از سال ۲۰۰۸ تا کنون هر سا ل تعدادی از میراث ناملموس بشری از کشورهای مختلف جهان در یونسکو مورد بررسی قرار گرفته، قبول واقع شده و یا برای تکمیل و اقناع به کشور مربوط، برگشت داده شده است. یکی از نکات مهم در پذیرش اثر، شمولیت و کنشگری مردم، گروه ها و اجتماعات محلی (کامیونیتی) است که از نکات مهم برای ثبت اثر به شمار می رود. فرهنگ، تجلی ِبیان‌های حسی و تفکری مردم است که در قالب سنت ها، آیین ها، هنرها و … ؛ جاری و ساری است و مردم کنشگران اصلی در صحنه ی زندگی فردی و اجتماعی اند. بخش دوم، منتخبی از میراث فرهنگی ناملموس جهانی ثبت شده در یونسکو پیش روی شما است که بیانگر جهانی مملو از آیین ها و آداب و رسوم بی بدیل است که مردم بنیان اصلی تکوین و تداوم آن ها به شمار می‌روند.
نوشته‌های مرتبط
آیین پانتون(pantun)
اندونزی و مالزی
آیین و مناسک پانتون مربوط به مردم اندونزی و مالزی بوده و در سال ۲۰۲۰ در فهرست نمایندگان میراث فرهنگی ناملموس بشریت در یونسکو ثبت شده است.
پانتون شکلی از آیه مالایی است که برای بیان عقاید و احساسات پیچیده استفاده می شود. این گسترده ترین شکل روایی و کلامی در جنوب شرقی آسیا است و حداقل ۵۰۰ سال در بسیاری از مناطق مورد استفاده قرار گرفته است. پانتون (Pantun) یک طرح واضح قافیه a-b-a-b دارد و تنوع چهار خطی رایج ترین است. پانتون ها ممکن است در موسیقی ، آهنگ و نوشتار منتقل شوند. هفتاد درصد ابیات به ابراز عشق به معشوق ، خانواده ، جامعه و دنیای طبیعی اختصاص دارد. آیات را می توان در عروسی ها، آیین‌های متعارف و مراسم رسمی خواند. پانتون روشی قابل قبول از نظر اجتماعی برای بیان غیر مستقیم بوده و مودبانه، ابراز احساس را ارائه می دهد. همچنین ابزاری برای هدایت اخلاقی است زیرا آیات غالبا دارای ارزش‌های دینی و فرهنگی مانند خویشتنداری ، احترام ، مهربانی و فروتنی است. پانتون همچنین به عنوان روشی دیپلماتیک برای حل تعارض مورد استفاده قرار گرفته زیرا راهی برای حل و فصل آرام موضوعات مهم ارائه می دهد. هماهنگی با طبیعت و انعطاف پذیری در روابط انسانی نیز ایده‌هایی ستودنی است. پانتون به طور رسمی در مدارس ، آموزشگاه‌های هنری و نیز به طور خصوصی تدریس می‌شود.
آیین گوله وامکولو(Gule Wamkulu)
مالاوی ، موزامبیک و زامبیا
آیین گوله وامکولو در سال ۲۰۰۵ به عنوان میراث ناملموس مردم مالاوی، موزامبیک و زامبیا در یونسکو مطرح شد و در سال ۲۰۰۸ در فهرست نمایندگان میراث فرهنگی ناملموس بشریت به ثبت جهانی یونسکو رسید. به واقع آیین گوله وامکولو یک آیین مخفی بوده و شامل یک رقص آیینی بود که در بین مردم چوا Chewa در مالاوی ، زامبیا و موزامبیک انجام می شد. این آیین توسط اعضای برادری نیائوNyau ، یک جامعه مخفی از مردان ، اجرا شد. در جامعه مادرانه سنتی چوا ، جایی که مردان متاهل نقشی کاملاً حاشیه ای داشتند ، نیائو ابزاری را برای ایجاد یک وزنه برابری و همبستگی بین مردان روستاهای مختلف ارائه داد. اعضای نیائو همچنین مسئول قدم های آغازین مردان جوان به بزرگسالی و جشن ورود مردان جوان در جامعه بزرگسالان محسوب می شوند. رویداد گوله وامکولو پس از برداشت محصول در ماه ژوئیه انجام می شود ، اما همچنین می توان آن را در عروسی ، مراسم تشییع جنازه ، و نصب یا مرگ رئیس مشاهده کرد. در این مواقع ، رقصندگان نیائو لباس و ماسک هایی از چوب و کاه می‌پوشند که نشان‌دهنده‌ی طیف گسترده ای از شخصیت ها مانند حیوانات وحشی ، ارواح مردگان ، تاجران برده و همچنین چهره‌های جدیدتر و عناصر امروزی است. هر یک از این چهره ها یک شخصیت خاص و اغلب شیطانی را بازی می کنند که نوعی رفتار نادرست را بیان می کند و به مخاطب ارزش های اخلاقی و اجتماعی را می آموزد. این چهره ها با انرژی خارق العاده رقص ها را اجرا می‌کنند و مخاطبان را به عنوان نماینده دنیای ارواح و مردگان سرگرم کرده و می ترسانند. قدمت گوله وامکولو به امپراتوری بزرگ چوا Chewa Empire در قرن هفدهم برمی گردد. علیرغم تلاش مبلغین مسیحی برای ممنوع‌کردن این عمل ، این مراسم توانست با اتخاذ جنبه هایی از مسیحیت تحت سلطه استعمار انگلیس زنده بماند. در نتیجه ، مردان چوا به عضویت یک کلیسای مسیحی درآمده و همچنین به جامعه نیائو تعلق دارند. با این حال ، اجرای مراسم گوله وامکولو به تدریج عملکرد و مفهوم اصلی خود را از دست داده و این امر به سرگرمی گردشگران و اهداف سیاسی تبدیل می شود.
