شان ” انسان شناسی و فرهنگ ”
به مناسبت سال نو
نوشته‌های مرتبط
نشر اندیشه ، نظریه و یافته های علمی و پژوهشی در دوران حاضر در بسیاری از کشورهای جهان با محدودیت های ساختاری همپیوند با مناسبات قدرت سیاسی ، اقتصادی و مالی رو به روست . کنترل های رسمی و غیر رسمی وپوشیده و آشکار دولت ها بر کار نشر در شماری از جامعه ها ؛ پدید آمدن انحصارات بزرگ در کار نشر و برچیده شدن تدریجی بنگاه ها و موسسات انتشاراتی کوچک ؛ رواج نسبی کالایی و بازاری شدن حوزه پژوهش و نشر ؛ افزایش بهای کتاب و هزینه بالای دسترس به یافته ها و دستاوردهای علمی و پژوهشی ؛ کاهش بودجه دانشگاه ها و افزایش اتکای آنها به موسسات اقتصادی و شرکتها و کاهش فزاینده ی بودجه کتابخانه های عمومی در اجرای برنامه های خصوصی سازی و تعدیل اقتصادی ؛ همچنین کاهش زمان مطالعه در اغلب جامعه ها در اثر نیاز خوانندگان به صرف وقت بیشتر برای تامین هزینه های فزاینده ی زندگی که با کاهش نسبی سطح درآمد آنان همراه بوده است شواهدی از این گونه محدودیت ها ست . اعمال ضوابط سختگیرانه ، کمال گرایانه و انحصار گرایانه بسیاری از مراکز و موسسات نشر نیز، که می تواند از راه های گوناگون با محدودیت های ساختاری پیش گفته پیوند داشته باشد، بر این محدودیت ها افزوده است . در چنین شرایطی همه کسانی که در کار پژوهش و نظریه پردازی و تالیف اند از فرصت نشر دستاورد های خویش بهره مند نمی شوند ، بدون این که بازدارندگی این محدودیت ها نمود آشکاری داشته باشد و اندازه و گستره ی آسیب های آن بر تولید دانش و انتقال آن و توسعه نشر معلوم گردد .
فرض اینکه آنان که تمام و کمال ضوابط سختگیرانه نشر را رعایت نمی کنند یا به اندازه کافی از آن آگاهی یا در به کار گرفتن آن تجربه ندارند ، نظریه یا اندیشه و یافته ها و ایده های درخور طرح و عرضه ای نداشته باشند جای تردید دارد . ضمن اینکه ضابطه ها ی سختگیرانه نشر بیشتر بر صورت و فرم و روش تدوین آثار علمی تاکید دارند تا بر محتوای آنها . واقعیت این است که بدرستی معلوم نیست ضابطه های خشک تالیف در کار نشر گشایش ایجاد می کند یا محدودیت . در مورد جنبه های یاد شده ی این ضابطه ها از یکسو می توان پرسید آیا امتیاز و برجستگی آثار ماندگار و مرجع ، پیروی از این گونه ضابطه ها بوده یا اعتبار محتوایی سرچشمه گرفته ازواقع گرایی ، ژرف نگری و اندیشه خلاق و نو ، و روشنگری ها و چاره جویی محتوای آنها بوده که ماندگارشان ساخته است ؟ و از سوی دیگر می شود پرسید آیا همه آثاری که با دقت و وسواس در چارچوب ضابطه های مورد بحث فراهم آمده اند از اعتبار محتوایی و تاثیر برخوردارند ؟ واقعیت این است که کم نیستند منابعی که محتوای آنها تکرار و باز نویسی اندیشه هایی است که پیش تر بارها مطرح شده اند ؛ توصیف گرند ، نه تحلیل گر ؛ با وجود اینکه پدیده ها در واقعیت چند وجهی اند ، رویکردی یک وجهی دارند ، و در بسیاری موارد فاقد روشنگری ها و چاره جویی های اثر گذار ند ؛ و رویکرد و اندیشه ای نو در آنها نمی توان یافت . این را هم نمی توان نادیده گرفت که با وجود ساختار های کنترل کننده ی اغلب فعالیت ها ، در بسیاری کشورها ، از این گونه ضابطه ها استفاده ابزاری هم می شود. از این رو مشارکت فعال در بسیاری از فعالیت ها از جمله تالیف و نشر در بسیاری از موارد نیازمند قرار گرفتن در مناسباتی است که پیرامون هر فعالیت شکل می گیرد و آنان که خارج از این مناسبات قرار گیرند بخت کمتری برای مشارکت در فعالیت های کنترل شده و در مورد بحث ما برای عرضه ی آثار خود دارند .
