حلبی‌آبادهای ریو (فاوِلاها) طی دهه‌ها برای حضور روی نقشه‌های ریو مبارزه کرده اند. در حال حاضر کمپین‌هایی همچون گوگل از ساکنین ریو برای به تصویر کشیدن کوچه ها و خیابانهای تنگ و باریک کمک می‌طلبند.
یکی از ساکنین جوان در حال قدم زدن در حلبی‌آباد مخروبه ویلا اُتودرُمو (Vila Autódromo) شهر ریو دژانیرو، برزیل، است. عکاس: مارویو تاما / گِتی
نوشته‌های مرتبط
در طول بازیهای المپیک حلبی‌آبادهای ویلا اتورمو همچون دیگر بخشهای ریو دژانیرو توجه رسانه ها را به خود جلب کردند، اما شما اثری از آنها – نه حتی محله های عالیرتبه – روی نقشه پیدا نخواهید کرد.
ساکنین ویلا اتودرمو با وجود پیروزی در یک نبرد طولانی برای حفظ تکه کوچکی از جامعه خود در مقابل بولدوزرهایی که جاده ها را برای ایجاد زیرساخت بازیهای المپیک و پارا‌المپیک صاف می‌کنند، خشمگین شدند از اینکه به هر حال از روی نقشه محو شده‌اند.
ماه گذشته گروه فیسبوکی این اجتماع مسکونی عکسی از محله‌های فقیرنشین منتشر کرد که در آن این فاولاها به نفع تکه‌های جامد بژ رنگ که نمایانگر پارک المپیک است از راهنمای رسمی شهر حذف شده‌اند. بنابر تعبیر عکس: ” بله! ویلا اتدرومو اینجاست، بیرون گذاشتن ما از نقشه‌هایی که توسط شورای شهر ترسیم شده تفرقه‌انگیز و ضد‌اجتماعی است.”
پست فیسبوکی ویلا اتودرومو
در حالیکه مقامهای شهر توان این را دارند که از بخشهای فقیرتر شهر غفلت ورزند، شرکتهای خصوصی همچون گوگل قدم به نقشه‌ای می‌گذارند که پیشتر قسمتهایی از ریو دژانیرو را کنار گذاشته است.
برنامه‌ریز شهری، راکوئل رلنیک (Raquel Rolnik)، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد مسکن مناسب عنوان می کند که محرومیت از نقشه‌ها برای یک مدت طولانی عنصر کلیدی برای ریو بوده است تا ضامن اقتدار اخلاقی و قانونی برای اخراج ساکنین یک منطقه باشد، چنانچه تنها برای بازیهای المپیک دهها هزار تن از اهالی خانه‌هایشان را از دست می‌دهند. وی می‌افزاید، فاولاها برای دهه‌ها مبارزه کرده‌اند تا محل زندگی‌شان را روی نقشه‌های برنامه‌ریزی که پایه‌ای برای ارائه خدمات شهری هستند، و همچنین بر روی مناطقی که در آنها پروژه های ساخت و ساز به اجرا در می‌آید، ثبت کنند.
رولنیک می گوید، “این وضعیت ویلا اُتودرمو من را به یاد یک آگهی تبلیغاتی از پتروبراس (Petrobras) [غول نفتی برزیل] می‌اندازد که شهر را از بالا نشان می‌داد و اگر شما تصویر را مشاهده کنید منظره‌ای از ریو بدون هیچ گونه اثری از محله‌های فقیرنشین روی تپه‌ها را خواهید دید که کاملا سبز هستند، این یک مکانیزم قدرتمند از انکار وجود است.”
آگهی پتروبراس که فاولاهای ریو دژانیرو را حذف کرده است. عکس از: ویومُندو
شورای شهر ریو دژانیرو راهنمای گردشگری را از طریق بازوی گردشگریِ ریو تور منتشر کرده است که به نوبه خود این امکان را برای کارتوگرافی موضوعیِ میریان ایزابل سِی فراهم می‌آورد که خالق نقشه باشد.
بر اساس تحلیل سِی “هیچگونه تبعیض، تعصب یا محرومیت عمدی وجود ندارد.” ایزابل سِی بر این عقیده است که به لحاظ فنی امکان شمول همه جزئیات یک شهر در نقشه گردشگری وجود ندارد، و اینکه اگر ساکنین ناخشنود هستند باید بازخوردهایی برای رسیدگی در بروز رسانیهای بعدی ارائه دهند.
یقینا تلاشهای سِی با ریو‌تور پا را فراتر از ویرایش‌های قبلی کتاب راهنمای شهری آژانس گذاشت، که همانند آگهی پتروبراس و کار بسیاری از شرکتهای خصوصی نقشه‌کشی حتی محله‌های فقیرنشین با ویژگیهای عالی مثل ویدیگال (Vidigal)، یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری شهر، و روچینیا (Rocinha)، با جمعیتی بالغ بر ۷۰ هزار نفر، را به شکل پس‌زمینه‌های جنگلی خالی از سکنه نشان می‌دهند و این حرکت به نفع برون‌بومهای ثروتمند شهریِ سائو کُنرادو و لِبلنُ صورت می‌گیرد.
