کرونا سبب توسعه شهرسازی خواهد شد
“برگرفته از مقاله ی نورمن فاستر”
نام سِر نورمن فاستر برای تمام معماران و شهرسازان نامی آشناست. هرکس که اندکی به معماری علاقمند باشد حتما که کارهای او را دیده است. ساکنین کشور آلمان یا توریست هایی که به این کشور سفر کرده اند با معروفترین اثر فاستر یعنی رایشتاک، گنبد شیشه ای که یکی از نمادهای اتحاد آلمان شرقی و غربی است آشنا هستند. در انگلیس هم کمتر شهر بزرگی است که خط آسمانش با یکی دو تا از ساختمانهای فاستر تعریف نشده باشد. . نورمن فاستر معماری انگلیسی است با شخصیتی شناخته شده تر از یک معمار یا شهرساز موفق. او یک شخصیت اجتماعی مطرح در سطح جهانی است با دهها جایزه بین المللی که در بیشتر شهرهای بزرگ دنیا پروژه های تأثیرگذار دارد. در حال حاضر شمار کارکنان شرکت فاستر بیش از هزار نفر است. تنوع کارهای او که از برج اداری تا گالری و فرودگاه و استادیوم را شامل میشود تم مشترکی دارد که میتوان گفت به رهگیری از آخرین تکنولوژیهای معماریست. او یکی از معمارهای شناخته شده جنبش های تِک است و با این که این جنبش به خودی خود به عنوان یک سبک معماری به حساب نمی آید اما تکنولوژی های بالا در کارهای دفتر فاستر و شرکا بیشتر از هر خصوصیت درگیر قابل مشاهده است.
فاستر در یکی از مقالات اخیرش که در گاردین و دیزین چاپ شده اذعان داشته که کووید ۱۹ در مقیاس تاریخ اتفاقی نیست که به صورت ریشه ای شهرسازی ما را دگرگون کند.
نوشته‌های مرتبط
او در پاسخ به این سوال که آیا کووید ۱۹ شهرهای ما را دگرگون خواهد کرد پاسخ منفی داده و معتقد است ویروس کرونا به صورت ریشهای شهرها را عوض نخواهد کرد. اما میتواند به ساخت بناهای سبزتر و پایدارتر بیانجامد و رنسانسی باشد برای صنعت کشاورزی و تولدی دوباره برای حمل و نقل شهری. فاستر توی سخنرانیاش در انجمن شهرداران سازمان ملل گفت که عقیده دارد پاندمی اخیر مستقیماً اثر بلندمدتی روی شهرها نخواهد داشت. اما روند فعلی تغییر شهرها را سرعت میبخشد. به جای تغییر شهرها فاستر معتقد است که کرونا فقط به افزایش سرعت تغییرات شهرسازی کمک کرده. او میگوید که هر بحرانی باعث شتاب دادن و سرعت بخشیدن به روندهای اجتنابناپذیر میشود. فاستر ویروس کرونا را با پاندمیها و بحرانهای دیگر در طول تاریخ مقایسه میکند و اثراتی که آن بحرانها روی استانداردهای بهداشت و سلامت و به طور کلی ایمنی در سطح ساختمان داشتند را یادآور میشود. برای مثال لندن که بعد از آتشسوزی بزرگ شهر در سال ۱۶۶۶ قوانینی را برای مصالح مجاز ساختمان در شهر وضع کرد و همین امر منجر به طراحی آجرهای نسوزی شد که صنعت ساختمان آن دوره را متحول کرد. فاستر هم مثل سایر شهرسازها و معمارها شناخته شده ی جهانی معتقد است که اپیدمی وبا در اواسط قرن ۱۹ باعث شد سیستم فاضلاب شهری تغییر اساسی کند. بهداشت نوین شهری زاده شود و ارزش بهداشتی داشتن فضاهای سبز عمومی برای همه روشن شود. اما این چیزی نبود که قبل از این بحران افراد کاملاً نسبت به آن ناآگاه باشند. این پاندمی فقط باعث شد سرعت و اهمیت این روند دوچندان شود.
