شماره جدید فصلنامه «فرهنگ مردم ایران» که ویژه کار و تولید ملی است در ۲۶۶ صفحه به چاپ رسید. این شماره که مربوط به دوره بهار و تابستان ۱۳۹۱ است برگرفته از مقالاتی است که در خصوص کار و جلوه های آن در فرهنگ مردم نگاشته شده است. در سخن نخست این شماره به قلم سردبیر فصلنامه آمده است:
«کار، جوهره زندگی انسان و اساس نظام اقتصادی است. کار فعّالیّتی است که باعث میشود با ایجاد تغییرات در عرضه کالا یا ارائه خدمت، ارزش آن افزایش یابد.
نوشتههای مرتبط
براساس آموزههای دینی، کار و تلاش مقدمه کسب روزی است و موجبات تولید و خدمات را فراهم میآورد. در سوره نجم آیه ۳۹، بهره آدمی، حاصل کار او معرّفی شده است و در باور مسلمانان، کار و تولید زمینههای تقرّب به خداوند را فراهم میآورند. مطالعه در ادبیّات شفاهی و سایر حوزههای «فرهنگ مردم» نیز نشان میدهد که کار و تلاش خستگیناپذیر جزئی از باورهای عمیق پیشینیان بوده است. آیینها، آداب و سنتهای فراوانی در «فرهنگ مردم» با موضوع کار و تلاش شناسایی شدهاند که هر کدام از آنها میتواند در بخشهای مختلف رسانه ملّی، اعمّ از برنامههای مستند و مجموعههای نمایشی مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
فرهنگ کار نیز مجموعه ارزشها، باورها و دانشهای مشترک و پذیرفتهشده یک گروه کاری در انجام فعّالیّتهای معطوف به تولید یا ایجاد ارزش افزوده است. تقویت چنین فرهنگی در کنار مفاهیم و محورهای مختلف کار در فرهنگ مردم در واقع حرکت بر مبنای منویّات مقام معظم رهبری(دامظلّهالعالی)، سند چشمانداز توسعه کشور و اهداف جامع رسانه ملّی است. براساس سند چشمانداز، ایران تا سال ۱۴۰۴ باید مقام نخست را در زمینه تولید علم به دست آورد. رسیدن به چنین افقی، رؤیایی دور از دسترس نیست؛ چرا که «فرهنگ مردم» ایران گنجینهای غنی از عناصری است که جامعه را به کار و تلاش تشویق و دعوت میکنند و آن را «سرمایهای جاودان» میدانند. بنابراین، احیا و بهرهبرداری از این گنجینه غنی در رسانه ملّی که اجزای زیرپوستی فرهنگ ما را تشکیل میدهند میتواند به پیشبرد همهجانبه گسترش روحیه کار و فعّالیّتهای جمعی یاری رساند.
بر همین مبنا، واحد فرهنگ مردم ویژهنامهای با موضوع کار و تولید در فرهنگ مردم ایران در اختیار دستاندرکاران، تهیهکنندگان و برنامهسازان رسانه ملّی قرار داده است تا با بهرهگیری از عناصر مختلف فرهنگ مردم بتوانند فرهنگ عمومی جامعه را با برنامههای تهیّه شده ارتقا بخشند. مقالات این ویژهنامه در چهار محور «جلوههای کار در ادبیّات شفاهی و مکتوب برای تولید برنامههای ترکیبی»، «کارآواها و آیینهای موسیقایی کار در رسانه»، «بازتاب همیاری در زندگی سنّتی برای طرح در رسانه» و «قابلیتهای صنایع دستی برای ساخت برنامههای مستند» تدوین و ارائه شده است»(سخن نخست،۷،۸).
فهرست مطالب و عناوین مقالات این شماره به ترتیب زیر است:
سخن نخست
تشویق به کار و تلاش از گهواره تا بزرگسالی/ محبوبه علی محمدی
جایگاه کار و کوشش در افسانهها و متلهای ایرانی/ محمد جعفری(قنواتی) / ناهید جهازی
مولفههای سنتی کار در ادبیات شفاهی/ فاطمه عزتی
آسیبهای کار و تلاش در ادبیات مکتوب و شفاهی/ دکتر محمد حنیف
مطالعه مردم شناختی جارآواهای پیشههای دورهگردی تهران قدیم/ دکتر محمد همایون سپهر/ شیرین خزایی
بررسی مضامین در آواها و ترانههای مشاغل زنان/ علی آنیزاده
اصوات آهنگین در میان شبانان(مستندی زیباشناختی از فرهنگ موسیقایی)/ هوشنگ جاوید
نیمه؛ کارآوای ساحل نشینان بوشهر/ میترا خواجه ئیان
تجلی کار گروهی در سنتهای رفتاری مردم ایران/ رقیه حاج محمدیاری
زیست اقتصاد عشایری؛ مطالعه موردی عشایر هداوند/ محمد سعید جانب اللهی
جلوههای یاریگری سنتی زنان؛ خودیاری، همیاری و دگریاری/ شهرزاد دوستی
نگاهی مردم شناختی به پیشه چوتاشی/ دکتر مصطفی رستمی
رنگرزی و رفوگری فرش در استان مرکزی/ فاطمه ولیخانی چگنی
کتابشناسی/ شایسته بهرامی سامانی