پدیدارشناسی سبک زندگی مجازی دانش آموزان متوسطه دوم نگین در سال ۱۳۹۳-۱۳۹۴

وجود قدرتمند کامپیوتر و اینترنت در سبک زندگی امروزی، مفهوم جدیدی به نام زندگی مجازی در میان دانش­ آموزان مطرح ساخته­است که اکنون مرز شهرها و روستاها را درنوردیده است. از آنجا که پرورش دانش ­آموزان، برای عهده­ داری نقشهای آینده، بسیار مهم است، تحقیق حاضر در پی آن است که دلایل چنین گرایشی را از نگاه دانش­ آموزان مدرسه­‌ی نگین روستای سید عنایت، بشناسد و بدین ­منظور از روش کیفی پدیدارشناسی و ابزار مصاحبه بهره گرفته­است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که برای بسیاری از دانش ­آموزان، اینترنت مؤلفه­ ی جدایی ناپذیر زندگی امروزی شده­ است که دنیای جدید و متمایزی را به آنها عرضه می­کند.

کلمات کلیدی: پدیدار­شناسی، دانش ­آموزان، روستای سید عنایت، سبک­ زندگی مجازی.

۱.مقدمه

سبک زندگی همان راه های گوناگون زندگی ، نوع زندگی و معیشت و چگونگی جریان حیات و شیوه زندگی انسانها به صورت فردی یا گروهی است[۱] که در اوقات فراغت و الگوی تفریح و الگوی مصرف تجلی پیدا می­کند [۲] و باعث تمایز افراد جامعه می­شود‌ [۳]و[۴]. از سویی، زندگی در دهکده­ ی جهانی[۵]و سرعت جا­به­جایی سریع اطلاعات، همه­ جایی بودن و قابل حمل بودن وسایل ارتباط جمعی[۶] و دسترس­ پذیری آن، ابعاد جدید و پیچیده­ای را در سبک زندگی، مقابل ما قرار می­دهد.آنچه در اواخر سالهای ۱۹۶۰ به نام آرپانت[۷] در اختیار وزارت دفاع امریکا بود، امروزه به­ عنوان شبکه­ ی ارتباطی اینترنت با کاربران میلیونی، عصر اطلاعات را به نقطه­ ی اوج خود رسانده است و معنای جدیدی به وسایل ارتباط جمعی داده­است و فضای مجازی را به­وجود­آورده­ است که، فضای کاری و زیست بر پایه­ ی رایانه و اینترنت است که جدای از فضای واقعی و ارتباطات فیزیکی است که ارتباط در آن نیازمند عناصر مکانی و زمانی است. به بیان دیگر، فضای مجازی، جهان ذهنی اطلاعات و شبکه‌های الکترونیکی است که با اینترنت قابل دسترس است و اغلب با حیطه ناشناخته مقایسه می‌شود که مرز‌های نامحدودی دارد[۸]. به هر­روی فضای مجازی، محیطی نو شونده است که حجم بالای اطلاعات و قابلیت‌‌ها، روزانه وارد آن می‌‌شود. جوانانی که برای گذران اوقات فراغت، تبلیغ کالای خویش، خرید، ارتباط اجتماعی، تحقیق و پژوهش و امور دیگر وارد فضای مجازی می­شوند، زندگی خویش را بدون این فضا نمی­توانند تجسم کنند. از همین روی، ضروری است قبل از هرگونه پیش­داوری نسبت به شبکه­ی جهانی اینترنت، از دریچه­ی نگاه کاربران، به­گ ونه­ای پدیدار­شناسانه، آن را ببینیم و بشناسیم. با ظهور دهکده­ ی جهانی و همه­ گیری استفاده از شبکه­ ی اینترنت، نه تنها شهرها، بلکه روستاها نیز از امکانات شبکه­ ی اینترنت برخودار می­شوند. در این میانه، دانش­ آموزان روستایی سالهای اخیر به لحاظ چنین دسترسی با همتایان پنج سال پیش­تر از خود نیز قابل قیاس نیستند[۱]. پس به نظر می­رسد به عنوان گام نخست باید به­دنبال دلایل استفاده­ی دانش ­آموزان از دنیای مجازی و نگاه ایشان به این دنیا باشیم. دنیایی که با گسترش دامنه­ ی خود، حوزه­های گوناگون خرده­ نظام­های اجتماعی چون خانواده، سیاست، حوزه­ ی عمومی[۲] و حوزه­ ی خصوصی[۳] را دگرگون کرده ­است.

