جلسه پنجاهم مؤسسهٔ انسان شناسی و فرهنگ درباره «چالش‌های زندگی در تهران (مطالبات فرهنگی)» برگزار خواهد شد. در این جلسه خانم دکتر ترانه یلدا (معمار، شهرساز و عضو شورایعالی انسان‌شناسی و فرهنگ) به پرسش‌های مخاطبان پاسخ خواهد داد.
درباره جلسه:
تهران محل سکونت گروه‌های قومی، زبان و دینی بسیاری است که در طول دهههای گذشته از سراسر ایران به این شهر مهاجرت کرده‌اند. افزون بر آن، طی ۲۳۶ سالی که این کلانشهر پایتخت ایران بوده است، وقایع تاریخی مهمی را شاهد بوده و دستِ‌کم دو انقلاب سیاسی-اجتماعی مهم تاریخ ایران با محوریت این شهر رخ داده است. تهران کانون توسعه نیز بوده است؛ طی دو سدۀ گذشته، مظاهر مدرنیته، همچون خیابان‌ها، میادین، اتومبیل و زیرساخت‌های مختلف حمل‌ونقل، مراکز فرهنگی مثل موزه و سینما و تئاتر و سالن‌های اجرای موسیقی، کافه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و … ابتدا در تهران ظهور کردند و سپس به شهرهای دیگر وارد شدند. همچنین نخستین نهادهای مدیریتی که استقرار دولت مدرن ایجابش می‌کرد، در تهران، به عنوان مرکز سیاسی و اقتصادی کشور، تأسیس شدند.
اگرچه تهران طی این سال‌ها همواره الگویی برای شهرهای دیگر ایران بوده و تحولاتش پس از مدتی به آن‌ها اشاعه یافته است؛ اما تمرکزگرایی سیاسی و اقتصادی در این شهر موجب بزرگسری در شبکه شهرهای ایران شد؛ یعنی سلسله مراتب میان شهرها و روستاهای مناطق ایران را برهم ریخت و عمدۀ روابط شهری را معطوف به تهران و در درجۀ بعد کلانشهرهای دیگر کرد. این به معنای تجمع امکانات در تهران بود و به جریان‌های مهاجرت از سکونتگاه‌های دور و نزدیک به سوی تهران رقم زد. این روند پیامدهای منفی زیادی برای تهران داشته که در برهه‌هایی قابل مدیریت نبوده‌اند؛ از جمله می‌توان به افزایش جمعیت شهر، حاشیه‌نشینی و تعداد سکونتگاه‌های حومه‌ای، ترافیک، آلودگی، جرم و … اشاره کرد. علاوه بر این موارد، کاهش کمی و کیفی فضای عمومی در شهر تهران، به عنوان قلمروی حضور آزادانۀ شهروندان و شکل‌گیری رویدادهای اجتماعی و فرهنگی، از تبعات این روند بوده است.
تمرکز روزافزون در تهران زمین و ملک را تبدیل به یک کالای مبادله‌ای و قیمت آن را تابعی از تقاضا کرد و همین امر موجب شد که اولا روز به روز فضاهای زیادی در قلمروی عمومی شهر به عرصه‌های خصوصی و نیمه‌خصوصی تبدیل شوند؛ دوم فعالیت‌های فرهنگی و به خصوص غیرانتفاعی توجیه خود را از دست بدهد. برای چنین روندی، از دهههای گذشته تا امروز، می‌توان مثال‌های زیادی آورد؛ چند نمونه از آن‌ها عبارتند از: تغییر عملکرد خیابانی چون لاله زار از یک مرکز فرهنگی به یک راستۀ تجاری، سواره‌محور شدن فضاهای تاریخی همچون خیابان ولیعصر، خیابان انقلاب و چهارراه ولیعصر، گسترش فضاهای تجاری لوکس و مال‌ها در مناطق مختلف تهران، تغییر پیاپی چهرۀ شهر در خلال ساخت و سازها و تبدیل شدن پاتوق‌ها و فضاهای عمومی محلات به ساختمان و معبر، اولویت دادن به کاربری‌های تجاری و مسکونی در نسبت با خدمات و فضای باز و سبز.
ایدۀ این جلسۀ گفت‌وگو آن است که تأثیر این کاستی‌ها را بر زندگی شهروندان تهران بررسی کنیم. مایلیم شما به عنوان شهروندانی که یا در تهران زندگی می‌کنید و یا متأثر از الگوبرداری شهر خود از شیوۀ توسعۀ تهران هستید، پرسش‌ها و دغدغه‌های خود را برای ما ارسال کنید تا در این جلسه آن‌ها را به بحث بگذاریم.
زمان: ۱۳ مردادماه ۱۴۰۱ ساعت ۱۵ به وقت تهران، در صفحه‌ی رسمی اینستاگرام انسان‌شناسی و فرهنگ
❓این برنامه بر اساس پرسش و پاسخ انجام می‌گیرد. پرسش‌های خود را به ایمیل زیر ارسال کنید، یا در طول برنامه در بخش سوالات لایو قرار دهید.
✉️zohreh.dodangeh@gmail.com
آدرس صفحۀ رسمی انسان شناسی و فرهنگ در اینستاگرام
Anthropology_ira