واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات صداوسیما فصلنامه شماره ۵۷ و ۵۸ خود را انتشار داد. این شماره فصلنامه که مربوط به دوره تابستان و پاییز ۱۳۸۹ است، در ۲۳۷ صفحه و با موضوعات متنوعی از فرهنگ مردم ایران با تأکید بر «صنایع دستی» منتشر شده و در اختیار دوستاران فرهنگ مردم قرار داده شده است.
در سخن سردبیر این شماره از نشریه آمده است:
نوشته‌های مرتبط
صنایع دستی یا هنرهای صناعی به عنوان زیرمجموعه‌ای از هنرهای سنتی، یادآور حضور مؤثر و خلاق انسان‌ها در شکل بخشیدن به دست‌ساخته‌های بدیع و ظریفی است که بیش از آنکه تزیینی و سرگرم‌کننده باشند، احساسات و عواطف انسان‌ها را به عنوان رکن تولید صنایع نشان می‌دهند. از این روست که حافظ فرهنگ و آیین‌های ملت‌ها هستند و به نوعی نماد ملموس فرهنگ اقوام و سند ثبت تمدنی و سرمایه فرهنگی ایشان به شمار می‌آیند. در صنایع دستی آنچه بیش از همه قابل تأمل است، در مرحله نخست بینش، ذوق، اندیشه و باورهای سازندگان و بعد از آن، تبعیت از شرایط اقلیمی و زیستی مصرف‌کنندگانی است که آن صنایع را در زندگی خود به کار می‌برند. شاید به همین دلیل پیشینه فعالیت‌های بشری با همین دست‌ساخته‌ها سنجیده می‌شود. امروزه نقش صنایع دستی، ضمن آنکه در توسعه اقتصادی، بویژه صنایع غیرنفتی، ایجاد اشتغال، رونق گردشگری و در نهایت افزایش تولید ناخالص ملی مسجل شده است، به لحاظ وظیفه‌ای که در معرفی ارزش‌های فرهنگی ملت‌ها دارند سرمایه معنوی کشورها و عنصر مهم خودباوری مردم نیز محسوب می‌شود. به همین دلیل، صنایع‌دستی بویژه صنایع مصرفی که با زندگی روزمره مردم سر و کار دارند، نقش مهمی در تقویت هویت ملی ایفا می‌کنند؛ تا آنجا که جامعه جهانی بویژه سازمان یونسکو را به تشکیل شورای جهانی صنایع دستی (W.C.C) در سال ۱۹۶۴ واداشته است تا ضمن حمایت از صنایع بومی سرزمین‌های مختلف، به تنوع‌بخشی و رنگارنگی اقوام و ملت‌ها در دنیایی که به‌سوی دهکده جهانی پیش می‌رود، کمکی شایان نماید.
در این میان رسالت رسانه ملی برای احیاء، بازشناسی و کمک به صنایع خانگی و کارگاهی بومی و سنتی، در سالی که به نام «رونق تولید» نامگذاری شده، مضاعف گردیده است. آن هم در کشوری که از یک سو، رنگین‌کمانی از اقوام و صنایع‌دستی را در اختیار دارد و از سوی دیگر به واسطه فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها ناچار به توسعه صنایع غیرنفتی است. با علم به ضرورت و اهمیت این مسئله، این شماره از فصلنامه فرهنگ مردم ایران، به طور ویژه به صنایع دستی و به طور اکید صنایع هنری ـ مصرفی پرداخته است. از صنایع مبتنی بر بافت به قالی‌بافی، احرا‌می‌بافی، دارایی‌بافی، سیس‌بافی، حصیربافی و گلیج‌بافی پرداخته شده و نیز هنر ـ صنعت‌های سفال‌سازی، سنگ‌تراشی، چیت‌گری و برنجی‌سازی مورد مداقه قرار گرفته است.
یکی از بدایع این شماره، چاپ تک‌نگاری‌های گروه «پژوهش ایران زمین» است که نخستین بار پس از پنج دهه منتشر می‌شوند. این تک‌نگاری‌ها از دو حیث تاریخی و مردم‌شناختیِ تصویری قابل تأمل هستند؛ به لحاظ تاریخی آنکه برخی از این پژوهش‌ها نخستین و گاه تنها مونوگرافی‌هایی هستند که به این موضوعات پرداخته‌اند و از حیث انسان‌شناسی تصویری اهمیت دارند؛ زیرا نخستین مستندهای آیینی و مردم‌شناختی تلویزیون بر پایه چنین پژوهش‌هایی در سازمان صداوسیما ساخته شده‌اند.
امید است این شماره از فصلنامه بتواند گوشه‌ای از علایق و مطالبات علاقه‌مندان به حوزه فرهنگ مردم، بویژه دست‌اندرکاران تولید برنامه‌های مربوط به صنایع دستی در رسانه ملی را برآورده کند.
فهرست عناوین مقالات این شماره از فصلنامه نیز به قرار زیر است:
قالی هریس؛ نقش‌مایه و رنگ/ امید بنام
سفال لالجین؛ فرآیند ساخت/شهریار شاهانی‌فرا
ظرفیت‌های پوشاک سنتی به منظور طراحی مد لباس؛ مطالعه موردی آذربایجان شرقی/ پروین بابایی و سمیه زادامیری
نقش و نمد خراسان شمالی/ اعظم مهاجری
دست‌بافته‌های بومی استان مازندران با تأکید بر شرق و مرکز مازندران/ جمشید رضایی
جوراب‌بافی مکریان؛ مطالعه موردی گوره‌وی میرزایی /شهناز ابوبکری
یزد و بافق؛ دست‌بافته‌ها و حصیربافت‌ها/ محمدسعید جانب‌اللهی
هنر نقش‌زنی بر روی پارچه؛ قلم‌کاری یا چیت‌گری/ هرمز شهدادی، شاهرخ صفایی و تنظیم: سویل ماکویی
هنر ـ صنعت برنجی‌سازی در بروجرد/ احمد نظری و تنظیم: حمیدرضا رحمتی و معصومه آقاجان‌پور
در جستجوی هویت مشترک: فولکلور تفسیرشده از طریق تصویر/ جوانا کونتال و ترجمه: آذین سحابی
نقد کتاب تاریخ مردم‌شناسی و فرهنگ مردم ایران در روزگار پهلوی/ علی آنی‌زاده
معرفی کتاب رود انار بار / مصطفی جعفرزاده دستجردی
