گاهشمار تخصصی شهر (۱۳۹۰-۱۲۸۳/۲۰۱۱-۱۹۰۵)

در گاهشمار پیش رو که براساس واحد سال و تقویم هجری شمسی و میلادی تنظیم شده است سعی بر این بوده که به مهمترین وقایع مرتبط با فضای شهری و تحولات آن طی ۱۰۰ سال گذشته پرداخته شود. جهت گردآوری و تنظیم این گاهشماری از کتاب، مقاله و سایتهای اینترنتی مختلف بهره گیری شده است. به علاوه بایستی عنوان شود با توجه با اهمیت شهر تهران چه به لحاظ فرهنگی و تاریخی و سیاسی و چه از نظر رویدادهای مهم شهری، در منابع مختلف تأکید بیشتر بر شهر تهران است و از این روی نیز در گاهشمار حاضر بیشترین تمرکز بر وقایع شهری تهران خواهد بود.

۱۲۸۳/۱۹۰۵ –تصویب اولین قانون شهرداریها
1283/۱۹۰۵ –ایجاد نخستین شبکه ی روشنایی معابر عمومی در تهران
1286/۱۹۰۸ –کاهش اختیارات انجمن شهر در نخستین قانون بلدیه
1287/۱۹۰۸ –شهردار شدن میرزا عباس خان مهندس باشی
1289/۱۹۱۰- شهردار شدن دکتر خلیل خان ثقفی اعلم الدوله
1299/۱۹۲۰- ابراهیم خان یمین السلطنه شهردار می شود
1300/۱۹۲۲ –معرفی گاسپار ایپگیان به عنوان شهردار تهران
1300/۱۹۲۲ –احداث جاده ی مخصوص پهلوی (ولیعصر)
1302/۱۹۲۴ –معرفی سرتیپ آقاخان بوذر جمهری به عنوان شهردار
1305/۱۹۲۷- تأسیس ثبت اسناد و املاک
1307/۱۹۲۹ –تصویب قانون ثبت املاک
1307/۱۹۲۹ –تدوین اولین مجموعه قوانین و مقررات نماسازی شهری
1307/۱۹۲۹ –طرح شکل گیری تهران جدید با قالب شهر امروزین
1307/۱۹۲۹ – تصویب قانون ثبت املاک
1308/۱۹۳۰ – ساخت نخستین خیابان یکطرفه تهران
1309/۱۹۳۱ –تصویب قانون بلدیه (شهرداری جدید) که از مصوبات دوره ی هفتم قانونگذاری مجلس شورای ملی است
1309/۱۹۳۱ –طرح اولین نقشه ی تهران با عنوان «نقشه ی خیابانها»
1309/۱۹۳۱ –ساخت شهر سلماس (شاهپور قدیم)
1317-۱۳۰۹/۱۹۳۹-۱۹۳۱ – شبکه بندی معابر کاملا شعاعی در شهر همدان
1310/۱۹۳۲ –طرح پیشنهاد شهر همدان به عنوان اولین طرح شهری توسط کارل فریش (مهندس چرمساز و رئیس کارخانه چرمسازی همدان) تهیه و به وزارت داخله پیشنهاد شد
1311/۱۹۳۳ – احداث خیابانهای مستقیم شمالی-جنوبی و شرقی-غربی در تهران
1311/۱۹۳۳- آسفالت شدن خیابان پهلوی (ولیعصر)
1312/۱۹۳۴ –تصویب قانون مربوط به احداث و توسعه ی معابر خیابانها
1313/۱۹۳۵- سرتیپ قلی هوشمند شهردار می شود
1316/۱۹۳۸ –اولین نقشه ی شهرسازی مربوط به شهر تهران
1316/۱۹۳۸ –تصویب طرح جامع برای توسعه ی کالبدی تهران
1317/۱۹۳۹- شهردار شدن قاسم خان صور اسرافیل
1317/۱۹۳۹ –تصویب قانون تعدیل اجاره بها جهت تثبیت اجاره بها و تعدیل روابط مالک و مستأجر
1317/۱۹۳۹ –تصویب قانون تأسیس بانک رهنی در ارتباط با تأمین مسکن
1318-۱۳۱۶/۱۹۴۰-۱۹۳۸ – نصب مجسمه در میادین مختلف تهران از جمله راه آهن، بهارستان، سپه (امام خمینی) و ۲۴ اسفند (انقلاب)
1318/۱۹۴۰ –تصویب قانون و آیین نامه ی پیش آمدگی در گذرگاهها و خیابانها
1319/۱۹۴۱- علی اصغر فروزان شهردار می شود
1319/۱۹۴۱ –ساخته شدن میدان شهر رودسر
1320/۱۹۴۲- محمد سجادی به عنوان شهردار معرفی می شود
1320/۱۹۴۲ – تهیه ی اولین نقشه ی تقسیمات کشوری و اصلاح قانون توسعه ی معابر
1321/۱۹۴۳-فضل الله بهرامی به مدت ۵ ماه شهردار می شود
1322/۱۹۴۴ –عباسقلی گلشائیان به مدت ۵ ماه شهردار می شود
1323/۱۹۴۵-غلامحسین ابتهاج به عنوان شهردار معرفی می شود
1324/۱۹۴۶ –تشکیل بخش شهرسازی و طرح ریزی در سازمانی موسوم به «سازمان اصل چهارم ترومن»
1324/۱۹۴۶ – مهمدی مشایخی شهردار می شود
1327/۱۹۴۹ –تأسیس سازمان برنامه
1328/۱۹۵۰ – حسام الدین دولت آبادی به عنوان شهردار معرفی می شود
1329/۱۹۵۱ –احداث پارک شهر در مرکز شهر
1330/۱۹۵۲ – محمد مهران شهردار می شود
1330/۱۹۵۲ –ورود سربازان گروه صلح به ایران، این سربازان برای چند شهر از جمله اصفهان طرح شبکه بندی و گذربندی تهیه کردند
1333/۱۹۵۵ – غلامحسین ابتهاج به عنوان شهردار معرفی می شود
1334-۱۳۲۷/۱۹۵۶-۱۹۴۹ –برنامه ی اول عمرانی
1335/۱۹۵۷-سرلشکر محمود دولو شهردار می شود
1341-۱۳۳۴/ ۱۹۵۶-۱۹۶۳ –برنامه ی دوم عمرانی
1337/۱۹۵۹- موسی مهام به عنوان شهردار انتخاب می شود
1357-۱۳۴۰/۱۹۸۰-۱۹۶۳-توسعه ی سریع شهرک سازی و شهرک نشینی در حومه و اطراف تهران
1341/۱۹۶۳ – احمد نفیسی شهردار می شود
1341/۱۹۶۳ –انجام اصلاحات ارضی
