هراس و وحشت در جنوب ، خوش بینی در شمال (لوموند دیپلماتیک: سپتامبر ۲۰۱۳)

داوید کوربه ترجمه ی حوا بختیاری

بحران اقتصادی درقبرس، می تواند فرصت و شانسی برای برقراری صلح باشد؟

جمهوری قبرس که به نوبه ی خود گرفتار بحران مالی جهانی شده ، زیر بار تدابیر ریاضتی شاق و سختگیرانه ای رفته است که طلبکاران اروپائیش به این کشور تحمیل کرده اند. اما وضعیت فعلی می تواند یک فرصت استثنایی را به وجود آورد : امکان حل و فصل درگیری میان شمال و جنوب که موجب تقسیم این جزیره شده، قبرس یکی از آخرین کشورهای اتحادیه اروپا که هنوز دو پاره است .

امروز صبح، مثل هر دوشنبه، آقای جورجیو کیریاد(Georgio Kyriades)، به مرکز صلیب سرخ در حومه ی نیکوزیا می رود تا کیسه آذوقه اش را تحویل بگیرد. در سالن ورودی حدودا پانزده نفر منتظر نوبتشان ایستاده اند. بعد از یک ساعت انتظار، این آقای چهل پنجاه ساله ، دو کیسه پلاستیکی پر از مایحتاج اولیه را در صندوق عقب ماشین مرسدس بنز (کلاس E) خود جا داده و محل را ترک می کند . این پدر خانواده، مثل بسیاری از مردم قبرس، از نیمه ی ماه مارس، زمانی که کشور گرفتار بحران بانکی شد، شغلش را از دست داده . صاحب کارش که یک شرکت حمل و نقل بود ورشکسته شد و ناگزیر هفت کارمندش را اخراج کرد .

نرخ بیکاری، در جزیره از این پس به ۱۵ درصد رسیده . قبرسی ها تا به حال با این مشکل مواجه نشده بودند. درآمد متوسط سالیانه در سال ۲۰۰۸ بالغ بر ۱۶۷۶۵ یورو بود، در صورتی که میانگین اروپایی ۱۴۶۶۷ یورو است. اما تعداد خانواده هایی که از طرف انجمن های بشر دوستانه یا کلیسای ارتودکس مورد حمایت قرار می گیرند طی چند ماه گذشته به سرعت بالا رفته : چهار صد خانواده از کمک های صلیب سرخ و ششصد خانواده تنها در نیکوزیا از کمک های کلیسا برخوردار شده اند ، که در مجموع چهار هزار خانواده را شامل می شود .

در واقع یک قبرس قبل و بعد از « Haircut day » « روز نابودی مالی » وجود دارد . آن روز۱۶ مارس۲۰۱۳ کذایی، نیکوزیا با « ترویکا » متشکل از – اتحادیه اروپا، صندوق بین المللی پول FMI و بانک مرکزی اروپا BCE ، به توافق رسیده بود که در ازای دریافت قرض ده میلیارد یورویی، مالیات ۶,۷۵ درصدی از کلیه ی حساب های بانکی کمتر از صد هزار یورو و مالیات ۹,۹ درصدی از سپرده های بیش از این مبلغ برداشت کند. قبل از این که عقب گرد کرده و مالیات را تنها از سپرده های بالاتر از صد هزار یورو و هم چنین حساب سازمان های خیریه (۱) اخذ کند.

نیکوزیا باید به طور جدی رویه زندگی و دخل و خرجش را کاهش دهد . افزایش ششصد میلیون یورویی مالیات ها ، ثابت نگه داشتن حقوق کارمندان دولت، از هر پنج نفر که بازنشسته می شود تنها یک نفربرای جایگزینی استخدام می شود – سن بازنشستگی به شصت و پنج سال افزایش یافته و با کاهش مستمری توام می باشد – ، فروش مازاد ذخائر طلا به قیمت چهارصد میلیون یورو، و اجرای طرح خصوصی سازی بالغ بر یک میلیارد یورو از این جمله است . تولید ناخالص داخلی می بایست در جریان سال ۲۰۱۴-۲۰۱۳ کاهش ۱۲,۶درصدی را تجربه کند، که با سقوطی ۸,۷ درصدی تنها برای سال ۲۰۱۳ مواجه شد… یک رگ زنی واقعی .

این وضعیت با اوضاع و احوال بخشی از جزیره که در شمال منطقه غیر نظامی «خط سبز» قرار گرفته و از سال ۱۹۷۴ در اشغال ارتش ترکیه و تحت قیمومت آنکارا ست، مغایرت دارد . جمهوری ترک قبرس شمالی RTCN که فقط از طرف ترکیه به رسمیت شناخته شده، و با تحریم اقتصادی روبروست ، از لحاظ سیاسی و اقتصادی در صحنه ی بین المللی در انزوا به سر می برد . با مالکیت یک سوم ازجزیره و داشتن جمعیتی (حدود دویست و پنجاه هزار نفر) سه برابر کمتر از بخش جنوبی منطقه ی شمال جزیره از بحران مصون مانده . نرخ رشد ی که برای سال ۲۰۱۳ پیش بینی شده ۳,۵ درصد و برای سال ۲۰۱۴ بالغ بر۴,۲ درصد می باشد. نرخ بیکاری از ۱۲,۶در صد در سال ۲۰۱۰ به ۱۰,۷ درصد در سال ۲۰۱۳ رسیده است .

