ایران در اعلان؛ نویسنده و کارگردان: فرحناز شریفی، تهیه کننده: اُرُد عطارپور، تحقیق: محمدرضا فرزاد، شبکه ی چهار سیما، ۱۳۸۵.
مستند ایران در اعلان، مستندی پژوهشی درباره ی اعلانات در ایران از سال های ابتدایی ورود اعلانات به ایران تا فرا رسیدن دوره ی انقلاب اسلامی است. اعلانات که به تبع وجود اعلانات در روزنامه های کشورهای غربی در روزنامه های کشور حضور می یابد، در حدود سال ۱۲۳۹، زمانی که چهارده سال از چاپ کاغذ اخبار اولین روزنامه ی ایران می گذرد در ایران و برای اولین بار در شماره ی ششم روزنامه ی وقایع اتفاقیه که امیر کبیر آن را منتشر می کرد، به عنوان اولین اعلان مطبوعاتی تاریخ ایران چاپ می شود و از آن پس به تدریج گسترش می یابد.
فروش خانه و کتاب، اعلان مربوط به اشخاص گم شده و… از اولین اعلانات چاپ شده در روزنامه هاست، که به مرور زمان با افزایش تعداد روزنامه ها در کشور، بالا رفتن تدریجی سطح سواد در جامعه، ورود رادیو به عنوان دومین رسانه در ایران، ورود تلوزیون، سینما، واردات کالاهای کشورهای اروپایی به ایران، تغییرات سیاسی و به طور کلی تغییرات فرهنگی وسیع در کشور، شاهد افزایش و تنوع در اعلانات و تبلیغات در رسانه ها هستیم.
در این فیلم با نشان دادن اعلانات روزنامه ها، تبلیغات رادیویی و تلوزیونی و سینمایی، سیاستمداران و اشاره به تغییرات سیاسی ای چون جریان مشروطه، ملی شدن صنعت نفت توسط دکتر مصدق و بروز حرکت های انقلابی مردم در دهه ی پنجاه و… روندی از تاریخ ایران را شاهدیم، که از طریق آن به خوبی می توان به بازتاب فرهنگ، اقتصاد و سیاست جامعه و رویدادهای آن در مطبوعات و در بخشی از آن به عنوان اعلانات پی برد. این بخش از رسانه با تعریف ساده ای که می توان برای آن ارائه داد، علنی کردن وجود موضوعی، شیئی، خبری و غیره… برای دیگران، از بخش های تاثیر گذار رسانه ها در جامعه و هم چنین تاثیر پذیر از آن است، که هم اکنون نیز به شکلی بسیار متنوع تر و در دسترس تر در جامعه ی ایران پس از انقلاب وجود دارد و اکنون نیز می توان از بازتاب فرهنگ و اقتصاد و سیاست در آن به خوبی سخن گفت، که پس از ده سال ممنوعیت در سال های ابتدایی انقلاب این روند را طی می کند.
تقریبا تا سال ۱۳۲۵ طرح های چاپ شده در روزنامه ها و مجلات طرح های برگرفته از موسسات خارجی است که به دست شرکت های وارد کننده می رسد و آن ها تنها به تغییر متن آن می پردازند. این امر و ارتباط سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای خارجی که حضور و تاثیر فرهنگ کشورهای خارجی در کشور را در پی دارد، به تغییر سطح صوری جامعه ی به شدت مذهبی و سنتی آن دوران و بسیاری از مردم پایتخت نشین منجر می شود. فیلم های اروپایی پخش شده در سینماهای ایران که با استقبال زیادی در میان مردم روبه رو می شود و واردات کالاها و فرهنگ اروپایی در کشور، به مرور زمان تاثیر فرهنگ اروپایی و آمریکایی را در فیلم های ایرانی و نحوه ی پوشش زنان و مردان و تغییر سبک زندگی مردم جای می دهد، و به مرور زمان و از همان دوران گسترش شهر تهران به دلیل داشتن امکانات فرهنگی جدید و متنوع و اقتصاد قوی تر و در کنار همه ی این ها متاثر بودن از فرهنگ های غربی را در پی دارد، که تا زمانه ی فعلی حتی پس از بروز انقلاب و تغییرات فرهنگی و سیاسی و اقتصادی در ایران، این امر را علی الخصوص در حوزه ای به نام اعلانات که در این فیلم مورد بررسی است، شاهدیم.
ایران در اعلان از این لحاظ و به این دلیل که بسیاری از حوادث تاریخی و فرهنگی کشور را با پرداختن و تحقیق در میان اعلانات موجود در رسانه های مختلف از زمان پیدایی تا سال های دهه ی پنجاه مرور می کند فیلم ارزشمندی است، که هم چنین به توجه بیشتر به اعلانات به عنوان بخشی مهم که منعکس کننده شرایط یک جامعه و خصوصا شرایط فرهنگی آن است، می تواند اشاره داشته باشد.
