گاهشمار تخصصی شهر (۱۳۹۰-۱۲۸۳/۲۰۱۱-۱۹۰۵)

در گاهشمار پیش رو که براساس واحد سال و تقویم هجری شمسی و میلادی تنظیم شده است سعی بر این بوده که به مهمترین وقایع مرتبط با فضای شهری و تحولات آن طی ۱۰۰ سال گذشته پرداخته شود. جهت گردآوری و تنظیم این گاهشماری از کتاب، مقاله و سایتهای اینترنتی مختلف بهره گیری شده است. به علاوه بایستی عنوان شود با توجه با اهمیت شهر تهران چه به لحاظ فرهنگی و تاریخی و سیاسی و چه از نظر رویدادهای مهم شهری، در منابع مختلف تأکید بیشتر بر شهر تهران است و از این روی نیز در گاهشمار حاضر بیشترین تمرکز بر وقایع شهری تهران خواهد بود.

۱۲۸۳/۱۹۰۵ –تصویب اولین قانون شهرداریها
۱۲۸۳/۱۹۰۵ –ایجاد نخستین شبکه ی روشنایی معابر عمومی در تهران
۱۲۸۶/۱۹۰۸ –کاهش اختیارات انجمن شهر در نخستین قانون بلدیه
۱۲۸۷/۱۹۰۸ –شهردار شدن میرزا عباس خان مهندس باشی
۱۲۸۹/۱۹۱۰- شهردار شدن دکتر خلیل خان ثقفی اعلم الدوله
۱۲۹۹/۱۹۲۰- ابراهیم خان یمین السلطنه شهردار می شود
۱۳۰۰/۱۹۲۲ –معرفی گاسپار ایپگیان به عنوان شهردار تهران
۱۳۰۰/۱۹۲۲ –احداث جاده ی مخصوص پهلوی (ولیعصر)
۱۳۰۲/۱۹۲۴ –معرفی سرتیپ آقاخان بوذر جمهری به عنوان شهردار
۱۳۰۵/۱۹۲۷- تأسیس ثبت اسناد و املاک
۱۳۰۷/۱۹۲۹ –تصویب قانون ثبت املاک
۱۳۰۷/۱۹۲۹ –تدوین اولین مجموعه قوانین و مقررات نماسازی شهری
۱۳۰۷/۱۹۲۹ –طرح شکل گیری تهران جدید با قالب شهر امروزین
۱۳۰۷/۱۹۲۹ – تصویب قانون ثبت املاک
۱۳۰۸/۱۹۳۰ – ساخت نخستین خیابان یکطرفه تهران
۱۳۰۹/۱۹۳۱ –تصویب قانون بلدیه (شهرداری جدید) که از مصوبات دوره ی هفتم قانونگذاری مجلس شورای ملی است
۱۳۰۹/۱۹۳۱ –طرح اولین نقشه ی تهران با عنوان «نقشه ی خیابانها»
۱۳۰۹/۱۹۳۱ –ساخت شهر سلماس (شاهپور قدیم)
۱۳۱۷-۱۳۰۹/۱۹۳۹-۱۹۳۱ – شبکه بندی معابر کاملا شعاعی در شهر همدان
۱۳۱۰/۱۹۳۲ –طرح پیشنهاد شهر همدان به عنوان اولین طرح شهری توسط کارل فریش (مهندس چرمساز و رئیس کارخانه چرمسازی همدان) تهیه و به وزارت داخله پیشنهاد شد
۱۳۱۱/۱۹۳۳ – احداث خیابانهای مستقیم شمالی-جنوبی و شرقی-غربی در تهران
۱۳۱۱/۱۹۳۳- آسفالت شدن خیابان پهلوی (ولیعصر)
۱۳۱۲/۱۹۳۴ –تصویب قانون مربوط به احداث و توسعه ی معابر خیابانها
۱۳۱۳/۱۹۳۵- سرتیپ قلی هوشمند شهردار می شود
۱۳۱۶/۱۹۳۸ –اولین نقشه ی شهرسازی مربوط به شهر تهران
۱۳۱۶/۱۹۳۸ –تصویب طرح جامع برای توسعه ی کالبدی تهران
۱۳۱۷/۱۹۳۹- شهردار شدن قاسم خان صور اسرافیل
