نگاهی به سینمای ایران در فاصله سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ ( ۲ )

خلاصه : چند سارق کیف پروین را می ربایند . ناصر که شاهد ماجراست با پروین آشنا می شود و ازدواج می کند . پس از مدتی دوستان ناباب ناصر را به قمار می برند . ناصر همه چیز را می بازد و گردن بند خدمت کار را برای قمار برمی دارد . اما آن را هم از دست می دهد . اوکه دیگر روی بازگشت به خانه را ندارد ۱۸ سال آواره می شود تا این که در شبی در خیابان بی حال می شود . مردی او را به خانه می آورد و درمان می کند . در خانه عروسی برپاست و ناصر در امور کمک می کند . او عکسی را می بیند و در می یابد که مرد برادرش است و عروسی دخترش را جشن گرفته اند . او باز آواره ی خیابان می شود و توسط گلوله ی سربازان حکومت نظامی از پا در می آید . همسر او برای عروس و داماد آرزوی خوشبختی می کند.

۱۶. «یاغی » کارگردان : مهدی بشارتیان ، نمایش : ۱۶ دی ۱۳۳۱ – سینما مایاک

خلاصه : جوانی نا آرام و عاصی به چیزی جز ماجراجویی و خشونت نمی اندیشد ، تا که با دختر جوانی آشنا می شود و به عشق دختر در راهی آرام و بی دردسر گام بر می دارد.

۱۷. « حاکم یک روزه » کارگردان : پرویز خطیبی ، نمایش : ۲۱ دی ۱۳۳۱ – سینمای پارک

خلاصه : حاکم منطقه ای در شکارگاه گم می شود . زیردستان او روستایی ساده ای را به سبب شباهت به قصر می برند تا که تا زمان حاکم حکومت کند . روستایی سه روز بر تخت می نشیند و کارهای خیرخواهانه انجام می دهد و با پیدا شدن حاکم پی کار خود می رود .

۱۸.« افسونگر » کارگردان : اسماعیل کوشان ، نمایش : ۲۶ بهمن ۱۳۳۱ سینماهای دیانا و همای

خلاصه : عبدالله و بهرام ، دوستان شوهر فروغ ( ناصر ) ، که مدتی قبل او را ترک کرده ، با دیدن عکس شوهر فروغ می گویند که او در بیمارستان بستری است .ناصر داستان زندگی اش را برای آن ها باز می گوید : رئیس ناصراز همسر اولش دختری به نام فروغ دارد و با همسر دومش شوکت زندگی می کند . ناصر به فروغ علاقه مند می شود . پدر فروغ بر اثر سوتفاهم آن دو را از هم می راند . آن دو ازدواج می کنند و فروغ به کار در کاباره مشغول می شود . شوکت پس از قتل شوهرش با نزدیک شدن به ناصر فروغ را نسبت به ناصر بدگمان می کند . شوکت به دست مباشرش کشته می شود و پلیس به اشتباه ناصر را به زندان می اندازد . با کوشش عبدالله مباشر اعتراف می کند و ناصر پس از یک سال حبس آزاد می شود . این بار ناصر به فروغ بدگمان می شود و با حالی پریشان خانه را ترک می کند و پس از یک سال آوارگی در بیمارستان بستری می شود . پس از شرح این ماجرا ناصر به آغوش خانواده اش باز می گردد.

۱۹. « جدال با شیطان » کارگردان : حسین مدنی ، نمایش : ۲۶ اسفند ۱۳۳۱ – سینماهای البرز و ایران

خلاصه : خسرو در وفاداری همسرش تردید دارد . روزی شیطان هوس بر خسرو ظاهر می شود و او را به کاباره ای می برد که همسرش ( زهره ) دست در دست فریدون به رقص مشغول است . خسرو قصد کشتن همسرش را دارد اما شیطان مانع او شده ، او را به قلب زهره می برد . خسرو متوجه می شود که همسرش حقیقتن او را دوست دارد اما اسیر وسوسه های شیطان است . آن ها زندگی خوبی را با هم آغاز می کنند .