فاستر معتقد است که ویروس کرونا باعث شده که روشهای سبزتر حمل و نقل شهری بیشتر مورد توجه قرار بگیرند. ما امروز مدارک علمی داریم که ثابت میکنند ساختمانهای سبز با نور و تهویه طبیعی نهتنها برای سلامت ما مفیدند بلکه باعث بالارفتن راندمان و عملکرد انسان هم میشوند. این نوع ساختمانهای سبز و پایدار الان استثنا هستند اما میتوانند به جریان اصلی تبدیل شوند. در مسئله حمل و نقل نیز فاستر معتقد است که روند فعلی به سمت خودروهای الکتریکی، دوچرخهها و اسکوترهای برقی ادامه پیدا میکند و برای کمک به گسترش این شیوه از حمل و نقل، ایستگاههای شارژ الکتریکی در سطح شهرها ساخته میشود و اساساً ممکن است سیستمهایی مثل مونوریل دوباره و با شکلی جدید به شهرها برگردند.. فاستر میگوید تعجبی ندارد که در آیندهای نزدیک شاهد این باشیم که پارکینگهای سرباز جای خود را به فضاهای سبز برای کشاورزی در مقیاس کوچک شهری بدهند. یا کشاورزی شهری با روش هیدروپونی گسترش پیدا کند که محصولاتی به مراتب تازهتر و ارزانتر و با مصرف آب به مراتب کمتری فراهم میکند. هیدروپونی یک روش رشد گیاه است که در آن به جای خاک از شن و ماسه استفاده میکنند که بالقوه حاصلخیز نیست اما به آنها مواد مغذی مثل کود اضافه میکنند تا حاصلخیز شوند. او اضافه میکند که این تحولات کوچک اخیر این امکان را برای شهرها فراهم میکنند که آرامتر، تمیزتر و امنتر شوند و امکان راه رفتن و دوچرخهسواری در شهرها بیشتر شود و بالقوه این باعث سرسبزتر شدن شهرها میشود.
در دهه اخیر پروژه های بزرگ در سه قاره جهان یعنی اروپا و آمریکا و آسیا سمت و سوی آینده پروژه های ساختمانی را نشان دادند. مثلاً در بوستون آمریکا پروژهای ۱۲ هکتاری اجرا شده که کل بزرگراههای مرکز شهر را با پارت پوشاندند و عملاً روی سطح زمین شما چیزی از راه ماشینرو نمیبینید. در اروپا هم مثلاً توی اسپانیا توی یک پروژه مشابه ۱۰ کیلومتر بزرگراه را برداشتند و تبدیل به پارک کردند. یا توی قاره آسیا در شهر سئول ۴۰ هکتار زمین را در مرکز شهر تبدیل به فضای باز تفریحی- ورزشی کردند. اینها همه پروژه هایی هستند که از قبل از پاندمی شروع شدند اما فاستر معتقد است که سرعت اجرای پروژه های مشابه بعد از پاندمی بیشتر شده است. یک ایده جالب دیگر که اخیراً خیلی از آن استقبال شده ایده شهر ۱۵ دقیقهای است. یعنی محلههای شهر این امکان را برای ساکنین فراهم کنند تا بتوانند در ۱۵ دقیقه به خانه، محل کار، خرید، تحصیل، رستوران و مراکز تفریحی دسترسی داشته باشند. این ایده در دوره پاندمی به قدری مورد استقبال قرار گرفت که نه فقط طراحی شهری بلکه سیاستهای منطقهای را هم تحت تأثیر قرار داد. او اطمینان دارد که شهرها از این بحران سلامت اخیر هم میگذرند. همچنان که از پاندمیهای گذشته مثل آنفلوانزای اسپانیایی اوایل قرن بیستم عبور کردند و طرح فاصلهگذاری اجتماعی در طولانی مدت ادامه پیدا نخواهد کرد. فاستر میگوید تاریخ به ما نشان داده که آینده فاصلهگذاری دو متری نیست. آخرین پاندمی جدی در سال ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ جان جوانهای زیادی را گرفت. شهرهای زیادی را خالی از سکنه کرد. افراد بیشماری را به قرنطینه فرستاد و مجبورشان کرد که به صورتهایشان ماسک بزنند. فاستر میپرسد این تصویر به نظرتان آشناست؟ اما میدانید همین بحران در سال ۱۹۲۰ باعث تحولاتی در زمینه فرهنگی و اجتماعی شد؟ تحولاتی که گرچه از قبل شروع شده بودند اما بعد از پاندمی به شدت سرعت گرفتند. فضاهای باز شهری، فروشگاههای زنجیرهای بزرگ، سینماها و استادیومها تماما در این دوره بود که به شکل نوین در شهرها پدیدار شدند. او معتقد است که بحران فعلی به طور کلی باعث بهبود وضع شهرها میشود و مقاومتشان را در برابر بحرانهای بهداشتی آینده بالا میبرد. فاستر میگوید که این پاندمی بدون شک یک فاجعه غم انگیز بود و همه ما عزیزانی را دور یا نزدیک بر اثر این بیماری از دست دادیم. اما اگر یک قدم به عقب برداریم و کلیت ماجرا را نگاه کنیم من مطمئنم که شهرهای ما مقاومت خود را اثبات خواهند کرد و محکمتر و قویتر باز خواهند گشت.
برگرفته از مقاله ی نورمن فاستر در سایت گاردین به آدرس:
pandemic accelerate evolution cities