sringara rasa dance
مقدمه:
نوشته‌های مرتبط
یکی از مهمترین علوم انسانی در هند باستان بررسی حالات و روابط بین آدمیان بوده که در زبان سانسکریت به آن رس Rasa گفته می شود ,رس در واقع اشاره به جوهر , اساس و ماهیت هر شخص و هر چیز دارد.در هنر هندی و زیبایی شناسی آن این مفهوم در حقیقت دال براشارات ضمنی و معنی دار که در هنرهای دیداری مانند نقاشی و حکاکی ,شنیداری مانند موسیقی و خواندنی مانند ادبیات و شعر که باعث برانگیخته شدن احساسات خواننده , بیینده و شنونده می شود و آن ها را متاثر می کند ,می باشد.از اولین کتبی که در هند باستان مفهوم رس را توضیح داده اند کتاب ناتیاشاسترا Natya Shastra است که درباره هنرهای نمایشی هندی مانند رقص ,تاتر و موسیقی می باشد,در این کتاب مفهوم رس را این گونه تفسیر کرده اند :رس در واقع بیان و انتقال احساسات و حالات در هنرهای نمایشی و در کل در تمام هنرها به شخص در حالی که روح او بتواند سرشار از روحانیت و معنویت بشود ,به دیگر زبان هنر باید در خدمت روشنایی روح و در نهایت جسم شده و روح انسانی باید مفهوم پنهانی هنر هنرمند را از هر لحاظ درک کند.بهارت مونی نویسنده کتاب ناتیاشاسترا ۹ گونه رس را بطور کامل در این کتاب توضیح و تفیسر کرده است که به آن نو رس Navrasa گفته و به هر کدام از این رس ها رنگی خاص داده شده است . در میان خدایان هندو کام دیو Kamdeva یا خدای عشق کسی است که عشق را می آفریند و باعث جوشش و غلیان احساسات بین دو جنس زن و مرد می شود فصل بهار متعلق به اوست زیرا در این فصل به سبب تغییر آب و هوا و زنده شدن زمین احساسات و عواطف انسانی نیز رشد کرده و تازه می شوند,در سنت زیبایی شناسی هندی آنند Ananda(شادی و خوشحالی ),پریم Prem(عشق ) و سوندریا Sundarya(زیبایی) مجموعه خاص یک کل را نشان می دهند.عشق در واقع انواع مختلف دارد عشق به خدا ,عشق به خانواده و عشق به معشوق که در مجموع حالات این گونه عشق ها همگی اززیبایی ذهن و روان سرچشمه می گیرد یعنی طبیعت عشق در نهاد خویش زیباست .
این ۹ رس عبارتند از :
۱-سیرینگار Sringara بیان عشق و شهوت -رنگ سبز روشن
۲-هسیا Hasya بیان احساسات خنده دار و طنزآمیز- رنگ سفید
۳-بیباتسا Bibhatsaبیان نفرت و انزجار –رنگ آبی
۴- رودرا Rudra بیان خشم و غضب –رنگ سرخ
۵-کارونیا Karunya بیان همدردی و دلسوزی –رنگ خاکستری
۶-ویر Vira بیان احساسات قهرمانانه و حماسی–رنگ نارنجی
۷-باهایاناکا Bhayanaka بیان وحشت و ترس –رنگ سیاه
۸-آدبوتا Adbhuta بیان حیرت و شگفتی- رنگ زرد
۹-شانتا Shanta بیان آرامش و صلح –رنگ سفید
تفسیر و توضیح سیرینگار رس :
سیرینگار رس یکی از نه رس عنوان شده می باشد که بر عشق شهوانی ,عشق رومانتیک و زیبایی تحریک کننده دلالت دارد ,برمبنای یک فرضیه باستانی انواع هنرهای هندی مانند رقص ,موسیقی ,نقاشی , شعر و کنده کاری بر روی سنگ یا هر چیز دیگر برپایه و برای توضیح و تفسیر عشق و رابطه بین زن و مرد است ,درواقع از عشق و رابطه بین عاشق و معشوق در متون کهن هند منظور رابطه بین شخص و خدا می باشد بدین صورت که زن شخص بوده و مرد خدا است .از این موضوع در رقص های ده گانه سنتی و کلاسیک هندی بسیار استفاده می شود چه هر حالت دست یا صورت دال بر حالت و بیان موضوعی می باشد تا داستان قصه را بر روی صحنه توضیح دهد,درواقع در تاتر و رقص های کلاسیک هندی برای هنرپیشگان و رقصندگان زن و مرد تقسیم بندی کاملی ارایه شده به آنان ناییکا Nayikaو نایاکا Nayakaگفته می شود که به معنی قهرمان زن و مردداستان می باشد و بر طبق نقش خود در تاتر و رقص این گونه هستند :
الف ) برای نشان دادن عشق و علاقه قهرمان زن داستان :
۱-موگدها Mughdha یعنی زنی که در عشق و عاشقی و بودن با مردان بی تجربه و خام است
۲-مدهیا Madhya :زنی که نسبتا در مساله عشق و عاشقی و مردان تجربه دارد
۳-پاراگال بها Paraglabha:زنی که در عشق و عاشقی کاملا وارد بوده و طبیعت هنر عشق ورزی را درک کرده و در این باره بالغانه رفتار می کند
ب) در رابطه با روش و رفتار با مردان :
۱-سویا Sweeya:زنی که ازدواج کرده و به شوهر خویش کاملا وفادار است مانند سیتا Sita همسر رام Rama یکی از خدایان هندو و یا مانند زنان پاکدامن و نجیبی چون روکمینیRokmini که در واقع همسر اول کریشنا Krishna یکی از خدایان هندوو ستیابهم Satyabhama که همسر دوم کریشنا هستند
۲- پاراکیا Parakiy:زنی است که ازدواج کرده ولی عاشق مرد دیگری است مثال این گونه زنان در اسطوره شناسی هندو گوپی Gopi ها یا دختران شیر دوش روستایی که عاشق کریشنا بوده اند می باشد
۳-سامانایا Samanya:زن آزادی که نه شوهر دارد و نه در قید مردی می باشد او می تواند با هر کس خواست رابطه برقرار کند
۴-جیشتا Jyeshta :زنی که فقط یک مرد را ترجیح می دهد
۵- کانیشتا Kanishta:زنی که با مردی که همسر دارد رابطه برقرار کرده
ج)تقسیم بندی زنان براساس شخصیت و خلق و خوی:
۱-اوتاما Uttama:زنی که می تواند احساسات خود را کنترل کند و صبور است
۲-مدهیاما Madhyama: زن میانه رو ,در واقع او هر رفتاری را با همان رفتار و هر برخوردی را با همان روش پاسخ می دهد یعنی خشم را با خشم و مهربانی را با مهربانی
۳-آدامها Adhama:زنی که بر احساسات خویش کنترلی ندارد و نمی تواند بر آن ها غالب شود
د)تقسیم بندی براساس حالات عشق و کیفیت عقلانی و ذهنی که آن را به ۸ دسته یا آشتاویدها ناییکاAshtavidhaNayika تقسیم می کنند :
۱-ساوادیناپاتیکاSawadheenapathika:زنی که به شوهر خویش افتخار کرده و به او اطمینان بسیار دارد و او کاملا مطمین است که شوهرش به زن دیگر حتی نگاه نیز نمی کند.این زن شوهر به عشق شوهر به خویش بسیار مغرور بوده و به آن افتخار می کند
۲-واساکاساییکا Vasakasajika:زنی که همواره منتظر شوهر خویش است تا به او خوش آمد بگوید و او را با آغوش باز بپذیرد ,این زن همیشه خود را آراسته وبرای شوهر خویش زیبا می سازد
۳-ویراهوتکندیتا Virahotkhandita:زنی که بسیار نگران بازگشت شوهر خویش است و غمگین از دور بودن از عشق خویش می باشد ,او مشتاق دیدار مجدد شوهرش بوده و از دوری او حالتی تاسف بار و رقت انگیزداشته و در یاس و ناامیدی بسر برده ,هیچ چیزی باعث خوشحالی او نمی شود
۴-آبی ساریکا Abhisarika:زنی که از دوری شوهر بی صبر و قرار بوده خواهان دیدار اوبه سرعت می باشد اما معشوق هنوز نیامده است,زمانی که شوهر به خانه می آید او بی پروا به استقبال او رفته تا او را ببیند.
۵-ویپراگالبادا Vipragalbadha:زنی که می فهمد شوهرش با زن دیگری رابطه دارد ,او متوجه می شود که شوهر در وقت معینی که قول داده به منزل نیامده در نتیجه او احساس می کند که شوهر به او خیانت کرده در نهایت بسیار خشمگین و از درون تخریب می شود.
۶-کاندیتا Khandita:زنی شوهر مکار و خاین خود را با خشم از خود دور می کند,او از عشق خود که او را ناامید کرده بشدت عصبانی است,در حقیقت عصبانیت و خشمدر زبان سانسکریت ستاباوها Sthabhava می باشد که به دیگر احساسات مانند انتقام ,جریحه دار شدن ,نفرت,درنده خویی ,ترحم و دلسوزی برای خود ,افاده ,تمسخر ,ریشخند و طعنه می تواند اضافه شود و نسبت خشم از زنی به زن دیگر متفاوت است
۷-کالاآنتاریتا Kalahantarita:زنی که برای رفتار شتابزده و عجولانه خویش پشیمان بوده و با شوهر خویش بر سر این موضوع نزاع می کند که درنهایت ممکن است به جدایی ایشان بیانجامد
۸-پروشیتاپاتیکا Proshitapatika:زنی که نمی تواند دوری موقتی شوهر خویش را تحمل کندو از این که شوهرش به سفر رفته و در خانه غایب است در رنج و عذاب بسر می برد,او بشدت منتظر بازگشت شوهر بوده و روزشماری می کند
الف )حالات مردان و قهرمانان مرد (نایاک Nakaya( و تقسیم بندی ایشان در تاتر و رقص های کلاسیک هندی در رابطه با زنان :
۱-پتی Pati:مردی که ازدواج کرده و به همسر خویش بسیار وفادار می باشد مانند رام Rama یکی از خدایان هندو
۲-اوپاپتی Upapati:مردی که ازدواج کرده ولی با زن دیگری رابطه دارد مانند کریشنا Krishna یکی از خدایان هندو
۳-ویسیکا Vaisika:مردی که ازدواج کرده ولی با زنان دیگر رابطه داشته با آنان وقت خود را می گذراند
ب)تقسیم بندی مردان در روش و رفتار با زنان :
۱-انوکولا Anukola:مردی که به همسر خویش وفادار است
۲-داکشینا Dakshina:مردی که همسرش او را نپذیرفته و او گریه و زاری می پردازد
۳-ستا Satha:مرد و شوهر فریبکار و مکار
ج)تقسیم بندی مردان در رابطه با مسایل عشق و عاشقی :
۱-پروشیتا Proshita:مردی که به مسافرت رفته است و از همسر خویش دور است
۲-ویراهی Virahi:مردی که از همسر و عشق خویش دور افتاده ,او بشدت احساس تنهایی و غم و اضطراب می کند
۳-ویپرال آبادا Vipralabdha:مردی که در دوری همسر و عشق خود نسبت به او احساس هوس و شهوت می کند
۴-ویسیکا Vaisika:مردی که بشدت تلاش می کند تا به دیدار عشق و همسر دورافتاده خویش نایل شود
۵-دریشتا Drishta:مردی که به همسر و عشق خویش بی وفاست اما احساس گناه کرده و نزد همسر خویش به عذرخواهی و بخشش آمده است
منابع:
۱-Great Sanskrit Plays In New English Transcreations ,P.Lal ,A New Direction Book 1957
۲-The Taste Of British South Asian Theatres :Aesthetics And Production ,Chandrika Patel ,Lulu Publishing Service Rev Data 2015
۳-The Sacred And The Feminine :Imagination And Sexual Difference ,Grisilda Pollock And Victoria Sauron ,I.R.Tauris And Co Ltd 2007