۲۰. « گل نسا » کارگردان : سرژ آزاریان ، نمایش : ۲۰ اسفند ۱۳۳۱ – سینماهای پارک و دیانا

خلاصه : یک جوان شهری به نام پرویز ، گل نسا را اغفال می کند . محمود ، پدر گل نسا در صدد قتل دخترش برمی آید . اما روح همسر مرده اش از او می خواهد که دختر را عفو کند . پرویز از روستا می گریزد و گل نسا باردار با زخم زبان های روستاییان فرزندش را بزرگ می کند . پس از چند سال پرویز به روستا آمده فرزندش را با خود می برد . گل نسا با قایق به دنبال آن ها رفته ؛ غرق می شود . سال ها بعد محمود به جستجوی پرویز می رود . او ابتدا به اشتباه نوه اش و سپس پرویز را می کشد و دستگیر می شود .

۲۱. « همسر مزاحم » کارگردان : سرژ آزاریان ، نمایش : ۲۹ اسفند ۱۳۳۱

خلاصه : همسر مرد عیاشی به رفتار او مشکوک شده ، او را با زن همسایه می بیند و تصمیم می گیرد او را تنبیه کند . شوهر زن سر می رسد و مرد عیاش را تنبیه می کند . در ماجرایی دیگر مرد متوجه می شود که پسرش به زنی که او قبلن علاقه داشته وابسته شده است . مرد به حسن انتخاب فرزندش آفرین می گوید و اسباب ازدواج آن دو را فراهم می کند .

۲۱. « اشتباه » کارگردان : منصور مبینی ، نمایش : ۲۱ فروردین ۱۳۳۲ – سینمای مایاک

خلاصه : هایده و نادرکه از کودکی به یکدیگر علاقه دارند ؛ در بزرگسالی از سر غرور با کسان دیگری ازدواج می کنند . نادر با ماشین نویسی ازدواج می کند که به او علاقه ای ندارد . او همه ی توجه خود را به فرزندش معطوف می کند در حالی که مدام مورد خیانت همسرش قرار می گیرد . شرکت نادر برشکست می شود و او برای درمان فرزندش نزد دوست صراف اش می رود . اما دوست پولی به او نمی دهد . نادر او را مضروب کرده و پول را می رباید . در خانه با صحنه ی معاشقه ی همسرش با مرد دیگری مواجه می شود . همسرش را به قتل می رساند و کودکش نیز در این درگیری کشته می شود . او در حالی که جسد دخترش را در آغوش دارد آواره ی کوه و بیابان می شود .

۲۲. « یک نگاه » کارگردان : هایک کاراکاش ، نمایش : ۲۴ فروردین ۱۳۳۲ – سینمای پارک

خلاصه : موقع زایمان زنی بیمارستان آتش می گیرد . دو نوزاد نجات می یابند و هیچ کس نمی داند کدام کودک به زن تعلق دارد . مادر یکی از نوزادان سوخته است . زن تصمیم به نگه داری کودکان می گیرد تا شاید در بزرگسالی فرزند خود را تشخیص دهد . هوشنگ جوان خوب و مهربانی می شود و کاظم شرور . هوشنگ دختری به نام مهری را دوست دارد اما رفتار کاظم به حدی زننده است که پدر مهری با ازدواج مخالفت می کند . روزی کاظم ، هوشنگ را مضروب می کند . مادر در می یابد هوشنگ فرزند اوست . کاظم به زندان می رود و هوشنگ با مهری ازدواج می کند .

۲۳. « گرداب » کارگردان : حسن خردمند ، نمایش : ۳۱ فروردین ۱۳۳۲ سینمای همای

خلاصه : جوان ساده دل و آبرومندی به وسیله ی چند جوان عیاش به انحراف کشیده می شود و زندگی و خانواده ی خود را از دست می دهد . او در گرداب قمار و زندگی با زنی هوس ران گرفتار می شود.

۲۴. « مشهدی عباد » کارگردان : صمد صباحی ، نمایش : ۹ اردیبهشت ۱۳۳۲ – سینماهای دیانا و تهران

خلاصه : مشهدی عباد می خواهد دختر رستم بک ، گل ناز را که عاشق سرور است ؛ به عقد خود در آورد . صنم ( کلفت خانه ) اسباب دیدار آن دو را فراهم می کند . اجیر کردن کردن لوطی ها توسط مشهدی عباد برای گوش مالی دادن سرور بی نتیجه است . در شب عروسی سروربا لباس عروس در حالی که دخ تیری به دست دارد در حجله گاه حاضر می شود .او مشهدی را وادار به نوشتن کاغذی می کند که فسخ عقد گل ناز با اوست . مشهدی با صنم و سرور با گل ناز ازدواج می کنند .

