نقاشی از قدیمی ترین هنر های ابداعی بشر است که نمونه های کشف شده آن به حدود ۳۵۰۰۰ سال قبل باز می گردد. این آثار بسیار کهن نه روی کاغذ و بوم، بلکه بر دیواره غارها بوجود آمده اند. تصویر که هنوز یکی از بهترین و سریع ترین راه های ارتباط بشر است، مهم ترین راه ثبت مفاهیم و مبادله اطلاعات میان انسان در دوره پیش از تاریخ بوده است. اما در دوران کهن تصاویر با زندگی روزانه به شدت پیوند خورده بود و هویتی مستقل چون امروز نداشت. این تغییر و تحول در سیر تاریخ نقاشی در ایران نیز قابل مشاهده و بررسی است.
کتاب «نقاشی در ایران» تالیف سید محمد امین روشناس از مجموعه کتب “از ایران چه می دانم؟” می باشد که چاپ اول آن در سال ۱۳۹۵توسط دفتر پژوهش های فرهنگی در ۱۱۸ صفحه منتشر گردیده است.
نوشته‌های مرتبط
کتاب مذکور مشتمل بر ۶ فصل می باشد :
فصل اول؛ با موضوع نگارگری در ایران باستان می باشد که در آن به بررسی نقاشی در تمدن های پیش آریایی ایران زمین اشاره نموده و سپس به معرفی وضعیت هنر نقاشی در گستره پادشاهی ماد و هخامنشی پرداخته میشود. از مباحث دیگر مطرح شده در این فصل ظهور یونانی گرایی در نقاشی سلوکی و پارتی پس از سیطره یونانیان بر ایران بوده و همچنین پیوند بین هنر شرقی و غربی که در زمان ساسانیان برقرار گردید، می باشد. در پایان فصل نخست به معرفی مانی به عنوان پیامبر نقاش پرداخته می شود.
فصل دوم؛ به مقوله نقاشی ایرانی در دوره اسلامی اشاره شده است. نگارگری در پیوند اسلام و ایران، سفالینه های منقوش، نگارگری در سده های نخستین اسلامی ، نقاشی و صورتگری در دوره ترکان و مغولان، مباحث محوری این فصل را تشکیل می دهند.
فصل سوم؛ دوران تحول مکاتب هنری در دوره مغولان و تیموریان موضوع بحث می باشد. در این راستا ضمن بررسی عهد تیموری و عصر سلطان حسین بایقرا، نقاشی و هنر اسلامی به ۸ مکتب اصلی تقسیم می گردند:
۱- مکتب تبریز اول. ۲- مکتب بغداد. ۳- مکتب شیراز. ۴- مکتب هرات. ۵- مکتب یزد ۶- مکتب بخارا ۷- مکتب ترکمانان و ۸- مکتب تبریز دوم (میراث تیموری در دوره صفوی).
فصل چهارم؛ با موضوع دوران جدید و نقاشی ایران در موازنه با شیوه های غربی به بررسی تاثیرات هنر غربی بر نقاشی ایرانی و نقاشی در دوره افشاریه و زندیه و نقاشی ایران در دوره قاجار می پردازد.
فصل پنجم؛ با عنوان مشروطه و نوگرایی در نقاشی ایران، شیوه های کمال الملکی ( نقاشی آکادمیک) و نقاشی قهوه خانه (خیال سازی) و همچنین نگارگری نو و نقاشی مدرن مورد بررسی قرار می گیرند.
فصل ششم؛به معرفی رنگ و قلم در نقاشی ایران می پردازد. پس از معرفی مبانی، تاریخچه و مکاتب نقاشی در فصول قبل در این فصل ابزار کار هنر نقاشی و مفاهیمی نظیر زمینه یا بستر، رنگ ها و قلم معرفی می گردد.
