در چهارچوب برنامه تاریخ فرهنگی ایران مدرن، در نظر داریم علاوه بر گاهشماری های عمومی درباره تاریخ معاصر ایران، به برخی از گاهشماری های تخصصی نظیر بازار، کلان شهرها، محیط زیست و… اشاره نماییم که در زیر نمونه ای از آن آورده شده است.
سال ۱۳۳۲شمسی ( برابر با ۱۹اوت ۱۹۵۳تا ۲۱مارس ۱۹۵۴میلادی)
نوشته‌های مرتبط
۲۶شهریورماه : به دستور سپهبد زاهدی تظاهرات بازار تهران به شدت سرکوب شد و عده ی زیادی در این رابطه دستگیر شدند و قسمتی از سقف بازار خراب شد.
۳۰مهرماه : حکومت نظامی عده زیادی را مجددا بازداشت کرد، در میان بازداشت شدگان چند بازرگان نیز دیده می شود.
۲۱آبان ماه : امروز بازار تهران تعطیل شد و عده ای از مردم دست به تظاهرات زدند. دو نفر مقتول و عده زیادی مجروح گردیدند.
۲۱آبان ماه : در تبریز تظاهرات دامنه داری به وقوع پیوست، بازار تبریز، دانشگاه و دبیرستان ها تعطیل شد. در این تظاهرات قریب ۵۰نفر دستگیر و زندانی شدند. نیروی سوم خلیل ملکی در این تظاهرات از عوامل عمده و سازنده بود.
۲۳آبان ماه : فرمانداری نظامی مقداری از سقف بازار تهران را تخریب کرد و عده ای را نیز به جزیره خارک تبعید نمود.
۱۶دی ماه : عبدالحسین نیک پور به ریاست اتاق بازرگانی تهران انتخاب شد.
سال ۱۳۳۳شمسی ( برابر با ۲۱مارس ۱۹۵۴ تا ۲۱مارس ۱۹۵۵میلادی)
۲۷خردادماه : موافقتنامه جدید بازرگانی بین ایران و شوروی به امضاء رسید. به موجب این موافقتنامه حجم مبادلات طرفین دو میلیارد و دویست میلیون ریال پیش بینی شده است.
۶تیرماه : سازمان برنامه طی اعلامیه ای متذکر شد کارخانه های دولتی به جز قند و شکر و قماش و سیمان به مردم فروخته خواهد شد.
۱۴تیرماه : بین سه شرکت ژاپنی و شرکت ملی نفت قراردادی منعقد شد و به موجب قرارداد شرکتهای مزبور تا حدود دو میلیون دلار ماشین های نساجی و کشتی های یدک کش به ایران خواهند داد و در عوض در ازاء آن نفت دریافت دارند.
۲۲تیرماه : قرارداد بازرگانی ایران و فرانسه در پاریس امضاء شد.
۳۱تیرماه : قرارداد خرید ۱۰هزار تن شکر بین ایران و کوبا به امضاء رسید.
۵اسفند ماه : اتاق بازرگانی تهران پنجمین دوره فعالیت خود را آغاز کرد.
سال ۱۳۳۴شمسی (۲۲مارس ۱۹۵۵تا ۲۱مارس ۱۹۵۶میلادی)
۱۳اردیبهشت ماه : موافقتنامه بازرگانی بین ایران و شوروی امضاء شد.
۱۶اردیبهشت ماه : در اثر استمرار سخنرانیهای شیخ محمدتقی فلسفی در مورد فرقه ضاله بهائی تظاهرات شدیدی از طرف مردم تهران و شهرستانها به وقوع پیوست و عده ای از مردم بازار و جنوب تهران عازم تخریب حضیره القدس مرکز اجتماع بهائیان شدند.
۵مهر ماه : وزارت اقتصاد ملی به دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی تبدیل شد.
۱۳ دی ماه : دکتر بقائی، نریمان، زهری، کرباسچیان، مدیر روزنامه نبرد ملت، ابوالسباع مدیر روزنامه حمله و چند نفر از تجار در رابطه با فعالیت فدائیان اسلام بازداشت شدند.
سال ۱۳۳۵شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۵۶تا ۲۱مارس ۱۹۵۷ میلادی)
۲۷فروردین ماه : موافقتنامه بازرگانی بین دولتین ایران و لهستان امضاء و مبادله شد.
