گزارش مراسم رونمایی از یادمان اهداگران کتاب با اثر اهدایی استاد پرویز تناولی

گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، اشرف بروجردی در مراسم رونمایی از یادمان اهداگران کتاب با طرح اهدای استاد پرویز تناولی با همکاری بنیاد حامیان اسناد و کتابخانه ملی ایران با تشکر از اعضای موسس بنیاد حامیان، گفت: کار نیک در گذشته کشور نیز پیشینه داشته اما در این برهه به سمت شکل‌گیری نهادهایی رفته است که می‌توانند سازمان تعریف شده باشند و جامعه را به انجام کار خیر فرا بخوانند و در جلب اقبال دیگران و انجام کار خیر تاثیر گذار باشند.

بروجردی افزود: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران این بنیاد را یک حامی می‌داند و دولت در آن دخالتی نخواهد داشت و خیال بنیاد راحت باشد که ماندگار است تا منشأ خیر و اثر باشد و برای حفظ آثار و میراث فرهنگی فعالیت کنند.»

بنیاد حامیان اسناد و کتابخانه ملی ایران با مشارکت و داشته های مردم و بدون دخالت دولت شکل گرفته است. این گام مقدمه‌ای برای برخورداری از آنچه در این کشور وجود دارد و در خانه های مردم مخفی مانده، تاسیس شده است. بنیاد کمک می‌کند تا این آثار از استفاده در بیاید و در معرض دید عموم قرار بگیرد تا دانش علم و فرهنگ پاس داشته شود تا در سرافرازی این نقش داشته باشیم.

معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با اشاره به تاریخ تاسیس کتابخانه ملی گفت: در روز ۱۱ آبان ۱۲۷۷ شمسی، اولین کتابخانه با نام کتابخانه ملی در تهران افتتاح و به کتابخانه ملی معارف معروف شد. این کتابخانه بیش از یکسال عمر نکرد. کتابخانه ملی معارف به دلیل اختلافات موسسان و با ورود مظفرالدین شاه و دولتی اعلام کردن آن بسته شد. منابعی که برای این کتابخانه جمع آوری شده بود نیز به کتابخانه دارالفنون منتقل شدند.

مظفر پاسدار شیرازی، با اشاره به اهمیت مشارکت مردم در جمع آوری کتاب گفت: «در سال ۱۲۸۵ و شش ماه بعد از تشکیل نخستین مجلس ملی، برای دومین بار کتابخانه‌ ملی به شکل منسجم‌تر و باز هم با مشارکت مردم افتتاح شد. اساسنامه یا نظامنامه این کتابخانه به تأیید وزیر وقت معارف رسید. ساختمان این کتابخانه ملی به صورت استیجاری در شمس العماره قرار داشت که اکنون دیگر وجود ندارد.

در کنار مشارکت مردم در شکل‌گیری کتابخانه ملی، روشنفکران و فعالان مشروطه هم به جهت ترویج کتابخوانی و حفظ مکتوبات ایران به این کتابخانه کمک کردند. در اسناد تاریخی آمده است که اعضای هیات مؤسس هرکدام پنج تومن به کتابخانه ملی کمک کردند. همچنین اشخاصی مانند صنیع‌الدوله، مشیرالدوله و دیگر رجال نیز به این کتابخانه کمک مالی کرده‌اند. در سند دیگری لیستی از اهدای کتاب ۶۰ نفر وجود دارد. در این لیست به نام‌هایی همچون مرحوم ملک المتکلمین و سید جمال برخورد می‌کنیم که حتی در حد یک جلد به این کتابخانه کتاب دادند.
او ادامه این مشارکت‌ها را روایت کرد و گفت: از ۱۳۱۶ به بعد کتابخانه ملی افتتاح شد و بستر و سازمان نظام‌مندی برای اهداگران کتاب به کتابخانه نداشتیم و تشویق و تشکلی برای این امر صورت پیدا نکرده بود. به شکل دیگری از یک مقطع جامعه فراموش می‌کند وظیفه ملی برای ساختن این حافظه ملی دارد. البته که دولت وظیفه اول را دارد؛ اما این هم وظیفه دولت است که مردم را به مشارکت دعوت کرده تا پای مردم و چهره‌ها به کتابخانه ملی باز شود.