۲.سوال های پژوهش

آیا اینترنت، سبک زندگی جدیدی(زندگی مجازی) را برای دانش ­آموزان ایجاد کرده است؟

آیا اینترنت به ابزار سرگرمی دانش ­آموزان تبدیل شده است؟

آیا اینترنت، برای دانش­ آموزان به مثابه­ ی ابزار کمک آموزشی عمل می­کند؟

۳.فرضیه های تحقیق

اینترنت، سبک زندگی جدیدی(زندگی مجازی) را برای دانش ­آموزان ایجاد کرده است.

اینترنت به ابزار سرگرمی دانش ­آموزان تبدیل شده است.

اینترنت، برای دانش­ آموزان به مثابه­ ی ابزار کمک آموزشی عمل می­کند.

۴.اهمیت پژوهش

در باره­ی سبک زندگی مجازی پژوهشهای بسیاری شده­ است[۹]،[۱۰]،[۱۱]،[۱۲] پژوهش حاضر بر آن نیست که به آثار ونتایج سوء استفاده از اینترنت توجه کند. بلکه اساس این پژوهش مبتنی بر نگاه دانش­آموزان روستایی به زندگی مجازی است. با ذکر این نکته که در بسیاری از پژوهشها ممکن است روستا­ها چندن محل توجه نباشند. در صورتی که مشاهدات نشان می­دهد روستاها نیز در امان از امواج مدرنیته نبوده­اند. از همین رو ما، تحقیق خویش را بر تجربه­ ی زیسته­ ی دانش ­آموزان روستایی که سبک زندگی مجازی را زیست­ می­کنند، استوار­ می­کنیم.

۵.چارچوب نظری

سبک و شیوه زندگی، عملکردهای روزمره ای هستند که در نوع پوشش ، خوراک ، طرز کار و محیطهای مطلوب برای ملاقات با دیگران تجسم می یابند ولی این امور روزمره در پرتو ماهیت متحرک هویت شخصی به طرزی بازتابی در برابر تغییرات احتمالی، باز و پذیرا هستند[۱۳] البته تنوع انتخاب ،فردیت و آزادی عمل [۱۴] مستتر در مفهوم سبک زندگی ، عدم اطمینان را نیز به دنبال خواهد داشت [۱۵]پس سبک‌های زندگی فرهنگ‌های زیست‌شده‌ وعمل‌شده‌ای‌ هستند که افراد به وسیله­ی آن‌ها،فعالانه هویت‌ خود را ابراز می‌دارند.البته این ابراز هویت در نسبت با فرهنگ‌ مسلط فهمیده می شود [۱۶]شیوه زندگی اصطلاحی است که در فرهنگ سنتی چندان کاربردی ندارد، اما با گسترش سبک زندگی در دنیای معاصر، انسان می تواند خود را دوباره بسازد[۱۷]. از سویی، انسان امروزی و مدرن به استفاده از تکنولوژی ‌های مختلف مدرن خو کرده و در آن مستغرق شده است اما در عین حال ورود هر یک از روش‌ها و تکنولوژی‌ های فوق، تغییرات بنیادینی در زندگی، احساس، تفکر، شیوه زیست و فرهنگ انسان امروزی بوجود آورده و می‌آورد [۱۸]اینترنت نیز، یکی از این تکنولوژیهایست که سبک زندگی انسانها را دگرگون کرده است. به­گونه­ای که انسان امروزی در جامعه­ی اطلاعاتی زندگی می­کند. جامعه­ی اطلاعاتی مبتنی بر نوآوری فوق العاده تکنولوژیک است . مفهوم کلیدی این است که پیشرفتهای خیره کننده در پردازش ، نگهداری و انتقال اطلاعات در واقع به کاربرد تکنولوژیهای اطلاعاتی در تمامی زوایای حیات اجتماعی انجامیده است [۱۹]چنین شبکه های اطلاعاتی، مکانهای جغرافیایی را به یکدیگر پیوند می دهند و در نتیجه آثار شگفت انگیزی بر سازمان زمان و مکان دارند[۲۰] در این دنیای مجازی چیزهایی که بر روی صفحه ظاهر می­شوند، فقط تصاویری نیستند که تجربه از طریق آنها منتقل می­شود، بلکه به خود تجربه تبدیل می­شوند.[۲۱] یکی از ویژگیهای چنین سبک زندگی مجازی­ای “مرکزیت خانه” است[۲۲]