۱۲شهریور ماه : موافقتنامه جدید بازرگانی ایران و شوروی امضاء و مبادله شد. شوروی سیمان، کاغذ، تراورس، مواد شیمیایی و ماشین های باری به ایران می دهد در عوض برنج و پنبه و بادام و تریاک می گیرد.
۲۹ آبان ماه : کشور انگلستان به بازرگانان ایرانی اجازه فعالیت در خاک خود داد.
سال ۱۳۳۶ شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۵۷ تا ۲۱مارس ۱۹۵۸میلادی)
۲۷فروردین ماه : موافقتنامه بازرگانی ایران و شوروی برای مدت سه سال تمدید شد. در این مدت هجده میلیارد ریال کالا مبادله خواهد شد.
۲۵مهر ماه : ایران به شوروی ۲۵هزار تن برنج چمپا داد و در عوض شوروی به ایران ۸۰ تن شکر صادر کرد.
۱۷دی ماه : قرارداد بازرگانی ایران و فرانسه با افزایش ۲۰ درصد تمدید شد.
۹بهمن ماه : موافقتنامه بازرگانی ایران و ایتالیا امضاء شد.
سال ۱۳۳۷ شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۵۸ تا ۲۲مارس ۱۹۵۹ میلادی)
۲۵ خرداد ماه : موافقتنامه بازرگانی بین نمایندگان شیخ نشین دوبی و شرکت سهامی صادرات خلیج فارس امضاء شد.
۶مهر ماه : قرارداد بازرگانی ایران و فرانسه تمدید شد.
۲۰ اسفند ماه : قرارداد بازرگانی، اقامت دریانوردی بین ایران و انگلیس امضاء و مبادله شد.
سال ۱۳۳۸ شمسی ( ۲۲مارس ۱۹۵۹ تا ۲۱ مارس ۱۹۶۰میلادی)
۶ اردیبهشت ماه : قرارداد بازرگانی جدید بین ایران و ایتالیا امضاء و مبادله شد.
۱۳ خرداد ماه : موافقتنامه بازرگانی ایران و فرانسه در تهران امضاء و مبادله شد.
۸ بهمن ماه : دکتر اقبال در کابینه خود تغییراتی داد. در این تغییرات حسنعلی منصور به وزارت بازرگانی و عبدالرضا انصاری به وزارت کار معرفی شدند.
سال ۱۳۳۹ شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۶۰ تا ۲۱ مارس ۱۹۶۱میلادی)
۲۷ فروردین ماه : موافقتنامه بازرگانی ایران و لهستان امضاء و مبادله شد.
۲۷ فروردین ماه : موافقتنامه موقت بازرگانی ایران و امریکا مبادله شد.
۶ تیرماه : بازار خوی آتش گرفت و ۶۰ مغازه سوخت.
۱۳بهمن ماه : دانشجویان دانشگاه با تعطیل کلاس ها از دانشگاه خارج شده و دست به تظاهرات زدند. این تظاهرات چند روز ادامه داشت و بازار نیز گاهی باز و گاهی بسته می شد. در تظاهرات دانشجویان عده ی زیادی بازداشت شدند و دانشگاه نیز تعطیل شد.
سال ۱۳۴۰ شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۶۱ تا ۲۱ مارس ۱۹۶۲ میلادی)
۱۴ خرداد ماه : دکتر امینی نخست وزیر در مجمع عمومی بازرگانان و اصناف پیرامون بحران اقتصادی سخن گفت و برای اعاده وضع سابق از تجار کمک خواست.
۳۰ خرداد ماه : جهانگیر آموزگار به سمت وزیر بازرگانی تعیین و معرفی شد.
۱۸ مرداد ماه : دریانی، بازرگان معروف طبق قرار بازپرس توقیف شد. وی متهم به برداشت ۲۳ میلیون تومان از صندوق شرکت شهرآرا ست.
۲۳اسفند ماه : هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تعیین شدند. علی وکیلی به ریاست اتاق و محمد مهدی لاری و علی اکبر محلوجی نایب رئیس گردیدند.
