آشنایی با درام، واحد پول ارمنستان
آرِویک بادالیان
نوشتههای مرتبط
چنین نیست که همه کشورهای دنیا سالروز تولد واحد پول خود را با برپایی جشن و نمایش، و نیز با گشایش مجسمه یادبود برگزار کنند. درام، واحد پول ارمنستان، که تنها پانزده سال از عمر آن میگذرد توانسته است ارج و اعتبار پیدا کند، اعتماد مردم را به دست آورد و نمادی ویژه داشته باشد. مجسمهای از ترکیب دو حرف «د» ارمنی که در مقابل بانک مرکزی قرار دارد کار هنرمند مجسمهساز، ادوارد شاخیکیان است. او میگوید: «این ایده پس از تأملاتی طولانی زاده شد. یافتن یک طرح کلی که هم ساده باشد و هم تأثیرگذار، کار مشکلی است. و فکر میکنم ترکیب این دو حرف «د» این طور باشد. دلار و یورو که واحدهای پول معتبری هستند علائم مشخصه خود را دارند، درام ما نیز چیزی از آنها کم ندارد و به مناسبت سالروز تولدش شایسته چنین هدیهای است».
«از آغاز روز ۲۲ نوامبر سال ۱۹۹۳ در کل جمهوری ارمنستان اسکناسهای ۱۰، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ درامی بانک مرکزی جمهوری ارمنستان جریان یافت». در مصوبه شماره ۱۵ هیأت سامان دهی گردش پول مورخ ۱۹ نوامبر ۱۹۹۳ آمده است: «هدف اصلی این هیأت که بر اساس رأی شورای عالی تشکیل شده تعویض واحد پول است». مسؤولان این هیأت عبارت بودند از ایساهاک ایساهاکیان نخستین رئیس بانک مرکزی، لئون برخورداریان رئیس دارایی، و تیگران سرکیسیان رئیس شورای دائمی امور دارایی و وام و بودجهبندی شورای عالی. سامان دهی اوضاع و یافتن راه حل، بر عهده این مسؤولان سهگانه گذاشته شده بود. بیش از پیش آشکار بود که وضع اقتصادی حاکم نیاز فوری به مداخله دارد.
بیشتر جمهوریهای سابق اتحاد شوروی در سالهای ۱۹۹۳-۱۹۹۲ واحد پول خود را به جریان انداخته بودند. روسیه از حوزه روبل شوروی بیرون آمده بود. در پاییز سال ۱۹۹۳ ارمنستان تنها کشوری بود که هنوز روبل شوروی در آن رواج داشت. نتیجه این که کشور ارمنستان در معرض خطر ورود پیشبینی نشده روبل قرار گرفته بود. ایساهاک ایساهاکیان نخستین رئیس بانک مرکزی ارمنستان پس از به جریان انداختن درام به عنوان واحد پول ملی چنین گفت: «هیأت ما طی ۵/۲ ماه تعداد بیست مصوبه بسیار مهم به تصویب رساند. با توجه به این که تقریبا همه جمهوریهای اتحاد شوروی واحد پول ملی خود را به جریان انداخته بودند، به تعویق انداختن پول ملی ما دیگر بیمعنی بود. ما حتی دیرکرد هم داشتیم».
درام ارمنستان با نرخ «یک درام برابر با ۲۰۰ روبل» به جریان افتاد. نرخ تبدیل آن به یک دلار آمریکا برابر با ۵/۱۴ درام تعیین شد. ایساهاک ایساهاکیان، رئیس بانک مرکزی، پس از آن در نخستین دیدار با خبرنگاران گفت: «بانک مرکزی، سیاستی قاطع و در عین حال کنترل شده پیش گرفته است».
