تلاش در زمینه سر و سامان دادن به فعالیت‌های فرهنگی در جامعه مستلزم شناخت اهداف و برنامه‌ها، شیوه‌های سازماندهی، امکانات و منابع و نحوه کنترل و نظارت بر این‌گونه فعالیت‌هاست. شناخت وضعیت فعلی و بررسی نقاط ضعف و قوت و ترسیم چشم‌اندازی شفاف و قابل دسترس براساس امکانات و توانایی‌ها گامی اساسی در زمینه مدیریت فرهنگ است. این شناخت حاصل نمی‌شود مگر آنکه پژوهش‌ها و تحقیقات جدی در این زمینه انجام شود. علی‌رغم اهمیت این موضوع، متأسفانه مطالعات و تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت فرهنگ در ایران بسیار محدود است. به جز چند طرح پژوهشی که عمدتاً توسط دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده‌است، تولیدات پژوهشی این عرصه مطالعاتی بسیار محدود می‌باشد و در واقع جز تعداد محدودی طرح و کتاب و مقاله که- دسترسی به آنها نیز آسان نمی‌باشد- آثار قابل ملاحظه‌ای در این عرصه وجود ندارد. بررسی کم و کیف مطالعات انجام شده در زمینه مدیریت فرهنگ در ایران نشان می‌دهد که در جامعه علمی ایران این زمینه مهم مطالعاتی به صورت جدی مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار نگرفته و حتی نهادها و سازمان‌های متولی نیز اقدامات جدی در این خصوص انجام نداده‌اند. به هر حال اهمیت این حوزه مطالعاتی و ضعف‌ها و کاستی‌های موجود ـ چه در زمینه مطالعاتی و پژوهشی و چه در زمینه عملی و اجرایی ـ ایجاب می‌کند تا توجه جدی‌تری به این عرصه مبذول شود. مدیریت فرهنگ در عرصه عمل نیازمند پشتوانه تئوریکی و نظری قدرتمندی است. این پشتوانه باید به همت محققان و پژوهشگران کشورمان فراهم شود.
کتاب مبانی سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی تالیف سیدرضا صالحی امیری و امیرعظیمی دولت آبادی در همین راستا تدوین شده‌است. اگر چه هیچ ادعایی در خصوص اینکه بتواند پشتوانه نظری برای مدیریت فرهنگ فراهم کند در آن مطرح نیست. بسیاری از مطالب کتاب شاید در حد طرح مسئله باقی مانده باشند. ولی در عین حال سعی شده است به صورت روشمندی مهم‌ترین مباحث مدیریت فرهنگ مطرح و مورد بحث قرار گیرد. این کتاب در همین ارتباط ابتدا ضمن تشریح مفاهیم فرهنگ و مدیریت فرهنگی و ویژگی‌ها و مؤلفه‌های اساسی آنها تلاش کرده است تا وضعیت گذشته و حال برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران را تشریح نموده و برخی از مهم‌ترین عواملی که بر آن تأثیر‌گذار هستند مورد بررسی قرار دهد و سپس با بررسی آسیب‌شناسانه ساماندهی فرهنگی، وضعیت نظارت و ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی را در ایران مورد تحلیل قرار دهد. در بررسی انجام‌شده سعی شده است تا راه‌حل‌هایی نیز جهت برون‌رفت از مشکلات موجود پیشنهاد شود. بر همین اساس این کتاب با پایبندی به مباحث علم مدیریت در پنج بخش اصلی تنظیم شده‌است. بخش اول به مبانی نظری اختصاص دارد. در فصل اول این بخش، مفهوم فرهنگ تعریف شده و ابعاد، ویژگی‌ها، اهمیت، کارکردها و برخی نظریه‌های مربوط به آن مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم مفهوم مدیریت فرهنگ، ابعاد و چارچوب‌های آن، ضرورت و اهمیت آن و تأثیر رویکردهای فرهنگی بر مدیریت فرهنگی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم مباحث مربوط به برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فرهنگی گنجانده شده‌است. این بخش شامل پنج فصل می‌باشد. در فصل اول تعریف، ضرورت و دیدگاه‌های مرتبط با برنامه‌ریزی فرهنگی آورده شده‌است. در فصل دوم الگوهای سه‌گانه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فرهنگی، در فصل سوم نقش و جایگاه دولت در برنامه‌ریزی فرهنگی، در فصل چهارم ملزومات و ویژگی‌های برنامه‌ریزی فرهنگی مطلوب و در فصل آخر نیز وضعیت برنامه‌ریزی فرهنگی در دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی و همچنین چالش‌ها و تهدیدات فراروی برنامه‌ریزی فرهنگی مورد بحث و کنکاش قرار گرفته است. بخش سوم تحقیق که شامل دو فصل می‌باشد به بحث سیاست فرهنگی در جهان متغیر اختصاص یافته است. در فصل اول از این بخش، جهانی‌شدن، ابعاد و شاخص‌های آن، جهانی‌شدن و فرهنگ، پیامدهای فرهنگی جهانی‌شدن و رویکردهای مرتبط با آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌است. در فصل دوم، سیاست فرهنگی و تأثیر جهانی‌شدن بر سیاست فرهنگی کشورها به بحث گذاشته شده‌است. بخش چهارم کتاب به بررسی آسیب‌شناسانه ساماندهی فرهنگی در ایران اختصاص دارد. در این بخش ـ که بیشترین حجم مطالب کتاب را شامل می‌شود ـ در فصل اول وضعیت ساماندهی فرهنگی در ایران از ابعاد و زوایای مختلفی مورد بررسی قرارگرفته و در فصل دوم رویکردهای موجود در زمینه بررسی عملکرد سازمان‌های فرهنگی مورد تحلیل قرار گرفته‌است و عملکرد سازمان‌های فرهنگی براساس شاخص‌های مالی و انسانی مورد بحث و بررسی واقع شده است. در پایان این فصل وضعیت بهره‌وری در بخش فرهنگ براساس اطلاعات موجود آورده شده‌است. بخش پنجم کتاب شامل مباحث مربوط به نظارت و ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی است. در این بخش سعی شده است تا وظایف و عملکرد دستگاه‌های فرهنگی ناظر مورد بررسی قرار گرفته و با ذکر نمونه‌هایی وضعیت فعلی نظارت بر عملکرد سازمان‌های فرهنگی و عملکرد آنها مورد بررسی قرار گیرد. در پایان کتاب نیز ضمن نتیجه‌گیری از مباحث ارائه‌شده، تلاش شده‌است تا پیشنهادات عملی ارائه شود.
نوشته‌های مرتبط
چاپ نخست (ناشر) کتاب مبانی سیاست گذاری و برنامه ریزی فرهنگی در سال ۱۳۹۵ توسط انتشارات ققنوس با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه منتشر گردیده است.