سال ۱۳۴۱ شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۶۲ تا ۲۱ مارس ۱۹۶۳ میلادی)
۲بهمن ماه : بامداد امروز اعلامیه آیت الله خمینی مبنی بر تحریم رفراندوم در تهران و بسیاری از شهرها پخش گردید. به محض انتشار اعلامیه تظاهرات گسترده ای تهران را فراگرفت، بازار و اصناف، دکانها را تعطیل نموده به خیابان ها ریختند و مشغول شعار دادن علیه رفراندوم شدند.
سال ۱۳۴۲ شمسی ( ۲۱ مارس ۱۹۶۳ تا ۲۱ مارس ۱۹۶۴ میلادی)
۶ فروردین ماه : بازار تهران و سایر شهرها به تبعیت از علماء و روحانیون به مدت سه روز در اعتصاب روحانیت شرکت کردند.
۶ فروردین ماه : بازار مشهد تعطیل شد و مردم طاق نصرت هایی را که برای ورود شاه ساخته بودند به آتش کشیدند. ماموران پلیس با تظاهرکنندگان به زد وخورد پرداختند.
۱۳ خردادماه : به مناسبت عاشورای حسینی مردم تهران مخصوصا اصناف و بازاریان در اجتماع بسیار عظیمی به راهپیمایی دست زدند و عکس هایی از آیت الله خمینی را به در و دیوار چسباندند. تظاهرکنندگان در مقابل کاخ مرمر مدتی توقف نموده و فریادهای مرگ بر دیکتاتور از دهان همه خارج می شد. عصر عاشورا دانشجویان دانشگاه نیز راهپیمایی بزرگی ترتیب دادند.
۱۵ خرداد ماه : به مناسبت دستگیری آیت الله خمینی شهر قم تعطیل شد و اصناف و بازاریان از بازکردن مغازه ها خودداری نموده، دسته دسته به تظاهرات دست زدند.
۱۵ خرداد ماه : حکومت نظامی در تهران دست به بازداشت روحانیون و عده ای از منتقدین بازار زد.
۱۵ تیر ماه : طیب حاج رضایی رئیس میادین میوه و تره بار تهران به اتهام مشارکت در وقایع ۱۵ خرداد در تهران دستگیر و زندانی شد.
۱۳ مهر ماه : به دنبال اعلامیه های متعدد از طرف مقامات برجسته روحانی و بازرگانان تهران، بازار تهران و اکثر دکاکین تهران بسته شد و تظاهرات وسیعی در اطراف بازار به وقوع پیوست، پلیس مردم را به شدت سرکوب کرد.
۱۴ مهر ماه : بازاریان به علت افتتاح مجلسین اعتصاب کرده دست به تظاهرات زدند، پلیس بازار را اشغال نظامی کرد و به سرکوبی مردم پرداخت. در چند شهرستان نیز مردم تظاهرات کردند.
۱۳ آذر ماه : مردم تبریز و بازاریان و اصناف دست به اعتصاب زدند و به بازداشت روحانیون اعتراض نمودند. دولت فورا در تبریز حکومت نظامی اعلام کرد و به سرکوبی و دستگیری مردم پرداخت.
سال ۱۳۴۴شمسی (۲۱ مارس ۱۹۶۵ تا ۲۱ مارس ۱۹۶۶ میلادی)
۲۵ فروردین ماه : موافقتنامه ایران و شوروی در امور اقتصادی و فنی به تصویب نهایی رسید.
۱۵تیرماه : قرارداد جدید بازرگانی بین ایران و ژاپن امضاء و مبادله شد، به موجب این قرارداد حجم ارسال کالای طرفین به سه برابر افزایش یافت.
۹بهمن ماه : وزیر بازرگانی خارجی چک اسلواکی با وزیر اقتصاد ملی ایران قراردادی منعقد و امضاء کرد که به موجب آن دولت چک اسلواکی ۱۵۰ میلیون دلار به ایران اعتبار داد.
سال ۱۳۴۵شمسی (۲۱مارس ۱۹۶۶تا ۲۱ مارس ۱۹۶۷میلادی)
۵اردیبهشت ماه : ایران و یوگسلاوی قرارداد بازرگانی منعقد نمودند. به موجب این قرارداد یوگسلاوی اعتبارات نامحدودی در اختیار ایران می گذارد.
۱۳اردیبهشت ماه : ایران و مجارستان قرارداد بازرگانی منعقد نمودند.
۱۱اسفند ماه : اولین موافقتنامه پنج ساله بازرگانی ایران و شوروی در تهران امضاء شد. طبق این موافقتنامه مقرر شد طی پنج سال آینده ایران و شوروی پانصد و چهل میلیون دلار کالا مبادله کنند.
