«مبلمان شهری و آلودگی بصری» عنوان کتاب پانزدهم مجموعه «دانش زیباسازی شهری» است که با مروری برآن به معرفی این کتاب خواهیم پرداخت. «مبلمان شهری وآلودگی بصری»نوشته گروه علمی متشکل ازسید رضا مرتضایی، آذین السادات دامی رو و مصطفی سیرم بامشاوره موسسه «چشم انداز توسعه عصر» است و نشرهنرمعماری قرن درسال ۱۳۹۲آنرادر ۶۰ صفحه به چاپ رسانده است. طرح جلد بافوادعلی جانی است وتصویر روی جلد آلودگی بصری بخشی از مبلمان شهری را نشان می دهد.
سیدرضامرتضایی دارای لیسانس طراحی صنعتی از دانشگاه هنر،فوق لیسانس طراحی صنعتی ازدانشگاه تهران ودکتری طراحی محصول دررشته تحصیلی طراحی صنعتی ازدانشگاه برایتون انگلستان است همچنین وی درزمینه های تخصصی،تدریس وتحقیقاتی مانندحوزه صنعتی: طراحی محصولات روزمره،خانگی وصنعتی،حوزهشهری: زیباسازی،طراحی محیطی ومبلمان شهری وموارد دیگرفعالیت دارد. وی استادیار،عضوهیات علمی ازمهرماه ۱۳۸۷ ومدیرگروه طراحی صنعتی دانشکده معماری وشهرسازی،دانشگاه علم وصنعت ایران ازمرداد۱۳۸۹ است. سوابق پژوهشی مرتضایی شامل مقالات،سخنرانی هاوکتاب است. ازجمله کتب منتشرشده میتوان به «طراحی محصول»دانشگاه هنر،تهران: ۱۳۷۹، «رهیافتهایی درطراحی مبلمان شهری»سازمان شهرداری های تهران،تهران:۱۳۸۱ و «پیاده راه»ازهمین مجموعه را نام برد.
آذین السادات دامیروومصطفی سیرم علاوه بر این کتاب درتالیف شماره های دیگرمجموعه زیباسازی شهری ازجمله «راهنمای رنگ آمیزی مبلمان شهری»، «اعمال پوشش دررنگ آمیزی سطوح»،«باغ مجسمه»،«نمادهاوشهرها»،«کیفیت زندگی شهری» و کتب دیگر همکاری داشته اند.تیم نویسنده این اثر ازحوزه طراحی صنعتی با تمرکزبر «طراحی مبلمان شهری»بادید «منظر و طراحی شهری»است.
نوشته‌های مرتبط
کتاب«مبلمان شهری وآلودگی بصری»شامل شش بخش «تعاریف و مفاهیم»، «اثرات روانی آلودگی بصری»،«مبلمان شهری»، «گونه های مبلمان شهری موثر بر کیفیت بصری شهر»، «شاخص های آلودگی بصری»و «جمع بندی راهکارها و پیشنهادات» است.
مقدمه سهم شهرها را، از مدرنیته آلودگی و آشفتگی شهری دانسته و دلیل آنرا عدم تجربه شهر ها در برخورد با این تغییرات و برقراری ارتباط مناسب با نیاز شهروندان آن معرفی می نماید. در سال های اخیر تمهیداتی برای جلوگیری آلودگی محیط صورت گرفته و کارخانجات را به خارج شهر انتقال داده اند. در این میان به رفع آلودگی بصری و پیامدهای آن توجه کافی مبذول نشده است.که منظور از آلودگی مبلمان شهری نصب نامناسب، ناهماهنگی و موارد دیگراست که از نکات قابل توجه در بهبود چهره شهر به شمار می رود.
۱:«تعاریف ومفاهیم» مفهوم «آلودگی بصری» چنین توصیف می گردد:”وجود عناصر ناهمگون با محیط پیرامون و یا انباشت زیادی از علامت های بصری را با نام آلودگی بصری می شناسد.”(صفحه۱۳)
۲: «اثرات روانی آلودگی بصری» موجب کسالت، خستگی، افسردگی، پریشانی ذهن، عدم تمرکز، خشونت و بیماری روحی در دراز مدت می گردد. و شهروندان مبتلا آنرا در خانه و محل های عمومی به دیگران انتقال می دهند. که کاهش راندمان کاری و سلامت شهروندان را به همراه دارد.کودکی که در چنین محیطی می بالد تعریف مخدوشی از زیبایی خواهد داشت.
۳: «مبلمان شهری» تسهیلاتی است که درفضاهای شهری برای استفاده عمومی چیده می شود وهمچون سایر عناصر منظر شهری دارای سه ویژگی کارکرد، زیبایی و هویت است. که به لحاظ کارکرد، تنوع مبلمان شهری نام برده می شود.
۴: «گونه های مبلمان شهری موثربرکیفیت بصری شهر» شامل: «عناصر اطلاع رسانی»، «سرپناه»، «روشنایی»، «تخلیه و جمع آوری»، «موانع و راه بند ها» و عناصر عمومی می شود که یک به یک مشروح می گردد.
۵: «شاخص های آلودگی بصری» به چهار گونه زیر تقسیم می گردد:
· «آلودگی نمادی(اطلاعات محیطی) و خوانایی»؛ نمادها و علائم برای تازه واردین و افراد ناآشنا حس آرامش داشته وسبب می شود تا براحتی مسیر خود را بیابند. حال اگر آلودگی نمادی وجود داشته باشد حتی شهروندان خود شهر نیز دچار سرگشتگی و طعمه بزهکاران می شوند. “آلودگی نمادی عبارت است از هر گونه خللی که در هر یک از دو عنصر مفهوم و درک آن مفهوم پیش آید.”(صفحه ۳۵)
· «آلودگی دیداری(اغتشاش بصری)» در صورتی حضور نخواهد داشت که تمام عناصر منظر شهری در ارتباط و هماهنگی مناسب نسبت به یکدیگر و کل واحد یا همان منظر شهری باشند.
· «آلودگی رنگ(کاربرد نامطلوب رنگ ها در فضاهای شهری)» است و از آنجایی که رنگ ها بر حالات و روان آدمی اثر و نمود دارند. رنگ ها همچون فرم از عناصر مهم منظر شهری هستند و پیش از فرم و مواد مصرفی در یافت می گردند. لذا آلودگی رنگ تاثیر و عواقبی بدی همچون افسردگی، خشونت و تنش و سایر موارد را در پی خواهد داشت.
· «آلودگی نور یا تاریکی» در فضاهای عمومی محسوب می شود اما زیادی نور و نشت نوری نیز نوعی آلودگی شمرده می شود.
۶: «جمع بندی راهکارهاوپیشنهادات» گفته می شود که”هدف از کاهش آلودگی بصری، تسهیل ارتباط های اجتماعی مردم، بهبود ایمنی، کاهش جرائم و تشنجات عصبی و ایجاد مناظر زیبایی بصری برای یاری رساندن به سلامت ذهن مردم است.”(صفحه ۴۵) و برای این کاهش راهکارهایی در موارد مهم مبلمان شهری ارائه و توضیح داده می شود:
· «گرافیک و تبلیغات شهری» باید در هر منطقه بر اساس ضوابط شهرسازی و بافت آن محل صورت گیرد تا شرایط زندگی را مطابق نیاز ساکنان آنجا بر طرف سازد.
· «رنگ مبلمان شهری»”می توان از رنگ آمیزی با استفاده از مواد، مصالح، اشکال و احجام در فضای شهری به عنوان عاملی در هماهنگی با نیازهای متعالی شهروندان چون شادابی، توازن و تازگی توام با ضرورت های زندگی شهری مانند پیام رسانی، آشناسازی، انسان سازی و نماد سازی که آن هم نگاه و زندگی شهروندان را هدف می گیرد، بنگریم.”( صفحه ۵۰)
· «مدیریت ویژه برای عناصر تعیین کننده مبلمان شهر» توجه را به طراحی و اجرای این موارد: سطل زباله، ایستگاه اتوبوس،صندلی شهری (نیمکت و سکو) و چراغ روشنایی جلب می نماید.
از آنجایی که درکتاب سیزده مجموعه زیباسازی شهری «تاریخچه مبلمان شهری»مفصل به تاریخچه ومفهوم مبلمان شهری پرداخته شده است لذادر بخش مبلمان شهری این اثرنگاهی اجمالی به مفهوم این تسهیلات درفضای شهری شده است و مفهوم آلودگی بصری و گونه های مبلمان شهری موثر بر کیفیت بصری شهر توضیح داده می شود.منظر و طراحی شهری یک حوزه بین رشته ای است وطراحی وپژوهش کمی دراین زمینه صورت گرفته ومنابع محدود است. این اثر باب آشنایی برای پژوهشگران بوده ومطالب مفیدی برای مدیران،متخصصان رشته های طراحی وبرنامه ریزی شهری،معماری،شهرسازی،طراحی صنعتی،جامعه شناسی،هنردارد.
منبع:
– کتاب: مبلمان شهری وآلودگی بصری،نوشته:سیدرضامرتضایی،آذین السادات دامی رو ومصطفی سیرم ،نشر:هنرمعماری قرن، تهران: سال ۱۳۹۲