از فوریه سال ۱۹۹۴ سکههای ۱۰، ۲۰ و ۵۰ لومایی و ۱، ۳، ۵ و ۱۰ درامی به جریان افتاد. سکهها از آلیاژ آلومینیوم ساخته شده بود و البته عمر چندانی نداشت. تنها پس از چند ماه اسکناسهای ۱۰۰۰ درامی، و از سال ۱۹۹۵ نیز اسکناسهای ۵۰۰۰ درامی به جریان انداخته شد. گفتنی است که درام به ترتیب عکس، یعنی نخست اسکناس سپس سکه در جریان انداخته شده است. پنج سال پس از ورود نخستین درام، اسکناسهای ۱۰۰۰ و ۵۰۰۰ درامی سری دوم به جریان افتاد. تا سال ۲۰۰۱ اسکناسهای ۲۰۰۰۰ و ۵۰۰۰۰ درامی نیز به جریان افتاد. اسکناس ۵۰۰۰۰ درامی به مناسبت هزارو هفتصدمین سال رسمیت یافتن مسیحیت در ارمنستان چاپ شده بود. اینها اسکناسهای نسل جدید بودند و از نظر امنیت و دوام و طراحی، خطر هرگونه تقلب را منتفی میکند. این اسکناسهای جدید در چاپخانههای اتریش، هلند و آلمان و با بهکارگیری بهترین ویژگیهای امنیتی چاپ میشوند. کارشناسان اطمینان میدهند که اسکناسهای ارمنستان را اکنون میتوان در ردیف باکیفیتترین واحدهای پول جهان جای داد. در سالهای ۲۰۰۴-۲۰۰۳ دومین سری سکهها به جریان افتاد. آنها از آلیاژهای گوناگون ساخته میشوند و این امکان میدهد که سکهها را نه تنها از نظر اندازه، بلکه با رنگ نیز از یکدیگر تمیز داد. سال ۲۰۰۳ نه تنها با سکههای نسل جدید بلکه با اسکناسهای نو ۱۰۰۰ و ۵۰۰۰ درامی اهمیت مییابد. همزمان با آن، اسکناس ۱۰۰۰۰ درامی نیز منتشر شد.
درام در دهمین سال وجود خود توانسته موقعیت خویش را به طور محسوس تثبیت کند. جایگزین کردن درام در اقتصاد آغاز شده است. در سال ۲۰۰۸ میزان نسبی سپردههای درامی به ۶۴ درصد رسیده بود در حالی که در سال ۲۰۰۳ این میزان تنها ۳۱ درصد بود.
نخستین درام جمهوری سوم ارمنستان از روز آغاز و با گذشت پانزده سال نیز مهمترین و بیهمتاترین نماد حاکمیت مستقل بوده و هست. با گذشت پانزده سال درام ارمنستان در کنار دیگر سکههای کشف شده در قلمرو ارمنستان، در موزه به نمایش گذاشته شده است. این بخشی از تاریخ نوین ارمنیان است. تاریخ گواه است که ارمنیان ضرب سکه را از سده سوم پیش از میلاد آغاز کردهاند. پادشاهان ارمنی تسوپک (سوفنه) سکه های نقره ضرب میکردند، و در سالهای زمامداری سلسله آرتاشسیان (۱۸۰ پیش از میلاد تا یکم میلادی) سکههای ارمنستان در سطح بینالمللی جریان داشت. تا زمان تأسیس دولت ارمنی کیلیکیا (۱۳۷۵-۱۱۹۹م.) دادوستد در ارمنستان با سکههای کشورهای همسایه انجام میشد. از وجوه تمایز سکههای دوران کیلیکیا، نوشتههای ارمنی و لاتینی روی آن است. پس از برافتادن دولت کیلیکیا دادوستد در برهههای زمانی مختلف عمدتا با سکه های ترکی و ایرانی انجام میشد، اما پس از جای گرفتن بخشی از ارمنستان در ترکیب امپراتوری روسیه، برای نخستین بار اسکناس در ارمنستان پدیدار شد. جمهوری اول ارمنستان (۱۹۲۰-۱۹۱۸م.) در دومین سال وجود خود و تنها چند ماه پیش از برقرار نظام شوروی اسکناسهای ۵۰ و ۱۰۰ و ۲۵۰ روبلی به جریان انداخت. اما اسکناسهای گوناگون امپراتوری روسیه و ماوراء قفقاز تقریبا تا پایان سال ۱۹۲۲ جریان داشت. پس از تشکیل اتحاد شوروی تا زمان انتشار واحد پول ملی، در ارمنستان و دیگر جمهوریهای شوروی یک پول واحد روبل رواج داشت.
با رواج درام، انتشار سکه یادبود نیز در ارمنستان آغاز شد. تا کنون بیش از ۹۰ سکه یادبود منتشر شده است. این سکهها که از فلزات گرانبها ساخته شده و ارزش معنوی و فرهنگی دارند، در فروشگاه «دراماگت» بانک مرکزی که فروشگاه تخصصی سکه یادبود است به فروش میرسند. تنها چند هفته پیش، مجموعه سکههای یادبود با یک سکه یادبود دیگر تکمیل شد. این سکه نقرهای، دارای نشان جدید درام است و به مناسبت پانزدهمین سالگرد انتشار پول ملی ضرب شده است.
ترجمه: گارون سرکیسیان
دوهفته نامه “هویس” شماره ۸۸
۱۷ آذر ۱۳۸۹