در این تصویر از اوضاع نشر ، بیشتر ، نخبگان با تعریف های گوناگون و طیف متنوعی که ممکن است در آن قرار گیرند امکان نشر یافته ها و آثارشان را می یابند و شمار دیگری در عمل از نشر آثارشان محروم می شوند ؛ از جمله دانشجویان و بسیاری از متفکران و روشنفکران . در این شرایط شان ” انسان شناسی و فرهنگ ” این است که افزون بر اینکه آثار نخبگان علمی را ارج می نهد و ترویج می کند و حرمت آثار پیشگامان را پاس می دارد ، عرصه بازی را فراهم می آورد که ” افراد علاقمند با حفظ سطح مشخصی از استانداردهای علمی ” ( از : یادداشت مدیر سایت در آغاز چهارمین سال فعالیت آن ) بتوانند آثار خویش را عرضه کنند و در معرض بررسی و نقد دیگران قرار دهند . ” انسان شناسی و فرهنگ ” با شیوه ای که پیش گرفته است از جهات زیر دارای اهمیت است :
– مجموعه ای از آثار ، نوشته ها ، نتایج پژوهش ها را به صورت رایگان در اختیار همگان قرار می دهد .
– آثار دانشجویان و دیگر پژوهشگران و روشنفکران را که احتمال دارد به طور معمول از فرصت های عرفی و رسمی انتشار آثارشان بهره مند نگردند منتشر می سازد و فرصت نقد و مشارکت آنان را در نشر و نقد فراهم می آورد .
– گشایشی در کار توسعه علوم انسانی و اجتماعی فراهم می سازد تا نتایج بررسی ها در زمینه های ملموس و واقعی تر در راستای پاسخگویی به نیارهای زندگی مردم و جامعه با زبان و بیانی روشن و نو و حتی نزدیک به درک عموم مردم و افراد غیر متخصص عرضه گردد.
– گرایش های تحقیق در حوزه های متنوع ؛ بویژه عرصه های پژوهش مورد علاقه نسل های نو از پژوهشگران علوم انسانی و اجتماعی را آشکار می سازد ، مستند می کند ، و از این طریق دستاوردها و یافته ها ی نسل های پیشین و نسل جوان را در کنار هم قرار می دهد .
– در طول زمان به صورت پایگاهی برای مراجعه دانشجویان و سایر پژوهشگران در می آید .
” انسان شناسی و فرهنگ ” سه ویژگی در خور توجه دیگر هم دارد ؛ یکی اینکه در کار نفی یا اثبات دیدگاه ها و نظریه های خاصی نیست ، تمرکز ش بر صرف نشر اندیشه ها و دستاوردهای پژوهشی پیرامون واقعیت های زندگی است از دیدگاه های گوناگون . دیگر این که با خوانندگان و همکارانش ارتباطی دو طرفه ، باز و مشارکت جویانه دارد و از مشورت ها و همفکری آنها استقبال می کند و برای برنامه ریزی فعالیت های آینده و تغییرات پیش بینی پذیر در سایت ، آنان را به مشارکت و همکاری فرا می خواند ؛ و سرانجام اینکه به طور مستمر فعال است و ارتباط مخاطبانش را با سایت و فعالیت های آن فعال و به روز نگه می دارد که شرط رسانه گری آنلاین است .