1346-۱۳۴۲/۱۹۶۴-۱۹۶۸ –برنامه ی سوم عمرانی
1342/۱۹۶۴ –اصلاح قانون توسعه و تعریض معابر و زمین گودهای جنوب تهران
1343/۱۹۶۵ –تأسیس وزارت آبادانی و مسکن و به دنبال آن شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
1343/۱۹۶۵ –توسعه ی عمودی و رواج آپارتمان نشینی (تصویب قانون آپارتمانها)
1344/۱۹۶۶- تقی سرلک شهردار می شود
1344/۱۹۶۶ –شروع طرحهای جامع شهری و قانون تملک آپارتمانها
1344/۱۹۶۶ –قانون اصلاح پاره ای از موارد و الحاق چند ماده به قانون شهرداری
1345/۱۹۶۷ –تصویب اولین طرح جامع شهری، طرح جامع «بندر لنگه»
1347/۱۹۶۹ –تصویب قانون نوسازی و عمران شهری
غلامرضا نیک پی به عنوان شهردار انتخاب می شود
1350/۱۹۷۲ –ساخت شهرکهای اقماری دولت آباد و پیکان شهر
1351/۱۹۷۳- تصویب قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
1351-۱۳۴۷/۱۹۷۳-۱۹۶۹ –برنامه ی چهارم عمرانی
1347/۱۹۶۹ –تهیه ی طرح جامع تهران و گسترش ابعاد کالبدی و شبکه ی ارتباطی
1347/۱۹۶۹ –تصویب نخستین طرح جامع تهران
1351/۱۹۷۳- تشکیل واحد مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری در وزارت آبادانی و مسکن
1356-۱۳۵۲/۱۹۷۸-۱۹۷۴- برنامه ی پنجم عمرانی
1352/۱۹۷۴ –ارائه ی نخستین طرح جامع یزد
1352/۱۹۷۴ –ایجاد میدان و برج شهیاد به عنوان یک مرکز و نماد جدید شهری
1353/۱۹۷۵ –مشخص شدن طرحهای شهری در ایران شامل سه طرح «جامع شهر»، تفصیلی» و «هادی»
1353/۱۹۷۵ –ساخت شهرک اقماری شوش
1354/۱۹۷۶- قانون گسترش شهرسازی در قطبهای کشاورزی
1355/۱۹۷۷ –پیوستن تجریش و شهر ری به تهران و ایجاد تهران بزرگ
1355/۱۹۷۷-افزایش تعداد مناطق شهری از ۱۰ به ۱۲ منطقه
1355/۱۹۷۷-تهیه ی طرح «شهستان پهلوی» به عنوان یک مرکز بزرگ حکومتی
1357/۱۹۷۹- محمد توسلی شهردار می شود
1357/۱۹۷۹- تأسیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران
1358/۱۹۸۰ –بیانیه ی امام خمینی مبنی بر تأسیس بنیاد مسکن و همچنین حساب ۱۰۰ برای ایجاد مسکن محرومان
1362/۱۹۸۴- محمد نبی حبیبی به عنوان شهردار انتخاب می شود
1363/۱۹۸۵ –قانون طرحهای توسعه، عمران، حوزه ی نفوذ و تفصیلی شهرها
1364/۱۹۸۴-ادامه ی طرح راهبرد ساخت شهر جدید توسط دولت
1364/۱۹۸۴- تهیه ی طرح جامع ۲۵ ساله برای منطقه ی اصفهان توسط سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان
1365/۱۹۸۷ –اجرای طرح برنامه ی آماده سازی زمین برای احداث مسکن
1366/۱۹۸۸-سید مرتضی طباطبایی شهردار می شود
1368/۱۹۹۰- غلامحسین کرباسچی به عنوان شهردار معرفی می شود
1368/۱۹۸۹ –اقدامات دولت در زمینه ی برنامه ریزی تنظیم خانواده
1368/۱۹۸۹- تصویب طرح جامع شهر شیراز
1368/۱۹۸۹- شروع به فعالیت مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری و رستایی
1373/۱۹۹۴- تصویب طرح تفصیلی شهر شیراز
1373/۱۹۹۴- تأسیس مؤسسه ی همشهری
1374/۱۹۹۵- تأسیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور
1375/۱۹۹۶- شکل گیری سازمان ملی زمین و مسکن
1376/۱۹۹۷ –تصویب مرکز مطالعات و تحقیقاتی شهرسازی و معماریی به عنوان اولین نهاد رسمی دولتی
1376/۱۹۹۷- مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری به عنوان اولین نهاد رسمی دولتی در زمینه نظارت و هدایت طرحهای تحقیقاتی وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
1377/۱۹۹۸- افتتاح نخستین خط متروی تهران
1377/۱۹۹۸- اولین دوره ی انتخابات شورای شهر و روستا
1378/۱۹۹۹-مرتضی الویری شهردار می شود
1379/۲۰۰۰- اولین دوره ی فعالیت شورایاری ها
1384-۱۳۸۲/۲۰۰۵-۲۰۰۳- تصویب لایحه تفریغ بودجه شهرداری
1382/۲۰۰۳-محمود احمدی نژاد شهردار می شود
1384/۲۰۰۵-محمد باقر قالی باف به عنوان شهردار انتخاب می شود
1384/۲۰۰۵- شروع به کار مرکز سامانه مدیریت شهری
1385/۲۰۰۶ –تصویب طرح دانشنامه ی تاریخ معماری ایران شهر ( با نام پیشین دانشنامه ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین)
1386/۲۰۰۷- تصویب سند طرح جامع شهر تهران
1386/۲۰۰۷-تأسیس شورای سیاستگذاری جامعه ایمن شهر تهران
1386/۲۰۰۷- ایجاد مرکز اطلاعات علمی و تخصصی مدیریت شهری
1390/۲۰۱۱- ادغام دو وزارتخانه ی راه و ترابری و مسکن و شهرسازی و شکل گیری وزارت راه و شهرسازی

منابع:
جهانشاهی، محمد حسین. تولد دوباره ی تهران در کلانشهر تهران، نشریه جامعه شناسی و علوم اجتماعی «جستارهای شهرسازی»، بهار ۱۳۸۴، شماره ۱۲
حبیبی، کیومرث. بهسازی و نوسازی بافتهای کهن شهری، تهران، انتخاب، ۱۳۸۶
سعیدی رضوانی، نوید. شهرنشینی و شهرسازی در دوره ی بیست ساله ۱۳۲۰-۱۳۰۰ هجریی شمسی (دوران حکومت رضاخان)، تحقیقات جغرافیایی، تابستان ۱۳۷۱، شماره ۲۵
مهدیزاده، جواد. شهر و تاریخ: نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی – فضایی شهر تهران بخش سوم – دوره ی تکوین کلانشهر تهران)، نشریه جستارهای شهرسازی، بهار ۱۳۸۲، شماره ی ۴

www.anthropology.ir/node/16530
www.tehran.ir
http://archive.hamshahrionline.ir/hamnews/1385/850827/world/_mycity.htm
http://www.mrud.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8215a9d4-d05d-4433-9457-1f95c93ea2c3
http://www.imo.org.ir/portal/Home/
http://www.irceo.net/
http://www.nlho.ir/
http://www.umic.ir/
http://rpc.tehran.ir/Default.aspx?tabid=41
http://www.imo.org.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=f34baf1e-d69c-4d81-8018-c5aebf3d54f2

email:malihedargahi@yahoo.com

گاهشمار فضای شهری (اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی)
http://www.anthropology.ir/node/16530