بدون شک، سطح زندگی مردم هنوز خیلی پائین تر از ساکنین جمهوری قبرس است، اما این اختلاف حدود ۴۰ درصدی در حال کم شدن است. و این تنها به دلیل مشکلاتی که قبرسی های یونانی با آن مواجه هستند، نیست. در سال ۲۰۰۲ ، در خود جمهوری ترک قبرس شمالی اعلام شده بود که تولید ناخالص داخلی برای هر یک از ساکنین از ۴۴۰۹ دلار تجاوز نمی کند ؛ در صورتی که امروز به ۱۵۹۴۲ دلار رسیده .

بعد از بحرانی که ترکیه در سال ۲۰۰۱ با آن مواجه شد ، سیستم مالی با به حراج گذاشتن هفت بانک محلی ، به طور نسبی متوازن و تثبیت شد. مقامات اطمینان می دهند که هیچ روحیه ی تلافی جویانه ای در RTCN جمهوری ترک قبرس شمالی در برابر موقعیتی که همسایگان جنوبیش با آن درگیر هستند ، وجود ندارد. آقای حسن گنگور(Hasan Gungor) مشاور ویژه ریاست جمهوری می گوید: « ما برای قبرسی های یونانی متاسفیم، به خاطر این که ده سال پیش ما همین بحران را پشت سر گذاشتیم» . این استاد سابق اقتصاد ، جنوب را به پیگیری دستورالعمل های صندوق بین المللی پول ترغیب کرده اما از افزودن سیاستی پوپولیستی برحذر می دارد .

جمهوری ترک قبرس شمالی، از وابستگی اش به «مام وطن» آگاه است – در سال ۲۰۱۲ ، کمک مالی بالغ بر ۲۹۷ میلیون یورو دریافت کرده و پیداست که عجله ای برای رها شدن ندارد . با ساخت کانال بسیار بزرگی زیر دریا که ترکیه را به شمال جزیره متصل می کند را توافق کرده که عملیات اجرایی آن برای ماه مارس ۲۰۱۴ پیش بینی شده و از این طریق آب شیرین به حجم ۷۵ میلیون متر مکعب در سال تامین خواهد شد . به گفته ی آقای گنگور، اقدامی که نیروی تازه ای به بخش کشاورزی و تجارت دراقتصادی « در حال توسعه اما هنوز شکننده» می بخشد در مقابل اقتصاد جنوب که « رو به زوال و … آسیب پذیرشده » . و دلیلی جدی و مهم در مذاکرات دو جانبه در مورد یکی شدن دوباره جزیره که قربانی خشکسالی های مکررشده، ارائه می کند .

بی اعتنایی به دعوت های تلویحی

بهره برداری از ذخائر نهفته در اعماق دریا نیز می تواند برگ برنده ای محسوب شود . طبق برآورد و ارزیابی هایی که هنوز کاملا قطعی نشده ، بین ۱۴۱ تا ۲۲۷ میلیارد متر مکعب منابع گاز وجود دارد – دولت جنوب حتی صحبت از ذخائری بالغ بر ۱۷۰۰ میلیارد متر مکعب می کند! البته بدون در نظر گرفتن محدودیت و الزامات فنی و ژئوپلیتیکی که این دورنما را تیره می کند . باید به سرمایه گذاری های ضروری برای دستیابی به اعماق دریا و فقدان ساختارهای لازم، ضرورت همکاری با ترکیه را نیز افزود. بازار ترکیه توسعه و گسترش روز افزونی را تجربه می کند و برای اتصال گاز قبرس به شبکه ی گاز رسانی پروژه ی ترانس آدریاتیک Trans Adriatic pipeline TAP ، میان آسیا و اروپا ، باید لزوما از خاک ترکیه عبور کند. به علاوه، آنکارا همواره با سیاست اکتشافی قبرس که آن را غیر قانونی تلقی می کند، مخالفت کرده : پیش از این نیز ناوهای نظامی را در جریان عملیات جستجوی ذخائر معدنی به محل روانه کرده است.

به زودی سالگرد چهلمین سال تقسیم این کشور از راه می رسد . با این حال این وضع می تواند تغییر کند اگر بخش شمالی نه تنها به عنوان یک مخاطب موجه و قابل قبول بلکه هم چنین به عنوان یک شریک اجتناب ناپذیرخود را مطرح کند. خانم آنا (Anna) (۲)، کارشناس امور سیاسی و اقتصاد دان از نیکوزیا می گوید : «باید در نظر گرفت که قبرسی های یونانی از ” اروپا که با آغوش باز آن ها را پذیرفت تا بعدا از آن ها به عنوان نمونه ی تجربی برای دستور العمل های لیبرالیش استفاده کند”، ناامید و دلسرد شده اند ». به گفته ی این کار شناس بعد از رد طرح عنان (Annan)، در سال ۲۰۰۴، که درجهت دستیابی به اتحاد دوباره و یکپارچگی این کشور بود ، قبرسی ها از اشتباهاتشان درس گرفته اند و هیچ زمانی مساعد تر از دوران برون رفت از یک بحران سیستمیک نیست. تا به حال، جمهوری قبرس به دعوت های تلویحی رهبران جمهوری ترک قبرس بی اعتنا بوده. اما آیا می تواند مدت زیادی در برابر استدلال های مالی مقاومت کند ؟

نوشته ی: داوید کوربه ، روزنامه نگار، فرستاده ویژه

۱- رجوع به مقاله آقای سرژ حلیمی «درس قبرسی» ، لوموند دیپلماتیک، آوریل ۲۰۱۳ .

http://ir.mondediplo.com/article1985.html

۲- این کارشناس که هم با بخش شمالی و هم جنوبی فعالیت دارد خواسته نامش محفوظ بماند .