فرآیند ساخت
تالاورا(Talavera) صنایع دستی پوئبلا و تلاکسالا(Puebla and Tlaxcala) (مکزیک) و
سرامیک های تالاورا و ال پوئنته
(Talavera de la Reina and El Puente del Arzobispo) (اسپانیا)
مکزیک و اسپانیا
سرامیک دست ساز کشورهای مکزیک و اسپانیا در سال ۲۰۱۹ در لیست نمایندگان میراث فرهنگی ناملموس بشریت به ثبت یونسکو رسیده است.
فرایند ساخت سرامیک تالاورا، صنایع دستی پوئبلا و تلاکسالا (مکزیک) و سرامیک تالاورا و ال پوئنته (اسپانیا) با دو جامعه درقلمرو کشورهای مکزیک و اسپانیا مشخص شده است. سرامیک ها کاربردهای خانگی ، تزئینی و معماری دارند. علیرغم تغییر در طول زمان و تحولاتی که سرامیک در هر دو کشور متحمل شده است (از جمله به دلیل استفاده از چرخ های سفالگر الکتریکی امروزی) فرایند ساخت صنایع دستی ، از جمله تکنیک های ساخت ، لعاب و تزئین ، همان الگوی قرن شانزدهم را حفظ کرده‌اند. دانش و مهارت های مرتبط شامل تهیه خاک رس ، ساخت ظروف سفالی با استفاده از چرخ یا ریخته گری سفالگر ، تزئین ، تهیه لعاب و رنگدانه ها و مدیریت کوره است که نیاز به مهارت زیادی دارد. برخی از سرامیک کاران کل فرآیند را خود به تنهایی انجام می‌دهند، در حالی که دیگران برای انجام هر مرحله ی خاص تخصص ویژه دارند. دانش مرتبط – از جمله استخراج مواد خام ، پردازش مواد ، تزئینات و روش‌های ظریف کاری – بیشتر توسط صنعتگران و سفالگران ظروف سفالی انجام می شود ، که مهارت های خود را با گذشت زمان توسعه و ارتقا داده و آن ها را از طریق انتقال شفاهی در کارگاه های صنعتگری و یا به اعضای خانواده آموزش می‌دهند. هر کارگاه هویت و نشانه‌ی خاص خود را دارد ، همانطور که در جزئیات اشکال ، تزئینات ، رنگ ها و میناهای قطعات منعکس شده و به این ترتیب تولید سرامیک به عنوان نماد اصلی هویت در هر دو کشور باقی مانده است.
حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس جوامع آیمارا(Aymara)
بولیوی ، شیلی و پرو
پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس جامعه ی آیمارا واقع در کشورهای بولیوی، شیلی و پرو در سال ۲۰۰۹ در یونسکو به عنوان ثبت اقدامات پاسداری و محافظت خوب انتخاب شده است.
هدف این پروژه توسعه اقدامات حفاظتی برای اطمینان از دوام بیانات شفاهی ، موسیقی و دانش سنتی (هنر نساجی و فن‌آوری‌های کشاورزی) جوامع آیمارا در قلمرو بولیوی ، شیلی و پرو بوده و شامل برنامه های متعدد و متنوع است. فعالیت های برنامه‌ریزی‌شده برای اجرا در طول یک پروژه پنج ساله ، عبارتند از: (i) شناسایی و ثبت دانش سنتی و سنت های شفاهی جوامع آیمارا در مناطق انتخاب شده ، (ii) تقویت زبان به عنوان وسیله انتقال میراث فرهنگی ناملموس از طریق آموزش رسمی و غیررسمی ، (III) ترویج و انتشار کلام شفاهی و موسیقی آیمارا و (IV) تقویت دانش سنتی مربوط به تولید هنرهای نساجی و فنون سنتی کشاورزی. این چهار خط عملیاتی پروژه برنامه‌ریزی‌شده توسط جوامع آیمارا در مراحل مختلف مشاوره و آماده سازی پروژه به عنوان اولویت تعیین شده و با مشارکت کامل جوامع با رعایت اصول کنوانسیون ۲۰۰۳ اجرا می‌شوند. این پروژه قصد دارد به عنوان استراتژی خود یک شبکه فرامنطقه‌ای و بین‌المللی متشکل از افراد ، جوامع ، گروه ها ، مدیران فرهنگی ، متخصصان ، نهادهای بومی ، مراکز تحقیقاتی ، سازمان های غیردولتی و دولت ها؛ تشکیل داده تا ارتقا و تبادل تجربه ، اطلاعات، آموزش و تقویت ظرفیت‌های منطقه‌ای به سرانجام برسد.
