نیاز در جامعه‌ی انسانی بستر و مفهومی گسترده و چند وجهی دارد. از یک سو ابعادی مادی، عینی و انضمامی مانند نیاز به غذا، مسکن، سلامت و بهداشت را دربرمی‌گیرد و از سوی دیگر ناظر بر وجوهی نمادین، کیفی و معنایی است. مانند نیاز به آموزش، تربیت، تعلق، هنر، مطالعه و فراغت. نیازهای فرهنگی در حوزه‌های نیازهای نمادین و معنایی جای دارند. نیازهای فرهنگی در پرتو تحولات اقتصادی واجتماعی دگرگون می‌شوند و از حالت ساده و محدود به پیچیده و متنوع تحول می‌یابند.
ایده‌ی شهر سالم را «لئونارد دهل» استاد برنامه‌ریزی شهری و بهداشت عمومی دانشگاه‌های کالیفرنیا و برکلی مطرح کرده است. از دید وی شهر سالم عبارت است از محیط اجتماعی و کالبدی با امکاناتی که کلیه‌ی فعالیت‌های زندگی را به سهولت و با کارآیی مطلوب امکان‌پذیر سازد. او بر این نظر است که شهر باید به گونه‌ای مناسب و موثر پاسخ‌گوی نیازهای گسترده، فزآینده و متغیر شهروندانش باشد و به مثابه ارگانیزمی زنده هنگامی توانایی اصلاح خود را دارد، که بتواند نیازهای رو به تغییر اما همیشگی زندگی را تامین کند. شهر مطلوب علاوه بر این که توانایی برآوردن نیازهای پایه‌ای ساکنانش را مانند غذا، پوشاک، خانه، امنیت، مراقبت‌های اجتماعی و سلامت را دارد ؛ قادر است به نیازهای عملکردی و فرهنگی و هنری زندگی شهری نیز پاسخ دهد. از این منظر لازم است شهر قابلیت تحقق عرصه‌هایی برای تولید، رشد، آموزش، کار و تفریح برای شهرنشینان داشته باشد. عرصه‌هایی که بتوان در آنها زندگی کرد، مکان‌هایی که بتوان در آنها بود و گذران اوقات سالم داشت و فعالیت‌هایی که شهروندان در عرصه‌های تجربیات زیبایی، فرهنگی، هنری و ورزشی حضور و مشارکتی فعال داشته باشند. از این روست که مطالعه و بررسی نیازهای فرهنگی و هنری شهرنشینان نقش بنیادین در تحقق شهر سالم دارد.
نوشته‌های مرتبط
در این پژوهش نیازهای فرهنگی و هنری ساکنان پهنه شرقی شهر تهران در عرصه های آموزش های هنری و غیر هنری، کنسرت های موسیقی، فیلم وفیلم های سینمایی، هنرهای نمایشی و تئاتر، جشنواره ها، فعالیت های فوق برنامه، مسابقات و فعالیت های ورزشی، نمایشگاه ها و نگارخانه ها، کانون های فرهنگی وهنری، همایشها وسمینار ها ، نشست ها و سخنرانی ها، کتاب و کتاب خوانی و فضاهای و مراکز فرهنگی و هنری مورد شناسایی و سنجش قرار گرفته و کم و کیف آن بررسی و اولویت بندی شده است.
نیازسنجی از دو کلمه «نیاز» و «سنجی» تشکیل شده و به معنای فرآیند سنجش نیاز است. نیازسنجی زمانی انجام می‌شود که یک سازمان و یا واحد برنامه‌ریزی خواسته باشد از وضعیت موجود در ارتباط با زمینه‌ی خاصی، شناختی اساسی کسب کند، تا با توجه به ضرورت‌ها، اولویت‌ها و ظرفیت‌ها بتواند سیاست‌ها و برنامه‌های خود را به‌سازی کرده و به اجرا درآورد. بنابراین نیازسنجی از پیش شرط ها و ابزارهای طراحی و تدوین سیاست‌ها است. و در تعیین سمت و سوی برنامه‌ریزی نقش کلیدی بازی می‌کند. منظور از نیازسنجی عبارت است از کاربرد فنونی که بتوان به کمک آنها اطلاعات مناسب درباره‌ی نیازها گردآوری کرده و به الگوی نیازها و خواسته‌های فرد، گروه و جامعه دست یافت.
به نظر «بورتن و مریل» نیازسنجی فرآیندی نظام‌دار برای تعیین اهداف، شناسایی فاصله بین وضع موجود و هدف‌ها و در نهایت تعیین اولویت ها است. نیازسنجی یک شکل از تحقیق کاربردی است و صرفا روشی برای گردآوری داده‌ها و تحلیل آنها نیست، بلکه استفاده و بهره‌برداری از یافته‌ها را نیز شامل می‌شود. نیازسنجی به یک فرایند یا جریان اشاره دارد که نتیجه‌ی آن عبارت است از مجموعه‌ای از نیازها که براساس اولویت تنظیم شده‌اند و باید برای کاهش یا برطرف کردن آنها اقداماتی اساسی صورت پذیرد. فایده نیازسنجی این است که حدس، گمان، تعبیر و تفسیر را از اطلاعات موجود درباره‌ی نیازها دور می‌کند و تغییراتی را که در الگوی زندگی و رفتار و سبک زندگی مردم پدید می‌آید؛ شفاف می‌سازد.
در ذیل متن کامل pdf گزارش پژوهش «نیازهای فرهنگی وهنری شهرنشینان ساکن پهنه شرق تهران» ارائه شده است.