۱۳۱۷/۱۹۳۹ –تصویب قانون تعدیل اجاره بها جهت تثبیت اجاره بها و تعدیل روابط مالک و مستأجر
۱۳۱۷/۱۹۳۹ –تصویب قانون تأسیس بانک رهنی در ارتباط با تأمین مسکن
۱۳۱۸-۱۳۱۶/۱۹۴۰-۱۹۳۸ – نصب مجسمه در میادین مختلف تهران از جمله راه آهن، بهارستان، سپه (امام خمینی) و ۲۴ اسفند (انقلاب)
۱۳۱۸/۱۹۴۰ –تصویب قانون و آیین نامه ی پیش آمدگی در گذرگاهها و خیابانها
۱۳۱۹/۱۹۴۱- علی اصغر فروزان شهردار می شود
۱۳۱۹/۱۹۴۱ –ساخته شدن میدان شهر رودسر
۱۳۲۰/۱۹۴۲- محمد سجادی به عنوان شهردار معرفی می شود
۱۳۲۰/۱۹۴۲ – تهیه ی اولین نقشه ی تقسیمات کشوری و اصلاح قانون توسعه ی معابر
۱۳۲۱/۱۹۴۳-فضل الله بهرامی به مدت ۵ ماه شهردار می شود
۱۳۲۲/۱۹۴۴ –عباسقلی گلشائیان به مدت ۵ ماه شهردار می شود
۱۳۲۳/۱۹۴۵-غلامحسین ابتهاج به عنوان شهردار معرفی می شود
۱۳۲۴/۱۹۴۶ –تشکیل بخش شهرسازی و طرح ریزی در سازمانی موسوم به «سازمان اصل چهارم ترومن»
۱۳۲۴/۱۹۴۶ – مهمدی مشایخی شهردار می شود
۱۳۲۷/۱۹۴۹ –تأسیس سازمان برنامه
۱۳۲۸/۱۹۵۰ – حسام الدین دولت آبادی به عنوان شهردار معرفی می شود
۱۳۲۹/۱۹۵۱ –احداث پارک شهر در مرکز شهر
۱۳۳۰/۱۹۵۲ – محمد مهران شهردار می شود
۱۳۳۰/۱۹۵۲ –ورود سربازان گروه صلح به ایران، این سربازان برای چند شهر از جمله اصفهان طرح شبکه بندی و گذربندی تهیه کردند
۱۳۳۳/۱۹۵۵ – غلامحسین ابتهاج به عنوان شهردار معرفی می شود
۱۳۳۴-۱۳۲۷/۱۹۵۶-۱۹۴۹ –برنامه ی اول عمرانی
۱۳۳۵/۱۹۵۷-سرلشکر محمود دولو شهردار می شود
۱۳۴۱-۱۳۳۴/ ۱۹۵۶-۱۹۶۳ –برنامه ی دوم عمرانی
۱۳۳۷/۱۹۵۹- موسی مهام به عنوان شهردار انتخاب می شود
۱۳۵۷-۱۳۴۰/۱۹۸۰-۱۹۶۳-توسعه ی سریع شهرک سازی و شهرک نشینی در حومه و اطراف تهران
۱۳۴۱/۱۹۶۳ – احمد نفیسی شهردار می شود
۱۳۴۱/۱۹۶۳ –انجام اصلاحات ارضی
۱۳۴۶-۱۳۴۲/۱۹۶۴-۱۹۶۸ –برنامه ی سوم عمرانی
۱۳۴۲/۱۹۶۴ –اصلاح قانون توسعه و تعریض معابر و زمین گودهای جنوب تهران
۱۳۴۳/۱۹۶۵ –تأسیس وزارت آبادانی و مسکن و به دنبال آن شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
۱۳۴۳/۱۹۶۵ –توسعه ی عمودی و رواج آپارتمان نشینی (تصویب قانون آپارتمانها)
۱۳۴۴/۱۹۶۶- تقی سرلک شهردار می شود
۱۳۴۴/۱۹۶۶ –شروع طرحهای جامع شهری و قانون تملک آپارتمانها
۱۳۴۴/۱۹۶۶ –قانون اصلاح پاره ای از موارد و الحاق چند ماده به قانون شهرداری
۱۳۴۵/۱۹۶۷ –تصویب اولین طرح جامع شهری، طرح جامع «بندر لنگه»
۱۳۴۷/۱۹۶۹ –تصویب قانون نوسازی و عمران شهری
غلامرضا نیک پی به عنوان شهردار انتخاب می شود
۱۳۵۰/۱۹۷۲ –ساخت شهرکهای اقماری دولت آباد و پیکان شهر
۱۳۵۱/۱۹۷۳- تصویب قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
۱۳۵۱-۱۳۴۷/۱۹۷۳-۱۹۶۹ –برنامه ی چهارم عمرانی
۱۳۴۷/۱۹۶۹ –تهیه ی طرح جامع تهران و گسترش ابعاد کالبدی و شبکه ی ارتباطی
۱۳۴۷/۱۹۶۹ –تصویب نخستین طرح جامع تهران
۱۳۵۱/۱۹۷۳- تشکیل واحد مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری در وزارت آبادانی و مسکن
۱۳۵۶-۱۳۵۲/۱۹۷۸-۱۹۷۴- برنامه ی پنجم عمرانی
۱۳۵۲/۱۹۷۴ –ارائه ی نخستین طرح جامع یزد
۱۳۵۲/۱۹۷۴ –ایجاد میدان و برج شهیاد به عنوان یک مرکز و نماد جدید شهری
۱۳۵۳/۱۹۷۵ –مشخص شدن طرحهای شهری در ایران شامل سه طرح «جامع شهر»، تفصیلی» و «هادی»
۱۳۵۳/۱۹۷۵ –ساخت شهرک اقماری شوش
۱۳۵۴/۱۹۷۶- قانون گسترش شهرسازی در قطبهای کشاورزی
۱۳۵۵/۱۹۷۷ –پیوستن تجریش و شهر ری به تهران و ایجاد تهران بزرگ
۱۳۵۵/۱۹۷۷-افزایش تعداد مناطق شهری از ۱۰ به ۱۲ منطقه
۱۳۵۵/۱۹۷۷-تهیه ی طرح «شهستان پهلوی» به عنوان یک مرکز بزرگ حکومتی
۱۳۵۷/۱۹۷۹- محمد توسلی شهردار می شود
۱۳۵۷/۱۹۷۹- تأسیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران
۱۳۵۸/۱۹۸۰ –بیانیه ی امام خمینی مبنی بر تأسیس بنیاد مسکن و همچنین حساب ۱۰۰ برای ایجاد مسکن محرومان
۱۳۶۲/۱۹۸۴- محمد نبی حبیبی به عنوان شهردار انتخاب می شود
۱۳۶۳/۱۹۸۵ –قانون طرحهای توسعه، عمران، حوزه ی نفوذ و تفصیلی شهرها
۱۳۶۴/۱۹۸۴-ادامه ی طرح راهبرد ساخت شهر جدید توسط دولت
۱۳۶۴/۱۹۸۴- تهیه ی طرح جامع ۲۵ ساله برای منطقه ی اصفهان توسط سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان
۱۳۶۵/۱۹۸۷ –اجرای طرح برنامه ی آماده سازی زمین برای احداث مسکن
۱۳۶۶/۱۹۸۸-سید مرتضی طباطبایی شهردار می شود
۱۳۶۸/۱۹۹۰- غلامحسین کرباسچی به عنوان شهردار معرفی می شود
۱۳۶۸/۱۹۸۹ –اقدامات دولت در زمینه ی برنامه ریزی تنظیم خانواده
۱۳۶۸/۱۹۸۹- تصویب طرح جامع شهر شیراز
۱۳۶۸/۱۹۸۹- شروع به فعالیت مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری و رستایی
۱۳۷۳/۱۹۹۴- تصویب طرح تفصیلی شهر شیراز
۱۳۷۳/۱۹۹۴- تأسیس مؤسسه ی همشهری
۱۳۷۴/۱۹۹۵- تأسیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور
۱۳۷۵/۱۹۹۶- شکل گیری سازمان ملی زمین و مسکن
۱۳۷۶/۱۹۹۷ –تصویب مرکز مطالعات و تحقیقاتی شهرسازی و معماریی به عنوان اولین نهاد رسمی دولتی
۱۳۷۶/۱۹۹۷- مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری به عنوان اولین نهاد رسمی دولتی در زمینه نظارت و هدایت طرحهای تحقیقاتی وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
۱۳۷۷/۱۹۹۸- افتتاح نخستین خط متروی تهران
۱۳۷۷/۱۹۹۸- اولین دوره ی انتخابات شورای شهر و روستا
۱۳۷۸/۱۹۹۹-مرتضی الویری شهردار می شود
۱۳۷۹/۲۰۰۰- اولین دوره ی فعالیت شورایاری ها
۱۳۸۴-۱۳۸۲/۲۰۰۵-۲۰۰۳- تصویب لایحه تفریغ بودجه شهرداری
۱۳۸۲/۲۰۰۳-محمود احمدی نژاد شهردار می شود
۱۳۸۴/۲۰۰۵-محمد باقر قالی باف به عنوان شهردار انتخاب می شود
۱۳۸۴/۲۰۰۵- شروع به کار مرکز سامانه مدیریت شهری
۱۳۸۵/۲۰۰۶ –تصویب طرح دانشنامه ی تاریخ معماری ایران شهر ( با نام پیشین دانشنامه ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین)
۱۳۸۶/۲۰۰۷- تصویب سند طرح جامع شهر تهران
۱۳۸۶/۲۰۰۷-تأسیس شورای سیاستگذاری جامعه ایمن شهر تهران
۱۳۸۶/۲۰۰۷- ایجاد مرکز اطلاعات علمی و تخصصی مدیریت شهری
۱۳۹۰/۲۰۱۱- ادغام دو وزارتخانه ی راه و ترابری و مسکن و شهرسازی و شکل گیری وزارت راه و شهرسازی

منابع:
جهانشاهی، محمد حسین. تولد دوباره ی تهران در کلانشهر تهران، نشریه جامعه شناسی و علوم اجتماعی «جستارهای شهرسازی»، بهار ۱۳۸۴، شماره ۱۲
حبیبی، کیومرث. بهسازی و نوسازی بافتهای کهن شهری، تهران، انتخاب، ۱۳۸۶
سعیدی رضوانی، نوید. شهرنشینی و شهرسازی در دوره ی بیست ساله ۱۳۲۰-۱۳۰۰ هجریی شمسی (دوران حکومت رضاخان)، تحقیقات جغرافیایی، تابستان ۱۳۷۱، شماره ۲۵
مهدیزاده، جواد. شهر و تاریخ: نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی – فضایی شهر تهران بخش سوم – دوره ی تکوین کلانشهر تهران)، نشریه جستارهای شهرسازی، بهار ۱۳۸۲، شماره ی ۴

www.anthropology.ir/node/16530
www.tehran.ir
http://archive.hamshahrionline.ir/hamnews/1385/850827/world/_mycity.htm
http://www.mrud.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8215a9d4-d05d-4433-9457-1f95c93ea2c3
http://www.imo.org.ir/portal/Home/
http://www.irceo.net/
http://www.nlho.ir/
http://www.umic.ir/
http://rpc.tehran.ir/Default.aspx?tabid=41
http://www.imo.org.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=f34baf1e-d69c-4d81-8018-c5aebf3d54f2

email:malihedargahi@yahoo.com

گاهشمار فضای شهری (اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی)
http://www.anthropology.ir/node/16530