سال ۱۳۴۶شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۶۷تا ۲۱مارس ۱۹۶۸میلادی)
۶فروردین ماه : وزیر اقتصاد ملی طی مصاحبه ای اعلام کرد: سود بازرگانی اتومبیل از ۲۵ تا ۱۰۰هزار ریال افزایش یافت.
۱۰اردیبهشت ماه : بین ایران و عراق یک قرارداد بازرگانی امضاء و مبادله شد.
۷شهریور ماه : بازار اهواز آتش گرفت و قسمت اعظم کالاها خاکستر شد.
۱۴دی ماه : در حریق بازار قزوین سیزده مغازه با خاک یکسان شد.
۲۵دی ماه : یک هیئت اقتصادی از ایران به مالزی رفت.
سال ۱۳۴۷شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۶۸تا۲۱مارس ۱۹۶۹میلادی)
۲۲تیرماه : سناتور عبدالحسین نیک پور که سالیان طولانی ریاست اتاق بازرگانی تهران با او بود درگذشت.
۳۰تیر ماه : بین ایران و تونس موافقتنامه بازرگانی به امضاء رسید.
۱۸ آبان ماه : یک موافقتنامه بازرگانی بین ایران و کویت امضاء شد.
۱ دی ماه : ایران و شوروی یک قرارداد تجاری با هم امضاء و مبادله کردند.
۱۷بهمن ماه : بازار کفاش ها در تهران آتش گرفت و ۷۰ مغازه سوخت.
سال ۱۳۴۸شمسی (۲۱مارس ۱۹۶۹تا ۲۱مارس ۱۹۷۰میلادی)
۲۳اردیبهشت ماه : اصناف تهران علیه اقدامات دولت بعثی عراق میتینگ دادند.
۲۴اردیبهشت ماه : روابط بازرگانی ایران و آلمان شرقی قطع شد.
۳۰اردیبهشت ماه : یک موافقتنامه بازرگانی پنجساله بین ایران و مجارستان امضاء شد.
۱۵تیرماه : قرارداد پایاپای بازرگانی بین ایران و پاکستان امضاء گردید.
۲۲آبان ماه : موافقتنامه بازرگانی بین ایران و تایلند امضاء شد.
سال ۱۳۴۹شمسی ( ۲۱مارس ۱۹۷۰تا ۲۱مارس ۱۹۷۱میلادی)
۳ فروردین ماه : یک آتش سوزی مهیب در مشهد که ده ساعت ادامه داشت میلیون ها تومان کالای تجار و اصناف را از بین برد.
۱۰ مرداد ماه : بزرگترین موافقتنامه اقتصادی ایران و شوروی امضاء و مبادله شد.
۲۸مرداد ماه : بازار تهران لوله کشی شد.
۶بهمن ماه : بازار مهران در خیابان لاله زار آتش گرفت و سی مغازه به سرعت سوخت و بقه خسارت دیدند.
سال ۱۳۵۰شمسی ( ۲۱ مارس ۱۹۷۱تا ۲۱مارس ۱۹۷۲میلادی)
۴فروردین ماه : مقررات صادرات و واردات سال ۱۳۵۰ اعلام شد و به موجب آن ورود یخچال ، بخاری، تلویزیون، رادیو و پارچه های نخی مجاز گردید.
۲۴ مرداد ماه : بازار تهران آتش گرفت ۱۴ مغازه و حجره سوخت.
۱۵دی ماه : به دنبال اعلامیه آیت الله خوانساری بازار تهران تعطیل کرد، اصناف و تجار در مسجد سیدعزیزالله حضور یافتند. در این اجتماع بزرگ واعظ شهیر آقای فلسفی سخنان مبسوطی ایراد نمود و اقدامات جنایتکارانه دولت بعثی عراق را در اخراج ایرانیان محکوم کرد. در این اجتماع سفراء کشورهای اسلامی حضور داشتند.
۱۵ دی ماه : بازار و اصناف تمام شهرها تعطیل کردند و در اجتماعاتی عملیات دولت عراق را نسبت به ایرانیان مردود قلمداد کردند.
سال ۱۳۵۱شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۲تا ۲۱مارس ۱۹۷۳میلادی)
۷خرداد ماه : وزیران اقتصاد ایران و انگلیس در تهران طرح یک قرارداد بازرگانی را امضاء کردند.
۷آذرماه : اتاق اصناف تهران تشکیل شد و امیرحسین شیخ بهایی به ریاست آن برگزیده شد.
۲۱بهمن ماه : نرخ دلار در بازار جهانی سقوط کرد. بانک مرکزی به تجار هشدار داد در معاملات دلار احتیاط کنند.
سال ۱۳۵۲شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۳ تا ۲۱مارس ۱۹۷۴میلادی)
۲فروردین ماه : هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد ملی برای امضاء یک موافقتنامه بازرگانی بین ایران و جمهوری خلق چین در راس هیئتی به پکن عزیمت کرد.
۳مهر ماه : ایران و جمهوری دموکراتیک آلمان یک قرارداد بازرگانی پنجساله امضاء و مبادله کردند.
سال ۱۳۵۳شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۴ تا ۲۱مارس ۱۹۷۵میلادی)
۸ اریبهشت ماه : امیرحسین شیخ بهائی رئیس اتاق اصناف برکنار شد و به جای وی سرهنگ حکمتی مدیر عامل شرکت تاکسیرانی برگزیده گردید. سرهنگ سلامی نیز به ریاست شرکت تاکسیرانی رسید.
۱۲اردیبهشت ماه : موافقتنامه توسعه همکاریهای اقتصادی ایران و هند توسط نخست وزیران دو کشور در تهران امضاء و مبادله شد.
۷مرداد ماه : اولین موافقتنامه بازرگانی ایران و سوریه امضاء شد.
۹آبان ماه : اتاق اصناف تهران در مجلس شورای ملی مورد حمله قرار گرفت.
۲۶ بهمن ماه : در انتخابات اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران سناتور دکتر طاهر ضیائی به ریاست کل انتخاب شد. مهندس عنایت بهبهانی همان سمت را در تهران گرفت.
۱۷ اسفند ماه : قسمتی از بازار تهران آتش گرفت. مدت آتش سوزی ۲۰ ساعت به طول انجامید و مجموعا ۳۵۰ مغازه و انبار سوخت .
سال ۱۳۵۴شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۵ تا ۲۱ مارس ۱۹۷۶ میلادی)
۱۵ خرداد ماه : از نخستین ساعات بامداد امروز روحانیون، تجار و اصناف و مردم قم در صفوف منظم در شهر قم به راهپیمایی پرداختند و ضمن قرائت قرآن سالروز ۱۵ خرداد را گرامی داشتند….
۱۴اسفند ماه : حریق بزرگی در بازار تهران رخ داد و مجموعا ۲۰ مغازه سوخت.
سال ۱۳۵۵شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۶ تا ۲۱مارس ۱۹۷۷میلادی)
۴اردیبهشت ماه : مهندس احمد علی ابتهاج سرمایه دار معروف و صاحب کارخانه سیمان ری در جاده چالوس به دره افتاد و کشته شد.
۱۴تیر ماه : بازار کفاش های تهران آتش گرفت . ۱۷۰ مغازه و یک انبار به کلی سوخت و سه نفر هم به قتل رسیدند.
سال ۱۳۵۶شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۷تا ۲۱مارس ۱۹۷۸میلادی)
۵تیرماه : دانشجویان دانشگاه در بازار تهران دست به تظاهرات بزرگی زدند.
۲۴دی ماه : اصناف و کسبه بازار اصفهان به مناسبت وقایع اخیر در قم و مشهد مغازه های خود را تعطیل کردند.
سال ۱۳۵۷شمسی (۲۱مارس ۱۹۷۸ تا ۱۱فوریه ۱۹۷۹میلادی)
۱۳ خرداد ماه : اعلامیه های متعددی از طرف اصناف و بازاریان تهران مبنی بر تعطیل روز ۱۵خرداد انتشار یافت.
۱۷دی ماه : دو مامور ساواک در بازار تهران به شدت مضروب شدند.
۲۱دی ماه : تعطیل بازار تبریز وارد ۸۰ امین روز شد.
منبع :
عاقلی، باقر، ۱۳۸۷، روزشمار تاریخ ایران( از مشروطه تا انقلاب اسلامی)، تهران: نشر نامک
برای دیدن کامل مقاله کلیک کنید:
