«شهر و سینما» مروری بر شهر در سینمای جهان و واکاوی تصویر تهران در سینمای داستانی ایران، حامد گوهری پور و غلامرضا لطیفی. انتشارات نگارستان اندیشه، ۱۳۹۷
در کتاب حاضر کوشیده شده تا پس از تبیین رابطۀ بین شهر و سینما، با واکاوی فیلم های سینمایی، شهر از زاویه ای جدید مورد بررسی قرار گیرد. درک این نکته که چه برداشتهایی از شهر وجود داشته و بازتاب آن در فیلم های سینمایی چگونه بوده است، برای جامعتر شدن مطالعات شهرشناسانه نه تنها لازم، بلکه ضروری است. بنابر این، ابتدایی ترین هدف این کتاب، پیش از وارد شده به بحث اصلی که تحلیل تصویرهای شهر تهران در فیلم های سینمایی ایرانی میباشد، شناخت رابطه ای است که در طول سینما بین این صنعت- رسانۀ هنری و شهر وجود داشته و همچنان ادامه دارد. رابطه ای که به موجب آن، زوایای گوناگون شهرهای مختلف جهان بر پرده سینمای کشورهای مختلف ظاهر گشته و در بسیاری از موارد، قضاوت بصری از آن ها ارائه کرده است.
در دیباچه کتاب آمده است:
نوشته‌های مرتبط
بنیانهای یک شهر مطلووب ،از دیرباز تاکنون، همواره مورد نظر ایده پردازان، جامعه شناسان و اقتصاددانان، مهندسین و مدیران شهری قرار داشته و دانشمندان و دانش پژوهان هر عصر، تحت عنوان های مختلف و در قالب های گوناگون به توصیف آرمان شهر خود پرداخته اند. اما با ظهور موج جمعیتی اصلی تاریخ شهرنشینی که با انقلاب صنعتی به وقوع پیوست؛ شهرها و کلانشهرها در کنار امکانات و تسهیلاتی که برای انسان شهرنشین مهیا کردند، معضلات، نابسامانی ها و گرفتاری هایی را نیز برای جامعۀ شهری به وجود آوردند. این وضعیت، برای کشورهای کمتر پیشرفته که سالها بعد اسیر موج اخیر شهرنشینی شدند به طرز اسفبارتری روی داد. در این میان، نظریه پردازان مختلف ، با استفاده از کتب و رسالات و گاه با استفاده از طرح و نقشه و حتی اقدامات عملگرایانه اعتراض خود را نسبت به وضع موجود شهرها بروز داده و در راستای سامان دادن به شهر مدرن واکنش نشان دادند.
از بیش از ۱۰۰ سال پیش با ظهور سینما و به تدریج فراگیر شدن آن در تمام جهان فیلم به عنوان ابزاری برای فیلم سازان (و در مواردی غیرفیلم سازان) مطرح شد تا به کمک آن، توصیف ها و واکنش های خود را نسبت به پدیده های مختلف نشان دهند. «شهر» نیز به عنوان احتمالاً مهمترین پدیدۀ اجتماعی قرن حاضر از همان ابتدا در آثار سینمایی ظاهر گشت و تا به امروز چه به عنوان بستر رویدادهای داستان و چه خود به عنوان موضوع محور بخش عظیمی از آثار سینمایی بوده است. این رابطه گاه به حدی رسیده که عده ای از منتقدان سینمایی از آن تحت عنوان ظهور گونۀ جدیدی از سینما تحت عنوان«فیلم شهری» یا «سمفونی شهری» یاد کرده اند…
شهرهای ایران نیز در طول تاریخ خود به ویژه در صد سال اخیر تحول بسیاری داشته اند که باید مورد مداقه و بررسی قرار گیرند. مورخین، انسانشناسان، جامعه شناسان، معماران و شهرسازان گروه هایی بودند که به طور ویژه تری سعی کرده اند تا شناختی از وضعیت شهر و شهرنشینی و تحلیلی از تغییرات آن را در مطالعات خود به دست دهند. اما این شناخت محدود به آنان نبوده بلکه هنرمندان نیز همواره در طول تاریخ تلاش داشته اند تا در آثارشان نسبت به پدیده های مختلف فردی و اجتماعی واکنش نشان دهند که شاید بتوان در این میان برای «شهر» به عنوان مهمترین پدیدۀ اجتماعی قرون اخیر جایگاهی ویژه قائل بود. در قرن حاضر نیز با اختراع و فراگیر شدن هنر-صنعت-رسانۀ سینما به عنوان پدیدهای جهانی ، فیلم هایی تولید شده که بنابر ذات طبیعی این رسانه، تصویرهایی از شهرها را برای نسل معاصر و نسلهای بعد ارائه کرده است. تصویرهایی که به ویژه در فیلم های داستانی با عبور از فیلتر ذهن فیلمساز بیانگر نوعی نگاه به شهر در زمانهی خود شده اند. نوع نگاهی که به خصوص در فیلمهای عامه پسند میتواند بازتاب دیدگاه جامعه نیز تلقی شود.
در کتاب حاضر کوشیده شده تا پس از تبیین رابطۀ بین شهر و سینما، با مطالعۀ آثار سینمایی، شهر از زاویه ای جدید مورد بررسی قرار گیرد. بدون تردید درک این نکته که چه برداشتهایی از شهر وجود داشته و بازتاب آن در فیلمهای سینمایی چگونه بوده است برای جامعتر شدن مطالعات شهرشناسانه نه تنها لازم بلکه ضروری است.
فصل اول کتاب، شناخت رابطه ای است که در طول تاریخ سینما بین این صنعت- رسانۀ هنری و شهر وجود داشته و همچنان ادامه دارد. رابطه ای که به موجب آن زوایای گوناگون شهرهای مختلف جهان بر پردۀ سینمای کشورهای مختلف ظاهر گشته و در بسیاری از موارد قضاوت بصری از آنها ارائه کرده است. در فصل دوم کتاب تصویر شهر در تعدادی از فیلم های سینمایی خارجی مرور خواهد شد.
فصل سوم کتاب با نگاهی روش شناسانه تلاش دارد تا چهارچوب تحلیلی مناسبی را نه تنها برای این کتاب بلکه برای سایر پژوهشهای از این دست ارائه کند. از همین رو ادبیات این فصل روشمندتر و تخصصیتر بوده و مخاطب هدفِ آن علاقه مندان به مباحث روش شناسی به ویژه نشانهشناسی است.
ضمن اینکه طیف وسیعی از دانشگاهیان و حرفه مندان شهرسازی (برنامه ریزی و طراحی شهری) معماری، سینما ، جامعهشناسی و علاقه مندان مطالعات میان رشته ای میتواند مخاطب موضوع این کتاب باشند.
