%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC-%D8%A7%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87
کجارو / زندگی در شهر سنندج چگونه است؟
http://www.kojaro.com/2016/10/24/122863/living-sanandaj/
نمای ایران / شهر سنندج
http://www.iranview.com/post/12764
فرهودی، رحمت الله، محمدی، اکبر. تحلیل و پیش بینی وضعیت اشتغال در شهر سنندج با استفاده از مدل تغییر سهم ضریب مکانی و ضریب جینی، مجله پژوهشهای جغرافیایی، شماره ۵۵ّ بهار ۱۳۸۵، صص ۲۰۲-۱۸۹
لینک دسترسی به مقاله:
http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/51913855508.pdf
سایت تیشینه
http://www.tishineh.com/
این مطلب در چارچوب پروژه انسان شناسی و بازنمایی شهرهای ایران مدرن منتشر می شود.
درباره پروژه