مقدمه:
هدف عمده در هر ماخذشناسی، ارائه و دستهبندی آثار مربوط به پدیده یا مساله مورد نظر محقق میباشد. ما با همین هدف، تلاش نمودیم به مسئله بحران آب وارد شده و برخی کتب ارائه شده در این مورد را به مخاطبان انسانشناسی و فرهنگ معرفی نماییم. اما پیش از ورود به مسئله ذکر چندنکته ضروری است. نخست اینکه رشتهها و علوم متعددی به این مسئله ورود کردهاند و از این جهت، ما اعم از انسانشناسان و جامعهشناسان کم و بیش در این مورد تعلل کردهایم. جغرافیا، علوم زراعت، مهندسی آب، شهرسازی، مدیریت و غیره. این پراکندگی، ارائه یک ماخذشناسی جامع را غیرممکن میکند و البته ما نیز چنین ادعایی نداریم. هر یک از علوم ذکر شده با استفاده از مفاهیم، روششناسی و تعلق پاردایمی خاصی به مسئلهی بحران آب نگریسته و ورود پیدا نمودهاند. با این همه، جستجو در آثار نشان میدهد که اغلب این آثار، در فرم مقاله یا پایاننامهی دانشجویی و با رویکرد جزیینگر به مسئلهی آب نگریستهاند و ما حداقل در این ماخذشناسی قصدی برای ذکر این آثار نداریم. در بخش دوم ماخذشناسی که در همین وب سایت منتشر خواهد شد ماخذشناسی پژوهشی آثار مربوط به بحران آب منتشر خواهد شد که مختص به آثار فارسی منتشر شده در قالب مقاله، جستار، رساله، پایاننامه و طرحهای پژوهشی خواهد بود.
نوشته‌های مرتبط
گفتیم که با این وجود که آب اکنون مبدل به مسئلهایی اجتماعی شده است، در حوزهی علوم اجتماعی آثار چندانی در قالب کتاب درمورد آن یافت نمیشود. این ضعف خصوصاً در انسانشناسی بسیار مشهود است. با این وجود که آثار بسیار زیادی درباره وجوه اجتماعی و فرهنگی آب در کشورهای غربی منتشر گردیده در کشور ما خبری از ترجمهی این آثار نیست. کمبود کتب چه در حوزهی پژوهشی و چه در قالب تحلیلی، چنان مشهود است که به نظر علوم اجتماعی مسئله آب را به علوم فنی و مهندسی واگذار نموده است. از این جهت در این ماخذشناسی تلاش نموده‌ایم از سویی به کلیه آثار اشاره نماییم و کار خود را به هیچ وجه به علوم اجتماعی محدود ننمایم. همچنین ما تلاش نموده‌ایم آثار متخصصان برجستهی حوزهی آب مانند کارهای ارزشمند جواد صفینژاد که رویکرد مردمنگاری به مسئلهی آب دارد، آثار پرویز کندوانی با رویکرد جغرافیا و کارشناسان برجستهی حوزهی آب مانند ناصر کرمی و کاوه مدنی را فارغ از فرم آثار مورد اشاره قرار دهیم.
در پایان در این ماخذشناسی عنوان اثر، تاریخ انتشار، نویسنده، مترجم، محل نشر و عنوان انتشاراتی و همچنین تعداد صفحات مورد اشاره قرار گرفتهاند. علاوه بر موارد در بخش آخر هر منبع معرفی شده، کوشش نموده‌ایم در حد امکان، توضیحاتی درباره اثر و نویسنده کتاب یا مقاله دهیم که امید است راهگشای خوانندگان باشد.
عنوان : نظام آبیاری سنتی در نایین(۱۳۸۷)
پدیدآور اصلی: صفینژاد، جواد
وضعیت نشر/تهیه: تهران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی
مشخصات ظاهری: تعداد صفحات ۵۹۵
توضیحات: این کتاب به سفارش شرکت سهامی آب منطقهای اصفهان و چهارمحال و بختیاری نوشته شده است.
عنوان : کاریز در ایران و شیوه های بهره گیری از آن(۱۳۹۶)
پدیدآور اصلی: صفی نژاد، جواد
وضعیت نشر/تهیه: تهران، انتشارات پویه مهر اشراق
مشخصات ظاهری:تعداد صفحات ۸۳۸
توضیحات: کتاب کاریز در ایران در ۸۳۸ صفحه و ۲۲ فصل تدوین شده و به مثابه یک فرهنگنامه ابعاد مختلف قنات های ایران را تشریح کرده است. در این کتاب زوایای مختلف قنات از جغرافیای آن تا تاریخ، از فناوری های حفر تا نظام های مترتب بر حفر و بهره برداری و مدیریت آن، از پیکرۀ قنات از جغرافیای آن تا تاریخ ، از فناوری های حفر تا نظام های مترتب بر حفر و بهره برداری و مدیریت آن، از پیکرۀ قنات تا سازه های مرتبط با آن ، از غذای مقنیان تا محل زندگی آنان ، از سنجش زمان تا اندازه گیری آبدهی قنات ، از نفقه تا حقابه، از آبیاری در مناطق خشک و نیمه خشک تا کشاورزی در این نواحی و …. مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند.
عنوان : نظامهای آبیاری سنتی در ایران(۱۳۵۹)
پدیدآور اصلی: صفی نژاد، جواد
وضعیت نشر/تهیه: مشهد، آستان قدس رضوی
مشخصات ظاهری: تعداد صفحات ۲۷۷
توضیحات: کتاب حاضر از ۴۱ فصل به صورت مقاله تشکیل شده و هر فصلی مربوط به آب و وضع آبیاری سنتی منطقهایی از ایران است و از این جهت یک کار مردم نگاری بی سابقه به حساب میآید. در این کتاب سنتها و باورهای بسیار جالبی مانند ازدواج با قنات مورد اشاره و توصیف صفینژاد قرار گرفته است.
عنوان : بنه، نظام های زراعی سنتی در ایران
پدیدآور اصلی:صفی نژاد، جواد
وضعیت نشر/تهیه: تهران، انتشارات امیر کبیر(۱۳۶۹)
مشخصات ظاهری: تعداد صفحات ۵۸۴
توضیحات: این اثر کاری مردم نگارانه در مورد شیوه کاشت، داشت و برداشت محصول در دوران پیش از اصلاحات ارضی را به خوبی تشریح می کند. همچنین در این اثر نحوه مالیت گرفت از آب و تقسیم آن به خوبی تشریح گردیده است.
عنوان :واژه نامه قنات
پدیدآور اصلی: آغاسی، عبدالوحید و صفی نژاد، جواد
وضعیت نشر/تهیه: تیزد شرکت سهامی منطقه ای یزد(۱۳۷۹)
مشخصات ظاهری: تعداد صفحات : ۱۱۴
توضیحات: این اثر در سال ۱۳۸۳ به چاپ دوم رسید.
عنوان : بررسی ابعاد تاریخی فرهنگی قنات در ایران
پدیدآور اصلی: باقری اهرنجانی، پروین
وضعیت نشر/تهیه: یزد: شرکت سهامی آب منطقه ای یزد.
مشخصات ظاهری: تعداد صفحات: اثر حاضر به صورت مجموعه مقالات ارائه گردیده است.
توضیحات: این اثر در ۲ جلد منتشر گردیده است.
ادامه مطلب در لینک زیر:
