مردی با دوربین فیلمبرداری ژیگا ورتوف (۱۸۹۶-۱۹۵۴) / فیلمساز روس
انقلاب ۱۹۱۷، سبب شد که روسیه از زیر سرکوب و خفقان استبداد عقب‌مانده تزاری بیرون بیاید: در سال‌های نخست انقلاب، امیدهای زیادی در دل‌ها زنده شدند که در یک کلام می‌توان گفت بر آن بودند که انقلاب روس می‌تواند نه تنها سیاست در جهان بلکه کل تاریخ هنر و زندگی انسان‌ها را زیر ورو کند؛ که می‌توان انقلاب را در همه زمینه‌ها تعمیم داد، از هنر تا ادبیات و معماری و غیره. آرمان‌ها و آرزوهایی که به سرعت از میان رفتند و جای خود را به یک رژیم توتالیتر و پروپاگاند سیاسی و خفقانی به مراتب شدیدتر از دوره تزار ها دادند.
نوشته‌های مرتبط
در این میان سینمای مستنند که چند سالی بیشتر از عمرش در جهان نمی‌گذشت، امکان‌های زیادی از لحاظ فناوری به قدرت خلاقیت انقلابی جوان‌ها عرضه می‌کرد و محیطی مناسب تا بتوانند دست به تجربه‌های انقلابی و آوانگارد بزنند. ژیگا ورتف از خانواده‌ای یهودی – روس ریشه گرفته بود و از ابتدای انقلاب ۱۹۱۷ وارد جریان پویای هنر آوانگارد و تجربه‌گرا در شوروی شده بود. اما واقعیت‌های سیاسی چیز دیگری بودند و سینمای شوروی و همه هنرها، به ویژه از نیمه دهه سی، به شدت زیر کنترل قرار گرفته و به ابزارهای ایدئولوژیک سرکوب و شستشوی مغزی مردم تبدیل شدند.
اما دوره ابتدایی انقلاب تا اوایل دهه سی را باید دورانی طلایی برای خلاقیت هنرمندان روس دانست. ورتف که مفهوم «سینما حقیقت» (کینو پراودا) را ابداع کرد، به شدت بر آن بود که شکل‌ها در فیلم اهمیت بیشتری از محتوا، داشته و باید داشته باشند و به همین دلیل باید سینما را از تجمل و مبالغه روایی که در گروهی از فیلم‌های آغاز سینما دیده می‌شد، رها کرد. از این رو، فیلم مستند و صامت «مردی با یک دوربین فیلمبرداری» (۱۹۲۹) او که بسیاری از فنونی را که تا امروز در سینما مورد استفاده قرار می‌گیرند، خلق کرد، به عنوان بهترین فیلم مستند کل تاریخ سینما در نظرسنجی مجله سایت و ساوند (۲۰۱۴) مورد تایید صدها منتقد، فیلمساز و هنرمند از سراسرجهان قرار گرفت و جایزه این نظرسنجی را نصیب خود کرد.
ورتوف که نظر‌یه‌پردازی قدرتمند بود با این فیلم نظریه خویش با عنوان «چشم-فیلم» (کینوگلاتز) مطرح کرد که نظریه‌ای رادیکال بود مبتنی بر آنکه «چشم سینما» بهتر از چشمان خالی انسان می‌تواند حقایق زندگی را نشان دهد. هم از این رو تلاش ورتوف آن بود تا نشان دهد، می‌توان مولف را به سود اعتلای فیلم درمعنا و شکلش اصولاً کنار گذاشت.
مشخصات فیلم به انگلیسی: Man with a Movie Camera, Dziga Vertov, 1929, 68 min. USSR.
لینک در کانال فیلم‌های بزرگ قرن بیستم (همراه مطالب و سکانس‌هایی از فیلم): https://t.me/iiaccinema/64