انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۶)

آیرن سی‌یراد برگردان: محسن صف شکن

امروزه اعتقاد داشتن به اینکه عشق هلندی معروف به گیاهان گلدانی لبه پنجره یک سنت قدیمی نیست سخت است، اما شروع کندی در ربع پایانی قرن نوزدهم داشت. طبقه اشراف از نمادگرایی نفوذ پیچک‌های تاک به پنجره اجتناب می‌کرد، آنها یک گیاه گلدانی تکی را بر روی پایه پشت شیشه پنجره ترجیح می‌دادند. شاید دلیل این امر، آن بود که شیوه معروف قرار دادن گیاهان گلدانی در بیرون چارچوب پنجره، مبتذل در نظر گرفته می‌شد.

تصور کلی از اتاق‌های نشیمن‌ هلندی در طول قرن نوزدهم، از پولدارها گرفته تا فقرا پر بودن، تاریکی و دلگیر بودن آن‌ها بود که در تضادی مشخص با نشیمن‌های رومی پر از نور در دوره قبل قرار داشت. اما اندازه پنجره‌ها و بیش از آن‌، نوع پرده‌ها وضعیت ساکنان را نشان می‌داد. هرچه تعداد لایه‌های پرده بیشتر، تزئیات آن زیباتر و پارچه ها و حاشیه‌دوزی‌ها گرانتر، ساکنان ثروتمندتر بودند. تزئینات طبقه اشرافی به دلیل شکلشان به طور تمسخر آمیزی «پرده‌های زیر شلواری زنانه» نام گرفتند. بار معنایی جنسی این اسم مستعار، سنت نمادگرایی پرده را تأیید می‌کند.

آن طور که از توضیحات بیننده ایتالیایی د آمیسیس[۱] هنگام ورود به یک قهوه خانه عمومی به هنگام غروب مشخص است، نمادگرایی پرده در قرن نوزدهم خیلی زیاد در جریان بود. مردی در کنار پنجره این قهوه خانه درحال گپ زدن و سیگار کشیدن نشسته بود. یک پرده ضخیم در وسط اتاق، فضا را به یک منطقه نیمه روشن در مقابل و یک منطقه پر نور در عقب تقسیم کرده بود. مانند ساختارهای قرن نوزدهمی آینه‌های جاسوسی، عادت نشستن در تاریکی نیز راه دیگر کنترل زندگی خیابان به صورت مخفیانه بود. نه نور روز، که تاریکی بیرون از خط مرزی تخطی کرده و به فضای خصوصی نفوذ می‌کرد.[۲] چنانچه در نشانه‌های قرن هفدهمی مصور شده، تاریکی شیطانی، درستی زنانه را به خطر می‌انداخت. به طور مشابهی د آمیسیس، در مورد حیثیت تنها زنی که در تاریکی تشخیص داده بود شک می‌کرد: «زنی که از نور دوری می‌کند.»

اما با این قضاوت سخت، عادت نشستن در تاریکی، به طور یکسانی بین زنان و مردان طبقه پایین، بسیار محبوب باقی مانده است. نام گذاری یک [نوع] لامپ کم نور خاص که با ماندن در اتاق تاریک سازگار است و به آن «لامپ نیمه روشن» [۳] می گویند، بهترین معرف محبوبیت این عادت است. اگرچه این عادت در طول قرن بیستم منسوخ شد، اما بیشتر خانواده‌های هلندی تعداد زیادی لامپ‌های نیمه روشن برای ایجاد در یک فضای دنج در نشیمن‌هایشان نصب کرده‌اند.

همچنین نوشته‌های قرن نوزدهمیِ بازدیدکنندگان خارجی در مورد دکوراسیون پنجره‌های هلندی و تمیز کردن شیشه‌های آن‌ها بسیار آموزنده است. آنها مانند نیاکان قرن‌های هفدهم و هجدهمی خود در مورد نظافت دقیق نما، پنجره‌ها و پیاده رو توسط زنان هلندی شگفت زده بودند. هرچند که یک انقلاب خاموش در اواخر قرن اتفاق افتاد، زمانی که برای اولین بار شیشه تمیزکن‌های حرفه‌ای مرد خدماتشان را عرضه کردند. این نظافت چیان حرفه‌ای در توصیه نامه به مشتری‌های بالقوه، بر آسایش خدمتکاران تأکید می‌کردند: آنها می‌توانند از خطرهای نظافت پنجره‌های بلند و موانع ایجاد شده توسط دکوراسیون پنجره زمانی که از پنجره‌ها برای نظافت آویزان شده‌اند محافظت شوند.

دوری کردن از پنجره در زنان طبقه بالا و روند تدریجی بازداشتن خدمتکاران از تمیزکردن بخش عمومی پنجره عناصری حیاتی در تکمیل خانگی شدن زنان بودند. نوآوری پرده کرکره‌های خارجی و پرده‌های غلتکی چوبی «مدرن» ، مقارن با استفاده زیاد از پرده‌های داخلی، استحکام پنجره به عنوان مرز بین فضای خصوصی و عمومی را تأیید می‌کرد. استحکامی که به نظر می‌رسد ظهور شیشه تمیزکن‌های مرد را توجیه می‌کرد.

شباهت رسم سنتی و قدیمی بالا رفتن خواستگاران از پنجره، با کار شیشه تمیزکن های مرد به نظر نمی‌رسد مشتریان طبقه بالا را ناراحت کرده باشد: آن نجابت ظاهری، مطلقا بی‌معنا (سترون) شده بود.هرچند چند دهه بعد شیشه تمیزکن یکی از موضوعات محبوب شوخی‌های زشت بود که به زنان شهوتی و مقاربت جنسی یا به صورت کلی‌تر به نقض درستکاری زنانه اشاره داشت.

[۱] visitor De Amicis

[۲] برعکس، مانع نور روز شدن، یک رسم سوگواری هلندی سنتی است. حتی در خانه سوگوار، پرده‌های توری و دیگر تزیینات درآورده می‌شد. پنهان کردن یک نفر در تاریکی به وسیله ممانعت از نور زندگی بخشِ یک خدای “مذکر” و حذف دکوراسیون پنجره دنیوی، بی‌ارزش و “مؤنث”، کنش‌هایی بسیار بالامرتبه نمادینی هستند.

[۳] Twilight lamp

 

ادامه دارد…

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۱)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۲)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۳)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۴)

پنجره‌های هلندی؛ پاکدامنی زنانه و هرزگی زنانه (۵)

 

صفحه شخصی نویسنده در انسان‌شناسی و فرهنگ:
www.anthropology.ir/node/24505