معرفی کتاب «نورپردازی پل ها»

معرفی کتاب «نورپردازی پل ها»

«نورپردازی پل ها» کتاب دهم مجموعه «دانش زیباسازی شهری» است که با نثری روان سازه پل و عملکرد آنرا در گذشته و حال معرفی نموده و به اهمیت نقش زیباشناسانه و هویت بخشی پل ها در شهر و نحوه نورپردازی آن اشاره می کند. این یادداشت به معرفی کتاب «نورپردازی پل ها» خواهد پرداخت. اثر نوشته گروه علمی متشکل از کاوه احمدیان، افشین کساییان، محمود رازجویان، سید ابوالحسن ریاضی، سید جواد موسوی، لاله کاظمی، اعظم عابد ابیانه است که با مشاوره شرکت مهندسی «رستاک پویا طرح» صورت گرفته است. نشر هنر معماری قرن در سال ۱۳۹۲ آنرا در ۶۳ صفحه به چاپ رسانده است. طرح جلد با فواد علیجانی است و عکس روی جلد از رسول بهزادپور است که یکی از پل های تهران را در نمای شب با نورپردازی نشان می دهد.

کاوه احمدیان کارشناس ارشد مهندسی برق دانشگاه علم وصنعت ایران و مدرس همین دانشگاه از سال ۱۳۸۲ است. وی برنده جایزه بهترین کارگاه برگزار شده در اولین کنفرانس روشنایی شهری در سال ۱۳۸۶ است. همچنین برگزاری دوره های مختلف روشنایی و نور پردازی از سال ۱۳۸۵ را برعهده داشته است. احمدیان انتشار کتابهای «اصول طراحی روشنایی بیرونی»، «آشنایی با اصول طراحی روشنایی»، «مهندسی روشنایی: راهنمای تصویری، کاربردی و سریع»، «اصول طراحی روشنایی از دیدگاه ایمنی و بهداشت» و تدوین چندین مقاله در زمینه نورپردازی و روشنایی را دارد. همچنین وی طراح و مجری پروژه های نور پردازی بوده و علاوه بر کتاب «نورپردازی پل ها» در دو کتاب دیگر «نورپردازی بناهای ارزشمند» و «مبانی نور و روشنایی» در مجموعه «دانش زیباسازی شهری» همکاری داشته است.

افشین کسائیان کارشناس مهندسی برق قدرت ، سید جواد موسوی کارشناس ارشد طراحی صنعتی و لاله کاظمی کارشناس عمران هستند که همگی علاوه بر کتاب «نورپردازی پل ها» در کتابهای «مبانی نور و روشنایی» و چند کتاب دیگر از مجموعه «دانش زیباسازی شهری» همکاری داشته اند. همچنین اعظم عابد ابیانه کارشناس ارشد طراحی صنعتی است که علاوه بر این کتاب و کتب دیگراین مجموعه، «مطالعات طراحی وسایل بازی کودکان در فضای باز» را برای سازمان زیباسازی شهر تهران در کارنامه خود دارد.

محمود راز جویان دارای مدرک دکتری معماری است. وی پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد رشته معماری از دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل عازم آمریکا شد و توانست تحصیلات تکمیلی خود را در رشته معماری با گرایش روان‌شناسی محیط از دانشگاه پنسیلوانیای امریکا در سال ۱۹۸۰ ادامه دهد. ایشان هم اکنون عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه شهید بهشتی است. وی مولف کتب «آسایش در پناه معماری هم ساز با اقلیم» و «آسایش در پناه باد» می باشد که کتاب «آسایش در پناه باد» در دوره بیستم از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده انتخاب شده است.سید ابوالحسن ریاضی دارای دکترای جغرافیای انسانی است. وی استاد و عضو گروه مطالعات فرهنگی در پژوهشکده از سال ۱۳۸۵ تاکنون است. علایق پژوهشی وی «فلسفه جغرافیا»، «سیاست‌گذاری» و «برنامه‌ریزی شهری» است.

تیم نویسنده این اثر از حوزه های معماری، برق قدرت، جغرافیای انسانی و طراحی صنعتی است که بیشتر متمرکز بر حوزه «نورپردازی» با دید «طراحی شهری» است.

کتاب «نورپردازی پل ها» شامل چهار بخش «نورپردازی شهری»، «روشهای نورپردازی شهری»، «نورپردازی پل ها» و «مطالعه و بررسی ضوابط بصری نورپردازی» است.

ابتدا در مقدمه به تغییر معنای شب در شهرها با توجه به استفاده منابع نوری الکتریکی در اوایل قرن بیست و تبدیل آن به یک المان ضروری در حال حاضر اشاره نموده و اهمیت نورپردازی پل ها به عنوان یکی از مهمترین سوژه های نورپردازی می پردازد.