۶. معرفی مکان تحقیق

شهرک سیدعنایت، روستایی از توابع بخش چغامیش شهرستان دزفول در استان خوزستان ایران است. مدرسه­ی دخترانه­ ی متوسطه­ ی دوم نگین که از مدارس مجتمع علامه مجلسی است، وظیفه­ ی آموزش دختران دبیرستانی بخش چغا میش و چغا پهن را بر­عهده دارد.بنابر سرشماری مرکز آمار ایران(۱۳۸۵)[۲۳]، جمعیت بخش چغامیش شهرستان دزفول در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۸۳۶۸ نفر بوده‌است.

۷.روش تحقیق

روش تحقیق پژوهش حاضر، از نوع کیفی و پدیدارشناسی است. در روش پدیدار شناسی که به عنوان یکی از روشهای مطرح در روشهای کیفی شناخته شده­است، ما به دنبال واکاوی مفهوم، ساختار و اساس تجربه­ی این پدیده­ی خاص از نظر افراد هستیم. این روش مبتنی بر نگاه هایدگری- گادامری است که بیرون قرار گرفتن از پیش­ فهم­ ها را ممکن نمی­داند[۲۴]. به ­طور کلی پدیدارشناسی می کوشد تا معانی را آن چنان که در زندگی روزمره زیسته می شوند، آشکار نماید[۲۵].در این تحقیق، ابزار جمع­ آوری اطلاعات، مصاحبه­ های عمیق فردی و باز با زمان یک ساعت تا یک ساعت و نیم بوده­است .پس از بیستمین مصاحبه، وقتی به اشباع داده­ها رسیدم، مصاحبه­ها را متوقف کردم. در انتخاب مصاحبه­ شونده­ ها، نیز سعی بر آن بود تا دانش­ آموزان از روستاهای مختلف انتخاب شوند تا تجارب متفاوتی به دست­ دهند. مصاحبه­ها با ۲۰ نفر از دانش­آموزان کلاسهای سوم تجربی و انسانی و در مدرسه انجام گرفته است که البته در مواردی برای تکمیل مصاحبه­ها از ارتباط مجازی نیز بهره­گرفتیم. پس از هر مصاحبه، با پیاده­کردن متن مصاحبه بر روی کاغذ، اقدام به کد­گذاری و بیرون کشیدن محورهای اصلی و فرعی نمودم. سرانجام پس از بازبینی­های مکرر و حذف موارد تکراری، ۱۵محور اصلی برای زیست در دنیای مجازی به­دست­آمد که در بخش یافته ­ها بدان می­پردازیم.

۸.یافته ­های تحقیق

۸-۱ وابستگی

برای بسیاری از دانش­ آموزانی که در این تحقیق مشارکت داشتند، اینترنت و تلفن همراه، به همدمی همیشگی تبدیل شده بود:

– “حاضرم کل روزمو بشینم پای گوشی اصن کتاب دسم نگیرم”

۸-۲احساس دنیایی دیگر

گاه دنیای مجازی با فاصله گرفتن از دنیای پیرامونی، فرد را وارد جزیره­ای می­کند که از دنیای عینی و ملموس، فرسنگها فاصله دارد:

– ” وقتی گوشی رومیگیرم اصن وقتو یادم میره ده ساعتم بشینم حس نمی­کنم”

۸-۳برقراری ارتباط اجتماعی آسان

یکی از مهترین نیازهای اجتماعی، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است. دختران دانش­آموز روستایی اینترنت و دنیای مجازی را مکان برقراری ارتباط اجتماعی آسان می­دانند:

-” ارتباط روآسون میکنه، میتونم ازش مثبت استفاده کنم اطلاعاتم بیشترمی­شه”

-“خب خیلی خوبه ارتباطات بهتر شده راحتره”

۸-۴ نقش جبرانی

برای دختران دانش­آموز روستایی که کمتر اجازه بیرون رفتن دارند، دنیای مجازی به عنوان نوعی جایگزین و جبران برای ایجاد ارتباط اجتماعی، مطرح است:

-“با دوستان و خانواده همیشه تو گپ ها و گروهای مختلف در ارتباط هستیم و از حال همدیگرخبر داریم و می­تونیم اتفاقات خوب رو با یکدیگر به اشتراک بگذاریم ”

۸-۵ سرگرمی

دنیای امروز را برخی جامعه­ی پر­فراغت خوانده­اند. البته راهی که بسیاری برای پر کردن چنین فراغتی می­یابند، شبکه­های اجتماعی اینترنتی است:

-” ما با فیسبوک، لاین، بیتالک، اینستاگرام، واتساپ و وایبر و کلا چنین برنامه­هایی، اوقات فراغتمون رو میگذرونیم.”

۸-۶ انجام پروژه های درسی

گرفتن نمونه­سوال و انجام پروژه­های تحقیقی از دیگر موارد استفاده از اینترنت است:

-“می­تونیم تحقیقات درسیمون رو با اینترنت انجام بدیم ..نمونه سوال درسی بگیریم و …بیشتر جوونا و نوجوونا از این برنامه ها استفاده می­کنن”

-“خب خیلی خوبه می­تونیم تحقیقامو باهاش انجام بدیم. چیزای مربوط به درسمامونو بیاریم.”

– “همنیطور تحقیق درباره ی موضوعی که واسه مدرسه می­خوام ، به­جای این­که، وقت زیادی رو بزارم برای مطالعه درباره ی موضوع مورد نظرم، تو اینترنت در عرض چند دقیقه توضیحات نسبتا کاملی باز میشه و این خیلی خوبه”

۸-۷ مقرون به صرفه بودن

بسیاری از کابران اینترنتی، علت حضور همیشگی خویش در دنیای مجازی را ارزان بودن چنین فضایی می­دانند. از همین روی دنیای مجازی تبدیل به جایگزینی برای راههای ارتباطی دیگر می­شود:

-” تو وقت و هزینمون صرفه جویی میکنه ”

۸-۸ انتقال ساده اطلاعات

یکی از دلایل محبوبیت اینترنت در بین دانش­آموزان، انتقال راحت و ساده­ی اطلاعات و داده­هاست:

-“خب با استفاده از گوشی مثلا از همین واتساپ هزینه کم شده از طریقشم راحت میتونی عکس فیلم اهنگ بفرستی کلا به نظرم خیلی خوبه”

۸-۹ خلق دنیایی ما ورای دنیای پدر و مادر

دنیای مجازی برای نوجوانان و جوانان، جزیره­های جدیدی خلق می­کند که نه تنها از دنیای والدین آنها متفاوت است، بلکه نوعی رهایی از امر و نهی خانوادگی نیز محسوب می­شود:

-“می­رم تو اتاق درو می­بندم به مامان بابام کار ندارم، سرم تو گوشیه. راحت ترم.”

۸-۱۰ایجاد امکانی برای بیان آزاد نظر

“امروزه آدما به وسیله ی موبایل و برنامه های مختلفش و اینترنت و فیس بوک و شبکه های مجازی و… نظرات خودشون رو بیان می­کنن خیلی ها رو دیدم که به وسیله ی این برنامه های چت، نظرهای خودشون رو بهتر بیان می­کنن، راحت تر هستن تا رو در رو باهاشون صحبت کنی”

۸-۱۱آگاهی از اطلاعات، اخبار و ایده­ها

“برنامه هایی مثل واتس آپ و وایبر و… که وجود داره و با دوستان می­تونیم گروه تشکیل بدیم و نظرهای خودمون رو همگی درمورد موضوعات مختلف بیان کنیم این باعث میشه همیشه از اطلاعات و اخبار جامعه هم آگاهی داشته باشیم و برداشت و طرز فکر دوستان در باره ی مشکلات و جامعه آشنایی پیداکنیم.”

