انسان شناسی زندگی روزمره و تحقیقات اتنوگرافیک(مردم نگارانه) از روزمرگی: تفاوت ها و شباهت ها

ناتالیا پورشکاروا ترجمه ی یاسمن اوحدی

انسان شناسی زندگی روزمره، امروزه به یکی از معروف ترین سویه های مطالعات تاریخی بدل شده است. گزارشی که در زیر می خوانید، بر مجموعه ای از تحقیقات متمرکز می شود که شامل “آنچه مردم به طور معمول انجام می دهند” یعنی کردارها و رفتارهای طبیعی افراد طبقه متوسط، متمرکز شده است. درواقع در دنیای علمی، دو درک عمده از زندگی روزمره وجود دارد: ۱- زندگی روزمره به عنوان بازسازی کننده بافت کلان ذهنی وقایع تاریخی، ۲- زندگی روزمره به عنوان شیوه فهم روش های تحلیل جزءنگر تاریخی. به عبارت دیگر محدوده مطالعات انسان شناسی زندگی روزمره تبدیل به بررسی شرایط زندگی و وجود و هستی روزمرگی، ساختارهای تغذیه و خوراک، زندگی خانوادگی، اوقات فراغت و فرهنگ جنسی شده است.
تفاوت اصلی میان مطالعات اتنوگرافیک(مردم شناسانه) عادت ها و آداب و رسوم زندگی روزمره و دیدگاه های انسان شناسانه به روزمرگی، در فهم معنای تاریخ روزمرگی و میدانی است که مردم شناسان کار تحقیقی شان را بر آن انجام داده اند. تاریخ نگاری با محوریت رویدادهای سیاسی، به ندرت در تحقیقات مردم شناسانه از زندگی روزمره دیده می شوند درحالیکه تأثیری که خیل وقایع گوناگون بر تغییر زندگی روزمره در طول زمان سیال می گذارند، انسان شناس زندگی روزمره را به خود علاقمند می کند.

بازآفرینی های اتنوگرافیک روزمرگی، به ندرت به تجربیات شخصی افراد توجه می کند. مورخ روزمره به سادگی بر موجودیت روزمرگی متمرکز نمی شود بلکه به مسائل زندگی و چگونگی درک آنها توسط کسانی که با ما یا قبل از ما زندگی کرده اند می پردازد. انسان شناسی زندگی روزمره در مطالعه فرآیندهای کلان ذهنی، شکلی از تاریخ سازی ناخودآگاه جمعی است. این نوع تاریخ سازی از تاریخ کلان ذهنی، زودتر از زمانی که تجربیات روزمره به مردم شناسی بپیوندد صورت گرفت. انسان شناسی زندگی روزمره، بازتابندگی بیشتری نسبت به مردمنگاری تجربیات روزمره دارد.
انسان شناس روزمره “هستی شناسی روزمره”اش را نه تنها با طبقات مشخص شده کلاسیک یعنی (نجبا و رعایا، طبقه کارگر، طبقه مرفه، طبقه مذهبی و گروه های بعد از آنها) بلکه با اکثر گروه های اجتماعی خرد و حاشیه ای از جمله: بی خانمان ها، فاحشه ها، افرادی که مشاغل خطرناکی دارند و… مرتبط می سازد و باور دارد که انواع گوناگون فعالیت ها و تمام کسانی که با این فعالیت ها درگیرند، اتنوگرافی های خاص خودشان را دارند. “انسان شناسان زندگی روزمره”(برخلاف مردم نگاران) در بررسی تجربیات زندگی روزمره، بازنمایی رفتارها و خودآگاهی های انحرافی -یعنی کسانی که مردم نگاران به ندرت آنها را به صورت دقیق و مشخص مورد مطالعه قرار می دهند- را نادیده نمی گیرند.

مردم نگار متخصص در تاریخ فرهنگ مادی، یک محقق صبور در مطالعه جزئیات، و یک تحلیلگر دقیق است. انسان شناسی روزمره –برخلاف مردم نگاری- وظیفه اش را تشخیص و تمییز امور خرد و بی اهمیت نمی داند بلکه به بررسی دقیق جزئیات می پردازد و کار اصلی را بر توصیف امور مادی و فیزیکی-نه صرفا موضوعات مادی یا فیزیکی- بلکه رابطه امر روزمره با افراد و تمام ترکیبات احتمالی اش که ممکن است به وجود آیند، می گذارد. جزئیات فعالیت های روزمره به انسان شناس زندگی روزمره کمک می کند تا زندگی افراد را توصیف و تشریح نموده و گذشته روزمرگی را مشخص کند. “فهم یک بازه زمانی” موجودیت خصوصی یک فرد را با یک رشته از وقایع تاریخی مرتبط می سازد.

انسان شناسی روزمره، بیشتر تحلیلی و کمتر توصیفی است درحالیکه مردمنگاری زندگی روزمره، بیشتر توصیفی است. مردم نگاران به جنبه های رایج و معمول قوانین زندگی علاقه دارند و انسان شناسان زندگی روزمره قوانین رایج را از قلم نمی اندازند اما یادداشت های گروهی و واکنش های متمایز افراد و هنجارهای فردی را ترجیح می دهند. انسان شناسان روزمره، معتقدند عکس العمل های متمایز فردی نشان می دهند که چه قوانینی مشاهده شده بودند و چه چیزهایی فقط روی کاغذ آورده شدند. در مطالعات مردمنگارانه درباره “زندگی روزمره”، فراغت و کار همیشه در مجاورت یکدیگر قرار داده می شوند. یعنی مورخان روزمره، مطالعه روزمرگی را چگونگی وقوع یک عمل، محرک های آن، ارتباطش با عاملان درونی اش و اثرات متقابلش با موضوع “تاریخ جدید کار” و استفاده از هم منابع و روش های مردم شناختی و هم از منابع آماری، روان شناختی، جامعه شناسی و زبان شناسی است.

ناتالیا پوکراورا انستیتوی مردم شناسی و انسان شاسی آکادمی روسیه
Natalia Pukareva

http://www.etno-institut.co.rs/Zbornik/zbornik22/puskareva_rez.pdf

Institute of Ethnology and Anthropology of Russian Academy