آلمان: کلیشه ها و مدل ها (لوموند دیپلماتیک: ژانویه ۲۰۱۴)

دومینیک ویدال برگردان شیرین روشار

آخرین انتخابات پارلمانی در جمهوری فدرال آلمان در سپتامبر گذشته، ناگهان الهام بخش رساله نویس ها، روزنامه نگاران و ناشرین شد در حالیکه این کشور تا آن زمان به ندرت مورد مطالعه قرار می گرفت. این می تواند فرصتی باشد برای تکرار مکررات. آخرین کتاب آلن منک (۱) با این جمله تکان دهنده آغاز می شود : «چه خوش است زندگی در آلمان!»، پژواک وارونه اصطلاح (یهودی) آلمانی : «چه خوش است زندگی در فرانسه»، و در «فریادی برآمده از جان و دل» «تحسین فوق العاده خود را نسبت به آلمان امروز» ابراز می دارد. و اشاره می کند که فقط «احساسات کوته بین ضد ژرمنی» و «بدبینی» فرانسوی است که آنها را وامی دارد « باور کنند که برتری طلبی آلمان تغییرناپذیر است و در نتیجه وسوسه سلطه جوئی از جانب برلن، اجتناب ناپذیر. این غلط است». به گفته آلن منک، جمهوری آلمان «نه سودای تسلط بر دنیا و نه بر اروپا» را در سر می پروراند «آلمان فقط می خواهد یک «سوئیس بزرگ» باشد، پر رونق و بی دغدغه».

باری، از همان پیشگفتار همه چیز گفته شده است. همه چیز به جز آنچه که نظریه این رساله را رد کند. اگر این رساله به گرهارد شرودر و قوانین «هارتس» او اشاره می کند، خوب مراقب است که از عواقب آن مانند انفجار بی ثباتی و فقر صحبتی به میان نیاید. هیچ صحبتی هم درباره سیاست تحمیل شده توسط آلمان به شرکایش نیست : « این کشور نرم ترین نفوذ را بر اتحادیه اروپا» اعمال می کند. امری که شاید آتن چندان با آن موافق نباشد…

در مقابل، اودیل بن یحیا-کوئیدر هیچ چیز را سانسور نمی کند. او که امروز خبرنگار بزرگ نوول ابسرواتور و نویسنده کتاب «آلمان تاوانش را خواهد پرداخت» (۲) است، پنج سال نماینده مطبوعاتی روزنامه لیبراسیون در آلمان بوده است. با اینکه به شدت مخالف احساسات ضدژرمنی است، ولی به خوبی نقاط تاریک این کشور را روشن می کند. وی می نویسد : «در آلمان به نسبت فقیر و محروم بیشتر از فرانسه وجود دارد» و به عنوان مرجع به آمار انستیتو کار و حرفه (IAQ) اشاره می کند : ۵,۸ میلیون نفر یعنی تقریباً از هر پنج آلمانی یکی، با دستمزد ساعتی کمتر از ۸,۵۰ یورو کار می کند؛ ۱,۵ میلیون با ساعتی کمتر از ۵ یورو. تعجبی ندارد که تصویب کردن یک حداقل دستمزد – ساعتی ۸,۵۰ یورو – توسط ائتلاف جدید به عنوان یک انقلاب تلقی شود…

نقطه ضعف دیگر، نرخ زاد و ولد است. با ۱,۳ فرزند برای هر زن (در مقابل ۲,۰۱ در فرانسه)، «کشور در ۲۰۵۰ جمعیتی معادل ۶۸,۵ میلیون نفر خواهد داشت در مقابل ۸۱ میلیون جمعیت کنونی». و نویسنده اضافه می کند : «آیا نرخ زاد و ولد چنین پائین نشانه این است که آلمان قصد تسلط بر اروپا را دارد؟» نویسنده همچنین نگران فشار حملات راستهای افراطی است – ۹ مغازه دار ترک و یک پلیس جوان زن در بین سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ به دست نیروهای مخفی ناسیونال-سوسیالیست، که نزد مطبوعات «فراکسیون مسلح قهوه ای» نام گرفته اند، به قتل رسیده اند. «آلمان با وحشت و ناباوری کشف کرده است که هیتلر کاملاً نمرده ، که ایده هایش زهر خود را تا سومین نسل پس از جنگ نیز پراکنده اند.»

این انتقادات و بسیاری دیگر را، برونو اودان، رئیس بخش بین الملل روزنامه اومانیته و کارشناس با سابقه آلمان ، در کتاب خود زیر عنوان «مدل آلمانی، یک حقه بازی است» (۳) مطرح می کند. او چنین خلاصه می کند : «بحران به خود آلمان نیز رسیده است. در بهترین وضعیت، آلمان در سال ۲۰۱۳ دچار یک رکود اقتصادی می شود. (…) اصلاحات ضد اجتماعی که در آغاز دهه ۲۰۰۰ توسط صدراعظم گرهارد شرودر انجام شد و آنگلا مرکل آنها را دنبال کرد، بی ثباتی همه گیری را به وجود می آورند که نیاز داخلی را خفه می کند. و ریاضت بودجه ای که به شرکاء اروپائی تحمیل می شوند، بازار صادرات شرکت ها را محدود می کند. (…) تبعیضات اجتماعی و شغلی علیه زنان ادامه دارد. بحران زاد و ولد گستره تر می شود. هزینه های انرژی حالتی انفجاری پیدا می کنند. و اجاره خانه ها و معاملات ملکی که تا بحال مهار شده بودند نیز از کنترل خارج می شوند».

نویسنده بسیار دقیق، کیفرخواست خود را بر پایه نمونه های بسیار روشنگر و ارقام پر معنا بنا می کند. در خاتمه می گوید : «اروپا در خطر است. زیرا ترکیب اقداماتی که رنج های اجتماعی را شدت می بخشند و ازدیاد پرونده های فساد، می توانند بی اعتباری رهبران سیاسی را تا حد «عاجز از حکومت کردن» عمیق کنند (…). پر واضح است که این ترکیب هولناک، فرصتی است استثنائی برای پوپولیست ها، راست های افراطی و پیروان تمامی کسانی که جبهه گیری های هویتی دارند، ناسیونالیست ها و منطقه گراها ، مواضعی که همچنان در اروپا به پیشروی ادامه می دهند. »

پی نوشت ها :

(۱) Alain Minc, Vive l’Allemagne !, Grasset, paris, 2013, 156 pages, 10 euros.

(۲) Odile Benyahian-Kouider, L’Allemegne paiera. Voyage au pays d’Angela, Fayard, Paris, 2013, 265 pages, 18 euros.

(۳) Bruni Odent, Mpdèle allemand, une imposture. L’Europe en danger, Le Temps des cerises, Paris 2013, 202 pages, 15 euros.

پرونده «لوموند دیپلماتیک» در انسنا شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/15007

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ»
http://www.anthropology.ir/node/21139