ابوالحسن نجفی زبان شناس و مترجم ایرانی در روز جمعه دوم بهمن بر اثر بیماری در بیمارستان مهر تهران درگذشت. این پژوهشگر برجسته عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. مهمترین بخش فعالیتهای ادبی و علمی آن مرحوم در بخش ترجمه متون ادبی، ویرایش، زبانشناسی و وزن شعر فارسی بود. او یکی از دقیقترین دایرهها برای طبقهبندی وزن شعر فارسی را تدوین کرده که به دایره نجفی معروف است. انسان شناسی و فرهنگ درگذشت این دانش پژوه را تسلیت می گوید. در زیر گزیده ای از مطالب در اینترنت که در باره ایشان منتشر شده ، آورده شده است:
ابوالحسن نجفی در ویکی پدیا:
ابوالحسن نجفی (۱۳۰۸ در نجف-۲ بهمن ۱۳۹۴ در تهران)، زبانشناس و مترجم ایرانی بود. او عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و دبیری مجله ادبیات تطبیقی را بر عهده داشت. عمده فعالیتهای ادبی و علمی او در حوزه ترجمه متون ادبی، ویرایش، زبانشناسی و وزن شعر فارسی است. نجفی یکی از دقیقترین دایرهها برای طبقهبندی وزن شعر فارسی را تدوین کرده که به «دایره نجفی» معروف است.
زندگی
ابوالحسن نجفی در سال ۱۳۰۸ در نجف به دنیا آمد. به گفته خودش، او تنها عضو خانواده نجفی بود که در شهر نجف متولد شد، زیرا پدرش برای تحصیل علوم دینی به آن شهر آمده و مجتهد جامعالشرایط بود. برادرش فضلالله نجفی از جمله افسرانی بود که در واقعه معروف به قیام افسران خراسان در تابستان ۱۳۲۴ به سرگرد اسکندانی پیوست و جان خود را در این راه گذاشت.
نجفی چند سال بعد، همراه خانواده به ایران آمد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در اصفهان گذراند و در سال ۱۳۲۶ در رشته ادبی دیپلم گرفت. از جمله معلمان او در دوران دبیرستان، جعفر آلابراهیم بود که کلاسهایش بر نجفی بسیار تأثیر گذاشت. سپس برای ادامه تحصیل به تهران آمد و در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته زبان فرانسه مشغول به تحصیل شد. در دوران دانشگاه، از استادانی مثل پرویز ناتل خانلری، فاطمه سیاح و موسی بروخیم تأثیر پذیرفت. او به دلایلی دو سال ترک تحصیل کرد و در سال ۱۳۳۲ با ارائه رسالهای به زبان فرانسه دربارهٔ صادق هدایت فارغالتحصیل شد.
نجفی پس از فارغالتحصیلی، به عنوان دبیر دبیرستانهای اصفهان مشغول به کار شد. در همان سالها همراه با عبدالحسین آل رسول و احمد عظیمی، انتشارات نیل را در تهران پایهگذاری کرد. کار این انتشارات با انتشار کتاب سادهدل از ولتر با ترجمه محمد قاضی آغاز شد.
در سال ۱۳۳۸ برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و تحصیلات خود را تا مقطع فوقلیسانس در رشته زبانشناسی در دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد. در دوران تحصیل، از کلاسهای آندره مارتینه بهره برد و قرار بود رساله دکترای خود را نیز دربارهٔ «ساختهای حروف اضافه در زبان فرانسه» زیر نظر او بنویسد، اما به دلایلی در سال ۱۳۴۴ به ایران برگشت، البته با این هدف که به فرانسه بازگردد و کار رساله را ادامه دهد، اما چنانکه خودش میگوید:
راستش اول فکر میکردم چون تمام فیشها و مآخذم همراهم هست، میتوانم کارم را در ایران تمام کنم. اما بعد که به ایران آمدم، دیگر تمرکزم از بین رفت و گرفتار کارهای دیگر شدم و به هر حال نتوانستم دنبال آن کار را بگیرم. مثلاً ترجمه بچههای کوچک قرن را که در پاریس تقریباً تمام کرده بودم، در همان چند ماه اول ورودم به ایران آماده کردم و تحویل انتشارات نیل دادم.