فراخوان پروژه های برنامه ملی میراث ناملموس
برزیل
برنامه‌ی ملی برای فراخوان پروژه های میراث فرهنگی ناملموس در برزیل در سال ۲۰۱۱ در یونسکو به عنوان ثبت اقدامات حفاظتی خوب انتخاب شده است.
هر ساله ، یک فراخوان ملی برای پروژه‌ی برنامه‌های ملی و اقدامات حفاظتی پیشنهاد شده توسط جامعه برزیل برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس را تشویق و پشتیبانی می‌کند. این پروژه ها باید شامل مشارکت جامعه و گروه های ذیربط ، گسترش اجتماعی و بهبود شرایط زندگی سازندگان و حاملان این میراث و احترام به حقوق فردی و جمعی باشد. بیشتر پروژه ها شامل فعالیت هایی مانند نقشه برداری و تحقیقات مردم نگاری است. سیستم سازی برای اطلاعات و ایجاد یا پیاده سازی پایگاه داده‌ها نیز در دستور کار است. همچنین تولید یا حفظ اسناد و بایگانی های مردم نگاری، ترویج و انتقال دانش سنتی به نسل های جدید؛ تقویت ظرفیت های جوامع برای تحقیق ، حفاظت و آموزش از جمله وظایف این فراخوان ملی است. پروژه ها می توانند توسط موسسات دولت محلی یا سازمانهای خصوصی غیرانتفاعی ارائه شوند ، اما باید توافق قبلی جوامع مشمول را داشته باشند. فرآیند انتخاب توسط دپارتمان میراث ناملموس IPHAN (موسسه ملی میراث تاریخی و هنری) در برازیلیا، با پروژه هایی که توسط کمیته ملی متخصصان ارزیابی شده ، سازماندهی می شود. فراخوان پروژه ها با هدف تقویت فرایندها و نهادهای محافظتی جامعه و ایجاد شبکه هایی بین کنشگران مختلف نهادی و اجتماعی بوده و بدین ترتیب ، این فرایند الگویی برای تأمین مالی و تقویت طرح‌های جامعه مدنی برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس به وجود می‌آورد.
دانش سنتی شمن های جگوار یوروپاری
(The Jaguar Shamans of Yuruparí)
کلمبیا
دانش سنتی و آیین شمن های جگوار یوروپاری مربوط به حوزه ی کشور کلمبیا در سال ۲۰۱۱ در فهرست نمایندگان میراث فرهنگی ناملموس بشریت در یونسکو ثبت شده است
ساختارهای اسطوره ای و کیهانی که دانش سنتی شمن جگوار یوروپاری را تشکیل می دهند ، میراث فرهنگی بسیاری از گروه های قومی را که در کنار رود پیرا پارانا Pirá Paraná در جنوب شرقی کلمبیا و در بخش Vaupés زندگی می کنند را نشان می‌دهد. با توجه به خرد اجدادی ، پیرا پارانا قلب ناحیه وسیعی به نام قلمرو جاگوارهای یوروپاری را تشکیل می دهد که اماکن مقدس آن دارای انرژی معنوی حیاتی است که تمام موجودات زنده جهان را پرورش می دهد. شمن جاگوار تقویمی از آیین های تشریفاتی را دنبال می کنند که بر اساس دانش مقدس آن‌ها برای جمع آوری جامعه ، بهبود ، جلوگیری از بیماری و احیای طبیعت انجام می شود. در این آیین ها آوازها و رقص هایی وجود دارد که روند بهبود را زیبا و مثمر جلوه می‌دهد. اعتقاد بر این است که انرژی حیاتی و دانش سنتی شمن ها از یوروپاری ، اسطوره ای قدرتمند ، یک آناکوندا anaconda که به عنوان یک شخص زندگی می کرد ، به ارث رسیده و در شیپورهای مقدس نگهداری می شود که از درخت نخل جاری شده اند. هر گروه قومی شیپورهای خاص خود را حفظ می کند که مرکز آیین سختگیرانه‌ی “هی بیکی” Hee Biki ritual هستند. در طی این آیین ، دستورالعمل‌های سنتی برای حفظ سلامت مردم و سرزمین به عنوان بخشی از عبور آن‌ها به بزرگسالی ، به فرزندان پسر منتقل می‌شود. دانش سنتی در مورد مراقبت از کودکان ، زنان باردار و تهیه غذا در بین زنان انتقال می‌یابد.
منبع:
