پاسکال لاردلیه ترجمه ی سعیده بوغیری
از لحاظ فنی، ام پی ۳ (مخفف Moving Picture Experts Groupe, ½ Audio Layer3) استانداردی است که در میانه دهه ۱۹۹۰ بر پایه نوعی الگوریتم فشرده سازی شنیداری استوار شده و امکان کاهش شدید کمیت داده های لازم برای بازگشت صدا در قالب دیجیتال را فراهم می آورد.
نوشته‌های مرتبط
این فناوری امکان طراحی و تجاری سازی گوشی های نسل جدید را برای صنایع فراهم آورد، گوشی هایی که نواده نیاکان خود، واکمن (برای نوار کاست های صوتی) و سپس دیسکمن (برای سی دی های صوتی) هستند، که هر دو از تولیدات شرکت سونی و در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به شدت مد بود. درباره این محصولات، همان زمان هم از یک تطور سخت سخن می رفت- پیدایش چادرنشینی فناورانه!- و حال آنکه امکاناتی که آنها عرضه می کردند (شنیدار ساده)، بسیار کمتر از امکانات ام پی ۳ بود. ام پی تری ها بسیار کوچک، بسیار سبک، فشرده بوده و به خصوص در میان جوانان نوعی حالت سفارشی سازی (شخص سازی خارجی و داخلی) جنون آمیز به خود گرفته است.
بنا براین در واقع ام پی ۳ ها امکان حمل و نقل به هرجا، در جیب، کمیت های بی اندازه بالای موزیک (هزارها عنوان در قالب صدها ساعت)، سازمان یافته در قالب پلی لیست (فهرست پخش) را فراهم می آورند. اما ام پی ۳ ها و سایر ام پی ۴ ها همچنین امکان بارکردن و انباشتن کمیت های بزرگ عکس، فیلم و حتی ارتباط با اینترنت را نیز به دست می دهند.
می دانیم واکمن های دیجیتال (که عموما ام پی ۳ خوان نامیده می شوند) از زمان پیدایش خود، در درجه نخست، تحولی حقیقی در اجتماع نوجوانان به شمار می روند، چرا که این تحول کاملا اجتماعی- فرهنگی و فناورانه است. اما به همین نحو، انعکاسات دانلود کردن از دیدگاه اقتصادی و قضایی بسیار گسترده اند. به این ترتیب، چند سالی است که برخی از مرگ قریب الوقوع صنعت “سی دی مادی” خبر می دهند (در واقع فروش سی دی های صوتی به طرز چشمگیری سقوط کرده)، از آن رو که پاسخ های تجاری و نمایشات قضایی و فنی در حال حاضر بی تاثیر واقع شده اند، چون به طرزی نظام مند محدود بوده و با سرعت تمام منسوخ می شوند.
زیرا نرم افزارهای مخصوص این فرمت های جدید فناورانه امکان دانلود (قانونی یا اغلب غیرقانونی) هر عنوان موزیک، آلبوم، عکس یا سکانس ویدئویی بر روی اینترنت به منظور انتقال آن ها به ام پی ۳ شخصی را فراهم می آورند. ساختن صبورانه این پلی لیست ها به یکی از اشتیاقات رسمی نوجوانانه تبدیل شده که ابتدا شامل دانلود، سپس دسته بندی، درهم آمیختن و مرتب کردن موزیک ها بر اساس جنس، گروه، خانواده و.. می شود؛ در عین حال تسهیم و ردوبدل کردن الحاقی آن با دوستان؛ تا آنجا که تحقیقی در سال ۲۰۰۶ نشان داد این سرگرمی به دغدغه اصلی سرگرمی های تین اجرهای آمریکایی تبدیل شده است.
اگرچه “ام پی ۳ خوان هایی” در هر اندازه و کارکردی و با هر قیمتی، حتی بسیار ارزان وجود دارد، اما به نظر می رسد نکته ای در آی پد مارک اپل مورد توافق است. این مارک به محض ساخت خود یکی از پدیده های حقیقی اجتماعی را تشکیل داده، چه سبب “رواج بسیار بالا”ی ام پی ۳ ها و تجاری سازی انبوه این استاندارد نوین بوده است. طراحی ساده، کارکرد لمسی، رنگ بدیع (سفید یادآور تصاویر پاکی شیر) و نیز سادگی استفاده (بر پایه نرم افزار دانلود آی تون) و شیوه های تملک ارادی گروهی (خودنمایی، به رسمیت شناخته شدن اجتماعی آی پدهای مانیاک، مناسک سازمان یافته پیرامون گوش دادن و رد و بدل کردن موزیک) که این فناوری، آن را به همراه داشته، در واقع یک پدیده اجتماعی هستند که کنجکاوی رسانه ها و جامعه شناسان را به خود معطوف داشته اند.
“ام پی ۳ خوان ها” در هر حال ظرف چند سال به ضمیمه فرهنگی مرجع اغلب جوانان و پروتز فنی همزمان موسیقایی و عاطفی تبدیل شده اند و امکان حمل و نقل به هرجا، و به خصوص نشان دادن چیزهایی که دوست دارند، از قبیل صدا و تصویر را فراهم می آورند. برخی در این باره دوباره بحث یادآور مضامین مشابه جداکننده مطلق خوب و بد را مطرح کرده اند، مضامینی از قبیل حبس، انزوا، قطع ریشه ای گفتگو با دیگری که این دستگاه ها همزمان می توانند باعث و بانی و نشانه آن باشند. این حقیقت دارد که در مکان های عمومی و به خصوص در وسایل حمل و نقل عمومی، ندیدن یک نوجوان “بدون ام پی ۳ بر گوش” امری دشوار است. شاید این نوستالژی خاص یک دوران طلایی خاص باشد که هرگز وجود نداشته. زیرا آیا ما در مکان های عبور، واقعا با افراد ناشناس صحبت می کنیم؟ وانگهی آیا این به معنای “اجتماع گریزی” است…؟ افزون بر آن، نیاکان ام پی ۳، یعنی واکمن های شنیداری و سی دی خور، نیز بیست سی سال پیش قربانیان این روندها بودند.
تنها باید به گونه ای گسترده تر در نظر داشت که این وسایل فناورانه امکانات بیکرانی عرضه می کنند که همزمان در قالب تملک فرهنگی، التقاطی گری موسیقایی و نیز البته تسهیم ارتباطی جای می گیرند. ام پی۳ نیز به همان اندازه یک حصار و نوعی نفس گرایی فناورانه است که یک روزنه متفاوت، و در برهه ای خاص از زمان مورد اشتراک قرار می گیرد. احضار پلی لیست های شخصی، تبادل آدرس سایت های مورد علاقه و نام “گروه های محبوب”، تسهیم آهنگ های “محبوب”، اینها به خصوص فعالیت هایی هستند که ام پی۳ در اجتماع نوجوانان به طور گسترده تر آنها را پدید می آورد. در این صورت یک نگرانی سطحی در مورد تحولات فنی- اجتماعی بنیادین، که باز از سخن و تبادل کلامی، کلید گنبد پیوند اجتماعی نوجوانان را می سازد، وجود خواهد داشت.
منبع: دایره المعارف فرهنگنامه جوانان به سرپرستی داوید لوبروتون و دانیل مارچلی، نشر دانشگاهی فرانسه، چاپ نخست، اکتبر ۲۰۱۰
پاسکال لاردلیه: استاد دانشگاه بورگن در رشته علوم ارتباطات.
داوید لوبروتون: انسان شناس و جامعه شناس فرانسوی، استاد دانشگاه استراسبورگ، پژوهشگر لابراتوار فرهنگ ها و جوامع در اروپا، متخصص بازنمایی ها و کاربردهای اندام انسان و خشونت.
دانیل مارچلی: روانکاو کودک و نوجوان و استاد دانشگاه پواتیه.