حامیان اسناد و کتابخانه ملی برای حفظ میراث فرهنگی فعالیت کنند

امروز با کمک هم از تندیس یادمان اهداگران کتاب رونمایی می‌کنیم و این باید بستری باشد برای عزیزانی که به امر اهدای کتاب مبادرت می‌کنند.

پرویز تناولی صاحب این اثر، در پیام تصویری خود گفت: کتابخانه ملی از مراکز فرهنگی و ذخیره ملی ما است. طرح این یادمان سه سال پیش مطرح شد و به سبب ادای دین به کتابخانه ملی، طراحی این یادمان را قبول کردم.

وی در توضیح طراحی این اثر افزود: طرح شاعر را برای ساخت یادمان انتخاب کردم چون خود را مدیون شاعران می‌دانم. در تمام مراحل ساخت این یادمان بنیاد حامیان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بسیار کمک کرد.

ناصر فکوهی انسان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز با تقدیر از این اقدام کتابخانه ملی عنوان کرد: استاد تناولی جزو افتخارات فرهنگ ایران است و هر کسی با هر دیدگاهی می‌تواند از روی الگو بگیرد.

وی در اهمیت تلاش برای حفظ فرهنگ گفت: آنچه که برای ما اهمیت دارد این است که فرهنگ باقی بماند. با مطالعه تاریخ صد ساله معاصر متوجه می‌شویم که در طول زمان‌ها دوره های مختلف نهادهای حکومتی بنابر دوره خود تغییر می‌کنند و بارهای نهادهای سیاسی تغییر کرده‌اند و آنچه باقی می‌ماند فرهنگ است هرچه فرهنگ قدرتمند تر باشد سیاست اقتصاد و حوزه‌های دیگر بهتر عمل می‌کند و برعکس.

اگر اقدام تناولی را یک اقدام کنشگر در نظر بگیریم در طرف مقابل آن، نهاد و ساختارها قرار دارند که بینشان رابطه چرخشی وجود دارد. این انتظار که برخی می‌گویند ما بدون این‌که نهاد و ساختار فرهنگی را تقویت کنیم می‌توانیم از ساختار بهتر سیاسی برخوردار شویم، آسیب شدیدی به کشور میزند. اگر ما اعتقاد داشته باشیم که نهاد لازم است تا یک فرهنگ باقی بماند، باید به رغم تمام مشکلات و بی اعتمادی‌ها به شکل گیری نهادها کمک کنیم؛ به ویژه در ایران که میراث فرهنگی قوی دارد و در حال حاضر تهدیدهای جدی علیهش وجود دارد. از همین رو باید سیستم و نهادهای دولتی ایران آنقدر قدرت داشته باشند که بتواند بیشترین میزان آثار هنری را بخرند تا این آثار را از مدار کالایی بودند خارج کند، چرا که خریداری شدن آثار فرهنگی و خارج شدن آن از کشور و خطر بزرگی برای فرهنگ و میراث فرهنگی ایران است. خطر دیگری که وجود دارد نادیده گرفته شدن این آثار توسط مردم است باید نهضتی راه اندازی شود که مردم نسبت به ماهیت آثاری که دارند آشنا شده و آنها را اهدا کنند.

این انسان‌شناس در خصوص نگاههای رایج به میراث فرهنگی گفت: در بحث میراث فرهنگی و آثار در دنیا دو گروه وجود دارند: یک گروه طرفدار قانون کپی رایتینگ سفت و سخت هستند و مالکیت واحد را قبول دارند؛ گروهی گروه دیگر موافق توزیع فرهنگ هستند. من طرفدار گروه دوم هستم چون باعث زنده ماندن فرهنگ در کشور می‌شود.