– بخش نخست «نورپردازی شهری»: ابتدا به شرحی مختصر از نورپردازی شهری رسیده و عنوان می کند که “طراحی نور امری پیچیده و مستلزم درک صحیح ازنحوه عملکرد منابع نوری به عنوان ابزارهای فنی و هنری است”. (ص۱۳) سپس به شرح موارد زیر می پردازد:

«اهداف نور پردازی شهری»: شامل زیبایی، عملکردی و هویتی در منظر شهری است تا به بهبود کیفیت زندگی در فضاهای شهری برسد. نورپردازی با هدف «عملکردی» موارد ایمنی، امنیت، انجام کار، خوانایی محیط ، جهت یابی و ایجاد سلسله مراتب را در درک فضاهای مختلف مد نظر دارد. نورپردازی با هدف زیبایی نیز به دنبال روح بخشیدن به فضا، برجسته ساختن المان های شاخص شهری، جذابیت بصری، تشویق به ارتباطات مردمی، رونق زندگی شبانه و جلب جهانگردان است و نورپردازی با هدف هویتی به دنبال ایجاد هویت شهری، خاطره جمعی و مناظر یادماندنی می باشد.
«طراحی نور از مقیاس کلان تا خرد» در دو سطح بهره گیری نورپردازی در «مقیاس کلان»(کلی و با در نظر گرفتن ارتباط با پیرامون) و «خرد»(با در نظر گرفتن جزئیات) طبقه بندی کرده و به هر یک از آنان می پردازد.
«طرح جامع نورپردازی شهری» یا ایده نورپردازی شهری و پلان تجهیزات نور پردازی در مورد برنامه های آینده شهری بکار می رود که اطلاعاتی دقیق از سلسله مراتب خیابان ها، حجم میدان ها، نوری که بر نمای ساختمان ها می تابد و… است.

– بخش دوم «روشهای نورپردازی شهری» چه داخلی و چه خارجی به سه طریق «پس زمینه»، «تاکیدی» و «نمایشی یا تزیینی» نورپردازی می گردد که هر یک را به همراه تصویر توضیح می دهد. البته ترکیبی از همه نورپردازی ها جذاب تر بوده و از تکرار و ملال بدور است.

– بخش سوم «نورپردازی پل ها» ابتدا به معرفی پل ها از لحاظ عملکرد و جنس و … پرداخته و سپس اهمیت این سازه که امروزه پل ها تنها نقش عملکردی ندارند و نقش زیباشناسانه و هویت بخشی آنها در شهرها پر رنگ تر است و بالطبع نورپردازی آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. در ادامه موارد ذیل را بررسی می کند:

«فناوری نورپردازی در پل ها» “در سالهای اخیر، از میان فناوری های مختلف نورپردازی استفاده از لامپ هایLED با فناوری های مختلف و با توجه به صرفه های انرژی و همچنین امکان برنامه ریزی بیشتر از سیستم های سنتی نورپردازی با پروژکتور و لامپ های رشته ای مورد استفاده قرار بگیرد”.(ص ۳۲)
«شیوه های مختلف نور پردازی پل ها» بر سه رویکرد نور پردازی عملکردی، زیبایی و هویت بخشی است و در طراحی نورپردازی پل ها توجه به ویژگی سازه و عناصر تشکیل دهنده، فرم سازه، شاخصه های فرهنگی و تاریخی و.. لازم بوده و همراه با تصویر شرح داده می شود.

– بخش چهارم «مطالعه و بررسی ضوابط بصری نورپردازی» است. نور سبب ارتباط بصری و دیدن عناصر شده و طرح نورپردازی خود یک پیام بصری بر بوم تاریکی محسوب می گردد. سپس هنر، عناصر بصری و ترکیب بندی تعریف شده و نتیجه را همان بیانی معرفی می کند که طراح آنرا می جوید و البته وابسته به واکنش مخاطب نیز هست.

«بررسی پیام بصری از سه دیدگاه استتیکی، سمنتیک و سمبلیک» که به بررسی پیام بصری از سه دیدگاه زیبایی شناسی(کاربرد عناصر اولیه و…)، نهادین و معنی شناختی(محتوای معنای اثر و…) می رسد که خالق اثر برای رساندن پیام خود استفاده نموده است.
«رنگ و تاثیر رنگی» در این قسمت کتاب به مطالعه و راهکاری برای استفاده بهینه از نورهای رنگی پرداخته و چهار واکنش روانشناسی اصلی را در رنگ و نورپردازی شرح می دهد.
«رنگهای نور» در این بخش به فیزیک رنگ و تعریف نور طبیعی و طیفهای رنگی با طول موج و… می پردازد.
«توصیه های نورپردازی» به بیست و چهار مورد برای نورپردازی پل ها اشاره می کند ازجمله: نکاتی در مورد انتخاب لامپ مناسب، توجه به توپوگرافی شهر و موقعیت پل در شهر، تبلیغات بر پیشانی پل ها و… .

«نورپردازی پل ها» با نثری روان به معرفی سازه پل و عملکرد آن در گذشته و حال می پردازد. امروزه بعد زیباشناسانه و هویت بخشی پل ها در شهر دارای اهمیت خاصی است و بر همین اساس نورپردازی پل ها که بخش قابل توجهی در زیبایی و هویت بخشی سازه پل دارد نیز مهم است. و کتاب به شرح نحوه نورپردازی پل ها و نکات کاربردی از لحاظ فنی و هنری ، جنس سازه، رنگ و نور و … رسیده است. اثر به لحاظ موضوع مستقل از کتب دیگر مجموعه بوده و برای کارشناسان، مدیران اجرایی، دانش پژوهان وطراحان نورپردازی شهری مفید فایده است. اشاره نکردن به مکان و نام پل بر روی جلد کتاب است و تکرار برخی مطالب در بخش اول «اهداف نور پردازی شهری» و بخش سوم «نورپردازی پل ها» از نکات قابل تامل است.