در این هنگام وی با دعوت بهرام صادقی و محمد حقوقی و ابراز تمایل آنان به حلقهٔ ادبی جنگ اصفهان پیوست و از شماره سوم مجله جنگ، همکاری نجفی با این جمع آغاز شد؛ و این سرآغاز ارتباطِ پیوسته و نزدیک ابوالحسن نجفی با هوشنگ گلشیری و جمع جنگ اصفهان و تأثیرگذاری نجفی بر این جمع، خاصه بر داستاننویسی بهرام صادقی و حتی هوشنگ گلشیری و دیگران شد. نجفی همچنین تا سال ۱۳۴۹ در گروه ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان به تدریس مشغول بود. در مهرماه سال ۱۳۴۹، به تهران آمد و کار در مؤسسه فرانکلین را آغاز کرد. در همین حال، به عنوان استاد مدعو در گروه زبانشناسی دانشگاه تهران تدریس میکرد. از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷، در کار سرپرستی، تنظیم و ویرایش متون برای دانشگاه آزاد ایران شرکت داشت و در همین زمان کتاب مبانی زبانشناسی را تألیف کرد.
پس از انقلاب، در دوره فترت دانشگاهها، به مرکز نشر دانشگاهی رفت و با نصرالله پورجوادی همکاری داشت که این همکاری تا سال ۱۳۸۲ ادامه داشت. در سال ۱۳۶۲، بنا به حکم وزارت علوم، در گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی مشغول به کار شد و تا سال ۱۳۶۶ کار تدریس در این دانشگاه را ادامه داد. در دوران کار در مرکز نشر دانشگاهی، کلاسهایی در این مرکز برگزار میشد که نجفی مسئولیت تدریس سه درس را در این کلاسها بر عهده داشت: «وزن شعر فارسی»، «مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی» و «امکانات زبان فارسی در ترجمه».
ابوالحسن نجفی در سال ۱۳۶۹ به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و در سال ۱۳۸۳ مدیر گروه ادبیات تطبیقی شد. انتشار شش ماه یک بارِ مجله ادبیات تطبیقی با مقالات، گزارشها و نقدهایی در این حوزه، از فعالیتهای این بخش است که زیر نظر ابوالحسن نجفی و با نظارت او انجام میشدند. پیش از نجفی، جواد حدیدی مدیریت بخش ادبیات تطبیقی را بر عهده داشت، و نجفی در این بخش با او همکاری میکرد.[۷] وی در شهریور و مهر ۱۳۹۴ به علت کسالت مدتی در بیمارستان بستری بود.
ابوالحسن نجفی، جمعه ۲ بهمن ۱۳۹۴ شمسی در سن ۸۶ سالگی در بیمارستان مهر درگذشت.
کتابها
تألیف
مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، دانشگاه آزاد ایران، ۱۳۵۸
وظیفهٔ ادبیات، ۱۳۵۶
غلط ننویسیم (فرهنگ دشواریهای زبان فارسی)، نشر دانشگاهی، ۱۳۶۶
فرهنگ فارسی عامیانه، انتشارات نیلوفر، ۱۳۷۸
دربارهٔ طبقهبندی وزنهای شعر فارسی، انتشارات نیلوفر، ۱۳۹۴
ترجمه
شازده کوچولو (نیلوفر، ۱۳۷۹، پس از ترجمههای محمد قاضی و احمد شاملو)
شیطان و خدا، ژان پل سارتر، (نمایشنامه)
گوشهنشینان آلتونا
ضد خاطرات (از آندره مالرو)
خانواده تیبو (از روژه مارتن دوگار)
بیست و یک داستان از نویسندگان معاصر فرانسه، انتشارات نیلوفر
بچههای کوچک قرن، کریستیان روشفور (ترجمه)، ۱۳۴۴
شنبه و یکشنبه در کنار دریا، روبر مرل (ترجمه)، ۱۳۴۶
کالیگولا، آلبر کامو (ترجمه)، ۱۳۴۶
ادبیات چیست؟، ژان پل سارْتْر (ترجمه)، ۱۳۴۸
استادکاران، آرتور آدامُف (ترجمه)، ۱۳۴۹
همانطور که بودهایم، آرتور آدا