تولید‌کنندگان نقشه های آنلاین نیز به یکباره فاولاها را حذف کردند، اما مکان‌نگاری دیجیتالی به سرعت در حال تغییر است. مایکروسافت و گوگل هر دو نواحی شهری غیر‌رسمی تحت پوشش ریو را روی نقشه آوردند، اگرچه سال گذشته هنگامیکه رِجینا مُرمورایِ ۷۰ ساله به قتل رسید و این حادثه پس از فرستادن او توسط صاحب برنامه Waze گوگل به یک منطقه خطرناک که دارای خیابانی با نام مشابه مقصد مورد نظر او بود اتفاق افتاد، مشمولیت فاولاهای خاص با نرخ بالای جرم و جنایت بحث‌برانگیز شد. Waze در پاسخ یک سیستم هشداردهنده خودکار برای کاربران ریو، زمانیکه یک مسیر را در نواحی با نرخ بالای جرم و جنایت انتخاب می‌کنند، ارائه داد.
نقشه‌های گوگل در عین حال رویکرد قبلی خود مبنی بر نمایش این مناطق به عنوان فضاهای خالی را کنار گذاشته‌اند، بدین ترتیب فرصت برای توسعه به سمت بازار بکر شهر که متشکل از ۱.۴ میلیون ساکنین فاولا است را از بین برده‌اند.
روچینا بزرگترین فاولا در برزیل است. عکس از: ماکس اپرای
در ماه جولای الساندرو جرمانو، مدیر مشارکتهای جهانی تولیدات گوگل، در پست وبلاگ شرکت اینگونه نوشت، “این ساکنین که موجودیتی روی نقشه ندارند همچنین هیچ آدرسی در فرم درخواست کار یا حسابهای بانکی نداشته و به عنوان یک شهروند قادر نیستند به بسیاری از فرصتهای اقتصادی، خدمات ضروری و حتی حقوق اساسی خود دسترسی یابند.
کمپانی گوگل برای ماشینهای دیده‌بان خیابان خود از طریق NGO محلی آفرو‌رِگا (AfroReggae) موجی از ساکنین مجهز به کوله‌پشتی دوربین‌دار را نام نویسی کرد تا خیابانهای خیلی باریک و شیب‌دار را پوشش دهند. گوگل بر این نظر است که هم اکنون ۲۶ محله فقیرنشین را روی نقشه آورده است.
همچنین به عنوان بخشی از پیشنهادات و تلاشها برای برخورد انسانی با ساکنین مناطقی که بسیاری از گردشگران خارجی و حتی برزیلی‌ها از بازدید آنها واهمه دارند، یک تور ویدئویی آنلاین از فاولاهای ریو راه‌اندازی شده است.
کارلوس پراگرادار، یکی از ساکنین روچینا، می گوید که نادیده گرفتن محله فقیرنشین او برای مدت طولانی اذیت‌کننده بوده است، اما وی قدردان نقشه‌های گوگل بود که محله‌اش را به شمار آورده اند و مطمئن از اینکه کلاسهای موسیقی که تدریس می‌کند به صورت آنلاین مشخص شده اند.
او می‌گوید: ” کلاس موسیقی برای کودکان است ولی ما به علاوه گروه کارناوال خیابانی داریم که می تواند برای توریستها جالب توجه باشد، بنابراین خوشبختانه حضور روی نقشه می‌تواند به رشد ما کمک کند.” ” روچینا دارای کاپوئرا ۱ است که مملو از چیزهای مختلف است – همین باعث دیده شدن ما می‌شود.”
حتی ممکن است قدرتمندترین سهم گوگل حساب‌شده نباشد. عکسهایی که فقط به صورت دوره‌ای به روز شده و عازم یک قدم‌زنی مجازی در چشم‌انداز خیابان می شوند، نه تنها وضعیت فعلی محله‌ها را به نمایش می‌گذارند، بلکه شرایطی پیشین آنها را نیز به تصویر می‌کشند. وضعیتی که شامل گذشته ویلا اُتودرمو و اخراجهایی می شود که طی آنها اکثریت جماعت ماهیگیر سابق از بین رفتند.
ویلا اُتودرومو پیش از تخریب. عکس از: نقشه خیابانی گوگل
جایی که امروز زمینهای آسفالتی برای تبادل اتوبوسهای پارک المپیک گسترده شده، در چشم‌انداز خیابان برخی از خیابانهای خاکیِ در حال حاضر تخریب شده فاولا به حال خود رها شده‌اند و ساکنان محله همگام با پشت سر گذاردن زندگی روزمره‌شان، در زمان منجمد میشوند.
از انکار وجود فاولاها تا ارائه شواهدی از آنچه که از دست رفته، زمانیکه چنین جماعتهایی ویران شده‌اند، به نظر میرسد سازمانهای نقشه‌کشی در یک چرخه کامل به سیر و سیاحت پرداخته اند.
منبع: گاردین / ۹ اکتبر ۲۰۱۶
۱- کاپوئرا: کاپوئرا یک هنر رزمی برزیلی است که ریشه آن به آنگولا و کنگو میرسد. در کاپوئرا عناصری از رقص، بندبازی و موسیقی با یکدیگر تلفیق می شوند و این هنر معمولا به عنوان یک بازی مورد ارجاع قرار می‌گیرد. کاپوئرا از ابتدا توسط مردمان غرب آفریقا در برزیل گسترش یافت و از قرن ۱۶ آغاز شد. این هنر رزمی بخاطر حرکات پیچیده، استفاده عمده از قدرت، سرعت و نیرو برای طیف گسترده‌ای از ضربات، چرخشها و تکنیکهای حرکتی عالی شناخته شده است.
(منبع: https://en.wikipedia.org/wiki/Capoeira )