۲۵ . « چهره ی آشنا / آشنا » کارگردان : خسن خردمند ، نمایش : ۹ اردیبهشت ۱۳۳۲ سینمای پارک

خلاصه : دو خواهر ، یکی مهوش (خود خواه ) و دیگری پریوش ( سربه زیر) در خانه ی پدری زندگی می کنند . بهروز پسر عموی آن ها به مهوش علاقه دارد . مهوش با خسرو آشنا می شود و در روز نامزدی اش به تصور این که خواهرش و بهروز به هم علاقه دارند ؛ با خسرو به همدان می رود . اما خانواده ی خسرو او را نمی پذیرند . پس از مدتی مهوش راهی تهران می شود . اتومبیل حامل او در راه تصادف می کند . مهوش اوراق هویت خود را با زن مرده ی همسفرش عوض می کند و با نام جعلی فخری در بیماریتان ها و کافه ها مشغول کار می شود . در برخورد اتفاقی خسرو و مهوش در گیری بین آن دو پیش می آید . جوانی به کمک مهوش آمده ، خسرو را از پا در می آورد . مهوش به زندان می افتد و در شب سال نو آزاد می شود . او تصادف می کند و در بیمارستان داستان زندگی اش را برای پزشک می گوید . پزشک بهروز را مطلع می کند و او را به زندگی جدیدی دعوت می کند .

۲۶ . « گناهکار » کارگردان : مهدی گرامی ، نمایش : ۲۸ خرداد ۱۳۳۲ – سینمای مایاک

خلاصه : جوان عیاشی به دختری تجاوز می کند و می گریزد . دختر از ترس آبروی خود دربه در می شود ، تا این که جوان متنبه می شود و به دنبال دختر می رود .

۲۷. « میهن پرست » کارگردان : غلام حسین نقشینه ، نمایش : ۳۱ خرداد ۱۳۳۲ – سینماهای دیانا و پارک

خلاصه : حسین خان بنا بر وصیت پدرش در جنگ جهانی دوم از کشور دفاع می کند . او صاحب دو فرزند می شود . سال ها می گذرد . جنگ جهانی سوم آغاز می شود . کیومرث داماد بوالهوس حسین خان به اعلام نامش درمیان احضار شدگان توجهی نمی کند . پسر حسین خان به جنگ می رود و کشته می شود . حسین خان پیر و دخترش لباس رزم پوشیده به جنگ می روند . آن ها مدتی به جرم جاسوسی اسیر می شوند تا این که بی گناهی شان اثبات شده به جبهه فرستاده می شوند . حسین خان پایش را از دست می دهد . سرزنش های اطرافیان باعث می شود کیومرث راهی جبهه شود . او پس از پیروزی با نامزدش ، دختر حسین خان ازدواج می کند .

۲۸. « مریم » کارگردان : مهدی بشارتیان ، نمایش : ۷ تیر ۱۳۳۲ – سینمای مایاک

خلاصه : دو مرد یکی نابه کار و دیگری خوش جنس ، به دنبال دختری به نام مریم هستند . با کنار رفتن مرد نابه کار مریم با مرد دیگر پیمان زناشویی می بندد .

۲۹ .« لغزش » کارگردان : مهدی رئیس فیروز ، نمایش : ۵ شهریور ۱۳۳۲

خلاصه : مهندس جوانی به نام حبیب همراه دوست خود به کاباره رفته ، دل در گرو دختر کاباره گردی به نام تاتا می بندد . مادر حبیب مخالف رابطه ی آن دواست و پس از سماجت پسرش او را از خود می راند . آن ها ازدواج می کنند . تاتا به دلیل وضع نامساعد اقتصادی در خیاط خانه ای مشغول کار می شود . حبیب از مادرش کمک می خواهد اما مادر در صورت جدایی او از زنش و ازدواج با دختر پیشنهادی خود حاضر به یاری اوست . حبیب نسبت به تاتا که هزینه ی زندگی را تامین می کند بدگمان می شود تا آن که پی به حقیقت می برد . ( بهارلو ، عباس )

منابع :

ریتزر ، جورج ( ۱۳۸۱) ، نظریه ی جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه ی محسن ثلاثی ، تهران : انتشارات علمی ، چاپ ششم

بهارلو ، عباس ،( ۱۳۸۹) ، فیلمشناخت ایران ، فیلم شناسی سینمای ایران ۱۳۰۹- ۱۳۵۷ ، تهران : قطره ، چاپ دوم