۸-۱۲ورود به دنیای افراد مختلف

” گفت و گو های اینترنتی امکان برخورد با افراد طبقات مختلف جامعه رو داره بنابراین می­تونیم باهمه جور آدمی برخورد داشته باشیم و گفت و گو های اینترنتی در تحقیق در مورد موضوعی می­تونه مفید باشه” .

۸-۱۳دسترسی آسان و ارزان به برنامه­های کاربردی
“برنامه هایی (مثلا دیکشنری)وجود داره که با نصب کردن رو گوشی می­تونم راحت تر چیزی رو که بخوام بهش برسم و این هم از نظر وقت بهم کمک می­کنه هم هزینه ی کمتری داره نسب به خریدن یک کتاب ”

۸-۱۴کمک به افزایش سطح مطالعه

“مطالعه در دنیای مجازی، هزینه ی کمتری داره نسب به خریدن یک کتاب. به نظر من شاید از این جنبه درامد کتاب رو کم کنه ولی سطح مطالعه رو کم که نمی­کنه بلکه بیشترهم می­کنه”

۸-۱۵ نگرانی از عواقب احتمالی

دانش­آموزان شرکت کننده در تحقیق، اگرچه به وابستگی خویش به دنیای مجازی، اذعان­دارند. اما، در عین­حال نگران پیامد­های منفی این فضا هم هستند. از نظر آنها دنیای مجازی چنین جنبه­های منفی می­تواند داشته­باشد:

۸-۱۵-۱ وقت کشی

یکی از جنبه­های منفی دنیای مجازی، وقت­گیر بودن آن است:

– “ضرراشم زیادن. وقتی کل وقتتو، می­گیره نه می­رسی کتابی بازکنی نه کارانجام بدی ”

۸-۱۵-۲ آسیب رساندن به سلامتی

از نظر مشارکت­کنندگان تحقیق، یکی از آسیب­های دنیای مجازی، آسیبی است که به سلامت انسان وارد می­شود:

-“به سلامت هم اسیب می­رسونه اگه زیاد استفاده کنی چشم اسیب میبینه”

-“آلودگی های محیطی مثله سرطان و بیماری های مختلف و شیوه­ی غلط و نگاه غلط به زندگی رو در انسان ها به وجود می­آره”.

۸-۱۵-۳ انحراف فرهنگی

یکی از نگرانی­های عمده، بحث انحراف فرهنگی است:

-“بعضی وقتا، پسرایی میبینم توفامیل دور. واقعاشرمنده میشم همش دنبال جانب منفیه این چیزان. مثلا درساشونو ول می­کنن خانواده هاشون این همه زحمت می­کشن بخاطرشون اونوقت اونابهترین وپیشرفته ترین گوشی دسشونه میرن سراغ برنامه هایی که بیشتر از این­که خودشون منحرفن منحرفشون می­کنه”

۸-۱۵-۴ مسایل فرهنگی

برای دخترانی که در روستا وارد دنیای مجازی می­شوند، مسائل گاه رنگ و بوی دیگری دارد. دخترانی که محصور در محیط خانه­هاشان هستند و یکی از امتیازهای اجتماعیشان هرچه کمتر دیده شدن است، اکنون در دنیای مجازی در وضعیت متناقضی قرار می­گیرند:

-“هزارتااستفاده منفی داره. بعضی افراد ازاون واسه بدبخت کردن مردم یاکسایی که باشون دشمنی دارن استفاده می­کنن. مثلا عکسای همدیگه رومی­گیرن پخش می­کنن. مزاحم همدیگه می­شن.خیلیا هستن توجامعه ی ما، به خصوص ماهاکه بچه روستایی هستیم، زیادرفت وآمدنداریم، یهومی­بینی دختره که توعمرش دوسه باری نرفته بیرون، فقط درمناسبات وجشنا. عکساش پخش شدن. اونوقت انتظارداریم خونوادش چه­جور برخورد بکنن؟ حتمامی­گن تقصیرخود دخترس.”

۸-۱۵-۵ کم شدن روابط رو در رو

یکی دیگر از پیامدهای نگران کننده از نظر مشارکت کنندگان، آسیب زدن دنیای مجازی به ارتباطهای مستقیم و رو­در­رو است:

-” اگه در کنار و همراه خانواده باشیم و از این شبکه ها به طور مداوم استفاده کنیم موجب دور شدن ما از خانواده می­شود”

– درواقع دنیای مجازی مانع حضور فیزیکی انسان ها و افرادتوی محیط­های مختلف میشه”

۸-۱۵-۶روابط دختر و پسر

یکی دیگر از نگرانی­هی موجود، نگرانی در مورد روابط دختر و پسر است:

-” بعضی از افراد از اینترنت استفاده های نامطلوب و نامشروعی می­کنن که نه تنها به خودشون بلکه به جامعه آسیب وارد می­کنن.”

-“بدیش هم دوست بازیای مزخرفه. بیشتر هم جوونا و نوجونا ازش استفاده میکنن .”

۸-۱۵-۷ امکان شایعه­پراکنی

” شایعه پراکنی تو برنامه های چت وجود داره.”

۸-۱۵-۸مسایل خانوادگی

دختران روستایی، نسبت به دختران شهری به دلیل مشارکت فعالانه­­ی بیشتری که در حیات زنانه دارند از جامعه­پذیری بالاتری نیز برخوردارند و نگاه متفاوت و گاه همه جانبه­ای به مسایل زندگی خانوادگی دارند :

-“افزایش آمار طلاق، توقعات غیر منطقی تو زندگی، اعتیاد و خودکشی تو خانواده ها رو هم باعثش میشه.”

-“اگر کسی به استفاده ناصحیح از این گونه ابزار اعتیادپیدا کند بنیان خانواده اش را متزلزل می­کند.”

۸-۱۵-۹اهمیت مدیریت انسان

تعدادی از مصاحبه­شوندگان نظر دیگری در مورد آسیبهای شبکه­های مجازی داشتند و معتقد به نقش مهم فرد در مدیریت استفاده از دنیای مجازی بودند:

“باکسایی که میگن شبکه های مجازی آسیب به خانواده ها و جامعه رو به همراه داره مخالف هستم هر برنامه و شبکه ای می­تونه به طریقی آسیب برسونه چه به اعتقادات و چه به خانواده، این خود انسان ها هستن که اجازه می­دن زندگیشون تحت تأثیر چه چیزایی قرار بگیره، با این شبکه­ها، آدم از پیشرفت های کشور های مختلف آگاهی پیدا می­کنه. از اخبار جهان که به روز می­شه و این نکته ی مثبتی هستش و نمی­شه نادیده گرفتش و بگیم تمام شبکه های ماهواره­ای مجازی آسیب رسان هستن.”

