چاههای پله دار در هند
چاه های پله دار در شبه قاره هند در واقع نوعی مخزن آب یا چاه های بزرگی برای تامین آب شرب مردم در طول تاریخ این سر زمین بوده, این چاه ها در چندین طبقه ساخته و برای پایین رفتن از آن و رسیدن به آب پله های متعدد و رو به پایینی تعبیه شده است.این چاه ها دارای معمار خاص و سبک ویژه ای می باشند و تقریبا آن ها را در تمامی شبه قاره به آسانی می توان یافت. درواقع این چاه ها را امرا و پادشاهان برای تامین آب شرب مردم در زمان خشکسالی در مناطقی که باران در آن کمتر می باریده یا نواحی که تابستان های گرم و طولانی داشته ساخته بوده اند . تاریخ ساخت این نوع چاه ها به تمدن دره سندIndus Valley Civilization که اکنون شامل ایالات گجرات ,هریانا,پنجاب ,راجستان ,اوترپرادش ,جامو و کشمیر در هند و ایالات سند , پنجاب و بلوچستان در پاکستان می شده , برمی گردد,هم چنین باستان شناسان چاه های پله دار را در شهرهای باستانی موهنجودارو Mohenjodaro و هراپا Harappa در کشور پاکستان و دولاویرا Dholavira در ایالت گجرات کنونی در غرب هند یافته اند.این مکان ها که از آن ها نام برده شد درواقع جزء میراث جهانی یونسکو UNESCO World Heritage Site می باشند.روند ساخت بولی پس از ورود ملل فارسی زبان یعنی ایرانی ها ,افغان ها و ترکان آسیای میانه به شبه قاره هند نیز ادامه یافت ,با تسلط بریتانیایی ها و نیاز شدید آنان به آب در این کشور گرمسیری و استوایی دانشمندان و پزشکان برای تعیین مقدار پاکیزگی آب آن دست به آزمایشات گوناگون زدند و دریافتند که مقدار میکروب ها در این چاه ها به مراتب کمتر از آب هایی است که خود انگلیسی ها در منازل و ادارات خویش بصورت سیستم لوله ها و شیرهای آبرسانی تعبیه کرده بودند, می باشد.
نوشته‌های مرتبط
چاه های پله دار به جز تامین آب مردم در زمان خشکسالی اهمیت مذهبی ,فرهنگی و اجتماعی نیز داشته اند ,هم چنین ساختار آنان بسیار محکم بوده و طوری ساخته شده بودند که در زمان زلزله نیز کمترین آسیب به آن ها برسد .
از مهمترین چاه های پله داری که در شبه قاره هند باقی مانده و جزء آثار باستانی بشمار می رود می توان به :
۱-رانی کی واو Rani Ki Vav در شهر پتن ایالت گجرات
۲- راجون کی بولی Rajon Ki Baoli در شهر دهلی
۳-دادا حریر بولی Dada Harir Baoli در شهر احمد آباد ایالت گجرات هند
۴-لوسار بولی Losar Baoli در شهر اسلام آباد پاکستان
۵-مکلی بولی Makli Baoli در منطقه تهتا Thatta پاکستان
اشاره کرد
با روی کار آمدن سلسله های ترک-افغان در قرن ۱۲ میلادی در هند که به “دهلی سلطنت” معروف هستند و شامل سلسله های خلجی ,سعیدی,مملوکان , تقلق و لودی می شد کار احداث باغات به سبک ایرانی از این زمان بسیار رونق گرفت زیرا باغ برای مسلمانان نقش بهشتی آسمانی بر روی زمین را دارد.دهلی در این دوره درواقع تبدیل به شهر باغ ها شد کهاز جمله این باغ ها می توان به لودی باغ Lodhi Bagh در شهر دهلی اشاره کرد.
با روی کار آمدن سلسله مغول ها یا گورکانیان هند در قرن ۱۶ میلادی احداث باغ ها , حوض و نهرهای زیبا در آنها و اقتباس و تعبیه سیستم آبرسانی ایرانی به این باغ ها تا بتوانند برای خود بهشتی زمینی بسازند شروع گشت ,نخستین باغ از این طرح آرام باغ (رام باغ) در شهر آگرا Agra ایالت اوترپرادش در شمال هند بوده است.بابرBabar اولین پادشاه و سرسلسله پادشاهی گورکانیان این باغ و قصر آن را برای خود با طرح و معماری بسیار شگفت انگیز بنا نهاد و دستور داد تا فواره های فراوانی در تمامی حوض ها و نهرها تعبیه کرده تا در تمامی مدت شبانه روز آب از این فواره ها بیرون آمده و موجب مسرت و شادی او شود. درواقع طرح آبرسانی باستانی چاه پله دار به سیستم آبرسانی باغات و قصرهای گورکانیان نیز رسید و ایشان توانستند مسیر آب را از زیر زمین به روی زمین برسانند,هم چنین ایشان برای حمام ها نیز از این سیستم پیشرفته استفاده کردند .
از مهمترین مکان هایی که بدین روش سیستم آبرسانی داشته اند می توان از :
۱-مقبره همایون دومین پادشاه سلسله گورکانی در شهر دهلی
۲-تاج محل در شهر آگرا ایالت اوترپرادش در شمال هند
۳-شالیمار باغShalimar Bagh در شهر سری نگر ایالت جامو و کشمیر در شمال هند
۴-خسرو باغ در شهر الله آباد ایالت اوترپرادش در شمال هند
۵-روشن آرا باغ در شهر دهلی
نام برد
منابع:
۱-The Vanishing Stepwells In India ,Victoria Lautman ,Merrell Publishers Limited 2017
۲-Step To Water :The Ancient Stepwells Of India ,Morna Livigstion ,Princton Architectural Press1941
