موفقیت در مدرسه از خانه آغاز می شود

مجله ی علوم انسانی فرانسه برگردان آریا نوری

آموزشی که والدین در منزل به فرزند خود می دهند چه نقشی در یادگیری وی در مدرسه ( به خصوص دوره ی ابتدایی) ایفا می کند؟ دو جامعه شناس برای یافتن پاسخی برای این پرسش تحقیقی تجربی را از خانواده ی بیش از ۳۰۰ دانش آموز سال آخر دبستان به عمل آورده اند. در این تحقیق در ابتدا از دانش آموزان ارزیابی جامعی به عمل آمد و پس از آن از والدین برای پی بردن به ارزش ها ، خواسته ها و آموزش هایی که ایشان در خانه به فرزندان خود می دهند پرسش به عمل آمد.

اولین مساله ای که نتایج تحقیق نشان داد این بود که هرچه والدین کودک متعلق به طبقه ی اجتماعی بالاتری باشند ، نحوه ی آموزشی که در خانه به فرزندشان می دهند تطابق بیشتری با آموزشی دارد که در مدرسه به وی داده می شود. این مساله می تواند تا حدی موفقیت بیشتر این دانش آموزان در مدرسه را توجیه کند. این خانواده ها خواسته های بزرگتری برای فرزندانشان دارند و بیشتر از سایرین به استقلال فرزندشان احترام گذاشته و وی را در مسیر نیل به آن تشویق می کنند ، البته به همان اندازه هم در مورد مسائل زندگی روزمره از فرزندشان توقع جدیت و مسئولیت پذیری دارند. در نهایت در این خانواده فعالیت های آموزشی و فرهنگی در خانه تنوع بیشتری داشته و اهمیت بالاتری به آموزش بر اساس لذت و تفریح داده می شود : برای مثال برای یادگیری و تمرین مهارت نوشتاری ، آن ها از کتاب های داستانی برای کمک به فرزندشان بهره می برند و ایشان را به کتاب خانه می برند.

توجه به این مساله الزامیست که به کار گیری روش های تشویقی و تفریحی در آموزش کودک ، نقش بسیار موثرتری از روش های به اصطلاح ” مدرسه ای” ایفا می کند. نتایج به دست آمده در این تحقیق می تواند کمک شایانی باشد برای هم دانش آموزان و هم والدین ایشان. در نظام های آموزشی مدرن مدارس باید همانطور که بعضا برای دانش آموزان درخانه برنامه ریزی می کنند ، برای والدین او هم برنامه ریزی کنند چرا که الزاما همه ی آن ها با راه ها و روش های مختلف برای کمک به فرزندشان آشنا نیستند. این مساله در نهایت می تواند کمک شایانی به دانش آموزان و خانواده هایی باشد که متعلق به طبقات پایینتر جامعه هستند.

رابطه ی اموگاران و بازرسان آموزش و پرورش

بررسی این مساله شاید اندکی آزار دهنده به نظر برسد اما به هر حال به تازگی دو تحقیق متفاوت در این رابطه صورت پذیرفته که نتایج آن ها در یک گاهنامه منتشر شده است. در تحقیق اول که در آلمان انجام شده این مساله نشان داده شده است که در حال حاضر روش هایی که در مدارس توسط مسئولان و معلمان به کار گرفته می شود وابستگی بسیار اندکی به بازرسان دارد. به گفته ی نگارندگان این تحقیق ، بازرسان شیوه ی آموزشی جدیدی را در اختیار معلمان قرار نمی دهند بلکه تنها ایرادهایی که در روش های آموزشی آن ها وجود دارد را به ایشان یاداوری می کنند.

تحقیق دوم به صورت تجربی و بررسی بیش از ۳۲ مدرسه و ۳۰۰ معلم صورت گرفته است. به گفته ی نگارندگان این تحقیق ، این مراجعه ی مداوم بازرسان به مدرسه به منظور بررسی کار معلمان است که انگیزه ی کافی را در ایشان ایجاد می کند تا کارشان را بهبود بخشند. حتی با وجود اینکه معمولا هر چه قدر یک معلم سابقه ی کاری بیشتری داشته باشد اهمیت کمتری به ارزیابی می دهد ، اما توجه نشان دادن به نتایج ارزیابی و بررسی دقیق نقاط ضعف و قوت می تواند برای یک معلم بسیار ارزشمند باشد حتی اگر تجربه ی بسیار بالایی داشته باشد. روش آموزشی ای که برای مدت ۲۰ سال توسط یک معلم به کار گرفته می شود ، الزاما کامل ترین روش ممکن نیست. در این میان همیاری معلمان از یک طرف و نظارت مدیر مدرسه از طرفی دیگر می تواند نقش بسیار موثری ایفا کند.

تحلیلی که به تازگی در حوزه ی کشورهای عضو . . . . ( OCDE) صورت گرفته نیز تاییدی بر نتایج این دو تحقیق است. مطابق این تحلیل ، تمامی معلمانی که بازرسان وزارت آموزش و پرورش بر کار آن ها نظارت می کنند ، نظر خوشی نسبت به نتایح ارزیابی ندارند ، به خصوص زمانی که اصلاحات پیشنهادی به آن ها جنبه ی الزامی پیدا کند؛ در عوض بیش از نیمی از معلمان معتقدند که ارزیابی ها مفید هستند و به ایشان اجازه ی بهبود شرایط تدریسشان را می دهد.

این مساله جالب توجه به نظر می رسد که معلمانی که نظر خوشی نسبت به ارزیابی دارند ، نسبت به خود اعتماد بیشتری داشته و علاقه ی بیشتری نیز به شغل خود نسبت به معلمانی دارند که به ارزیابی های عنوان شده روی خوشی نشان نمی دهند.

۱) Holger Gaertner et al., « The effect of school inspections on school improvement »,Effectiveness and School Improvement, vol. XXV, n° ۴, ۲۰۱۴.

Melissa Tuytens et Geert Devos, « How to activate teachers through teacher evaluation ? », Effectiveness and School Improvement, op. cit.

۲) OCDE, « Commentaires aux enseignants : un potentiel inexploité », L’Enseignement à la loupe, n° ۶, octobre 2014.

۳) Youssef Tazouti et Annette Jarlégan, « Socio-economic status, parenting practices and early learning at French kindergartens », International Journal of Early Years Education,vol. XXII, n° ۳, ۲۰۱۴.