۱۵.تحلیل یافته­ها و نتیجه­گیری

در جامعه­ ی شبکه­ ای جدید، اطلاعات و افکار به سرعت در حال گردش و چرخش هستند. چرخشی چنان وسیع و سریع که امروزه روستا و شهر را به هم وصل می­کند تا دهکده­ی جهانی ابعاد مشخص­تر و ملموس­تری بیابد. نگاهی به یافته­های برآمده از این تحقیق نشان می­دهد که برای دانش­آموزان روستایی نیز شبکه­ی اینترنت به بخشی اساسی و مهم در زندگی تبدیل شده است و سبکهای­ نوینی از زندگی در عرصه­ی سرگرمی و تحصیل و ارتباطات را به روی آنها باز می­کند که جاذبه­ی آن گاه به­مراتب از زندگی واقعی در روستا بیشتر است و ارتباطهایی ایجاد می­کند که مکان را در­می­نوردد و جغرافیای جدیدی را تعریف می­کند. برای بسیاری از دختران روستایی، دنیای مجازی، امکان­های جدیدی عرضه­می­کند که در دنیای واقعی وجود ندارند. گرچه سبک زندگی مجازی در کنار سبک زندگی روستایی، تناقض­های پیچیده­ای را ایجاد می­کند که گاه دشوار به نظر می­آید، اما هنوز هم برای مشارکت­کنندگان در تحقیق حاضر، گزینه­ی مناسبی به نظر می­رسد. به­همین دلیل، هم به دنیای مجازی وابسته­اند و با ورود بدان دنیایی جذاب و کارآمد و متفاوت را در برابر خود می­بینند. دنیایی که فراتر از سنتهای پدر و مادرانشان است. دنیایی سهل­الوصول که ویترین پر زرق و برقی را به آنها عرضه می­کند که نیازمندی­های مختلفی را در آن می­توانند برآورده­کنند. دنیای مجازی برای این دختران هم مکانی برای پر کردن اوقات فراغت به­شمار می­آید و هم ابزاری برای برطرف کردن نیازهای درسی و هم محفلی برای ایجاد ارتباط اجتماعی. مکانی که در آن اطلاعات با کمترین زحمت و هزینه جا­به­جا می­شوند. اما نکته­ی جالب توجهی که از خلال مصاحبه­ها به دست آمده است، این است که دانش­آموزان دختر روستایی، هرچند به زندگی در دنیای مجازی خویش خو گرفته­اند، اما بنا به تربیت اجتماعی خویش و جامعه­پذیری گسترده­شان در محفل­های زنانه، باز هم حساسیت­های خویش را نسبت به پیامدهای سوء این پدیده نیز از دست نداده­اند. دختران جوان روستایی که در سنینی بسیار پایین­تر از همتایان شهری خود، برای عهده­داری وظایف سنتی زن آماده­می شوند، نگاه عمیق­تری نیز نسبت به زندگی خانوادگی دارند. آنها نگرانند که دنیای مجازی، برای جوانان توقعات نامعقول ایجاد کند و اعتیاد به این دنیا، خانواده را متزلزل کند. به دلیل قوت و قدرت سنتها در جامعه­ی روستایی و اهمیت وجدان جمعی، مصاحبه­شوندگان به افرادی که معتقدند استفاده­ی انحرافی از اینترنت دارند، به این دلیل معترضند که به زعم ایشان، تهدیدی برای جامعه محسوب می­شوند. در واقع در تحلیل ایشان جمع بر فرد اولویت دارد و وجدان جمعی نباید خدشه­دار شود. حتی در تحلیلهای ایشان، گاه این اصرار وجود دارد که پیامدهای منفی دنیای مجازی به افرادی دورتر از حیطه­ی طایفه یا فامیل نسبت داده­شود تا ساحت نزدیکان به این امر آلوده نگردد. تحقیق حاضر به عنوان قدمی کوچک در واکاوی دنیای مجازی دختران روستایی، به­دنبال رسیدن به نگاه، احساس و نگرش این دانش­آموزان دختر به دنیای مجازی است. چرا که شناخت مساله به نوعی راه حل آن نیز به­شمار می­رود.

۱۰.پیشنهاد تحقیق

در سطح آموزش و پرورش، این نهاد با برگزاری همایش­ها و کارگاه­های مختلف سعی در شناساندن جنبه­های مختلف دنیای مجازی کند.
در سطح مدارس، با تهیه بروشور و برگزاری جلسه­های نقد و بررسی در فضای مدرسه، با هدایت همکاران رشته­های مرتبط نظیر جامعه­شناسی و روان­شناسی، دانش­آموزان در مورد جنبه­های مختلف زندگی مجازی آگاه شوند.
در سمینارها و کارگاهها از تجربه­ی دانش­آموزان استفاده شود.

پی­ نوشتها

[۱] (تنهایی ، ۱۳۸۱۵ :۲۴)

[۲] Lamont‚۱۱۵۱۵۶:۳۲

[۳] Chaney,2002:4))

[۴] تامین، ۱۳۸۵: ۱۱۰) .

[۵] (کازنو، ۱۳۸۷: ۲۱۶)

[۶] (کازنو، ۱۳۸۷: ۱۵۵)

[۷](کاستلز،۱۳۸۴ :۳۱۵۸-۴۰۸)

[۸] (میردامادی ،۱۳۸۰: ۸)

[۹] معیدفر و دیگران(۱۳۸۶

[۱۰] آقا­­بابایی و دیگران(۱۳۸۷)،

[۱۱]( شالچی،۱۳۸۷)

[۱۲] (خواجه زاده،۱۳۱۵۲)

[۱۳] (گیدنز ، ۱۳۸۸ :۱۲۰ ).

[۱۴] Wilska,2002:114)

[۱۵] (گیبینز و بوریمر، ۱۳۸۱: ۱۰۱).

[۱۶] Miles,2000:26)).

[۱۷] Rosengren,115156:265

[۱۸] (ذکایی،۱۳۸۶).

[۱۹] (وبستر،۲۰:۱۳۸۳)

[۲۰] (وبستر،۴۴:۱۳۸۳).

[۲۱] (کاستلز،۱۳۸۴،:۴۳۲).

[۲۲] (کاستلز،۱۳۸۴ :۴۶۰).

[۲۳]مرکز آمار ایران،۱۳۸۵

[۲۴] (Laverty,2003:18)

[۲۵] (چناری، ۱۳۸۷: ۱۱۶-۱۱۷).

منابع و مآخذ

الف)منابع فارسی

تامین، ملوین. (۱۳۸۵). جامعه‌شناسی قشربندی و نابرابری‌های اجتماعی. ترجمه‌ی عبدالحسین نیک­گهر. تهران: توتیا.
تنهایی حسین، ابوالحسن. و شمسی خرمی. (۱۳۸۱۵). بررسی رابطه باورهای دینی و سبک زندگی بر اساس نظریه گافمن. پژوهش اجتماعی. دوره سوم، شماره ۶.
چناری، مهین. (۱۳۸۶). مقایسه هوسرل، هایدگر و گادامر با محک روش‌شناسی. پژوهش‌های فلسفی کلامی. شماره ۳۴.
ذکایی، محمدسعید. (۱۳۸۶). تحول الگوهای سبک زندگی جوانان در ایران. مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. پژوهشنامه شماره ۱۱.

۵کازنو، ژان. (۱۳۸۷). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی. ترجمه‌ی باقر ساروخانی و منوچهر محسنی. تهران: انتشارات اطلاعات.

کاستلز،مانوئل.(۱۳۸۴).عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ. ظهور جامعه شبکه­ای، جلد ۱، ترجمه­ی احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو

۷گیبینز، جان آر. و بوریمر. (۱۳۸۱). سیاست پست مدرنیته. ترجمه‌ی منصور انصاری. تهران: گام نو. ۸گیدنز، آنتونی. (۱۳۸۸). تجدد و تشخص. ترجمه‌ی ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.

معید فر، سعید، کرم حبیب پور گتابی و احمد گنجی.(۱۳۸۶). مطالعه پدیده استفاده‌ اعتیادی از اینترنت در بین نوجوانان و جوانان (۲۵-۱۵ سال) شهر تهران،مجله­ی رسانه، نسخه­ی فارسی، شماره۴
مرکز آمار ایران،۱۳۸۵، سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد.
میردامادی، مهرداد.(۱۳۸۰). فضای سایبرنتیک به مثابه فضای شهری. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
وبستر ، فرانک. (۱۳۸۳). نظریه های جامعه اطلاعاتی . ترجمه اسماعیل قدیمی ، تهران : انتشارات قصیده سرا

ب)منابع انگلیسی
۱۳Chaney, David. (2002). Lifestyle. London and New York: Routledge. 14Lamont, Michèle. and [et al]. (115156). Cultural and moral boundaries in the United States: Structural position, geographic location, and lifestyle explanations. Poetics. Vol 24, Issue 1.

Laverty, S. M. (2003). Hermeneutic phenomenology and phenomenology: A comparison of historical and methodological considerations. International Journal of Qualitative Methods. Vol 2, No 3.
Miles, S. (2000). Youth Lifestyles in a changing world. Buckingham: Open University Press.
Rosengren, Karl. Erik. (115156). Media Effects and Beyond: Culture, Socialization and Lifestyles (Communication and Society). london: Routledge.
Wilska,Terhi_anna. (2002). Me a consumer?consumption,Identities and lifestyles in Today. Fanland. Acta Sociologica. Vol 45.

[۱] – از آنجا که من شش سال اخیر را در روستای سید عنایت و مدرسه­ی نگین، تدریس داشته ام، به نحوی محسوس، شاهد این تغییرات بوده­ام.

۳- public sphere

۴- private sphere