میراث های فرهنگی نباید در انحصار یک مکان دولتی باشد؛ از همین‌رو کتابخانه ملی امکانی در نظر گرفته است که افراد می‌توانند کتاب‌ها و آثار کتبی خود را اهدا نکنند بلکه برای دیجیتالی شدن موقتاً از کتابخانه ملی و امانت بگذارند و بعد از طی شدن فرایند دیجیتالی شدند و اسناد خود را از کتابخانه ملی پس بگیرند.

فکوهی در پایان سخنرانی‌اش گفت: به دلایل مختلف، بسیاری از آثار فرهنگی ما از بین رفته است. برخی از این دلایل خارج از قدرت بوده اما می‌توان روی دلایل فردی و بالا بردن دانش آگاهی مردم تاثیر گذاشت و مردم را به اهمیت دادن این آثار آشنا کرد و جلوی بازار سیاه هنر را گرفت.

رضا فرجی دانا عضو هیئت امنای بنیاد حامیان اسناد و کتابخانه ملی عنوان کرد: سیر امور عام‌المنفعه در سالهای اخیر نشان دهنده تغییر رویکرد اساسی در این موضوع است که در ایران به تازگی شروع شده است. بخشی از این تغییر مربوط به امور نرم افزاری است.»

وی افزود: در ایران برقرار کردن کرسی پژوهشی و کمک به سیستم‌های دانش‌بنیان و غیره به سختی جا افتاد اما این مراسم را می‌توان نقطه مهم تغییر رویکرد خیرین برای به رسمیت شناختن امور فرهنگی دانست. کتابخانه ملی با تلاش برای تاسیس بنیاد حامیان یک گام بزرگ در تبدیل کردن علم و فناوری به گفتمان غالب کشور برداشته است. وجود چنین نهادی لازم است چرا که ما به افول سرمایه اجتماعی در کشور روبه روییم و این نهادها به نوعی به قهقرا رفتند. در حالی که در آمریکا تعداد ساعات کار داوطلبانه شهروندان اعلام می‌شود، در ایران چنین نهادهایی نادیده گرفته می‌شود.

نوع بخشش نیز تغییر کرده است. این تغییر از بخشش مالی به بخشش وقت صورت گرفته که فرد وقت و زمان خود را در اختیار کار داوطلبانه می‌گذارد.

وی در ضرورت تقویت کار داوطلبانه و نهادمند کردن آن اضافه کرد: کار داوطلبانه غیر از ارزش مالی موجب تقویت سرمایه اجتماعی می‌شود؛ پس باید چنین نهادهایی را تقویت کرد. معتقدم این بنیاد اعتمادی که به مجموعه دولتی وجود ندارد را ایجاد میکند. معتقدم باید نهادی داشته باشیم که به رفت و آمد دولت‌ها وابسته نباشد تا نیازهای کتابخانه ملی با این نهاد رفع شود.

عضو هیئت امنای بنیاد حامیان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه در این سرمایه‌گذاری هم خیرین بزرگ و هم سرمایه خرد مردم به کار گرفته می‌شود، ابراز امیدواری کرد تا این نهاد که با نیت خیر گفت به مسیر خود ادامه دهد و یک نهاد پایدار برای حمایت از کتابخانه ملی و ترویج فرهنگ این مرز و بوم باشد.

در ادامه این مراسم، ژاله آموزگار استادیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی و ایران‌شناسی دانشگاه تهران عنوان کرد: هنرمندان میزبان تاریخ هستند و سیاستمداران میهمانان آن. از همین رو هم افرادی مثل استاد تناولی میزبان تاریخ ایران هستند.

در اولین قدم برای انجام چنین اموری باید اعتماد را جلب کنیم وقتی که کلیسای نوتردام فرانسه سوخت مردم به بازسازی آن کمک کردند تا خود را جزئی از آن می‌دانستند این اتفاق باید در ایران نیز شکل بگیرد اعتماد و نداشتن ترس از کار نیک باید در کشور نهادینه شود.