جیمز اسمیت برگردان ملیحه درگاهی
کسری حساب جاری (Current Account Deficit) وسیعتر از چیزی است که به طور عام با عنوان کسری تجاری شناخته می شود، زیرا هم کمبودِ (یا مازاد) سرمایه ها و هم وجوه انتقالی شخصی (ارسال پول به خانه توسط خارجی ها) و دولتی (مساعدتهای خارجی یا کمکهای نظامی) را شامل می شود. حساب جاری اختلاف بین صادرات و واردات به علاوه تفاوت بین بهره و سود سهام که از خارجی‌ها دریافت یا به آنها پرداخت می شود و همچنین تفاوت در انتقال وجه های پراختی یا دریافت شده، است. زمانی می گوییم کسری حساب جاری که مقدار کلی پول که در میان این سه دسته کشور را ترک می کند فراتر از میزان پولی باشد که وارد می شود؛ اغلب اوقات این کسری هنگامی اتفاق می افتد که واردات بیشتر از صادرات باشد. کسری حساب جاری و کسری بودجه فدرال اغلب اشتباها با مباحث “کسری های دوقلو” پیوند می خورند.
بر طبق نمودار شماره ۱ ایالات متحده طی ۲۵ سال گذشته و به جز یک چهارم آن (ربع اول سال۱۹۹۱) با کسری بودجه مواجه بوده است. تقریبا تمامی پیش‌گویان انتظار دارند این کسری بودجه در سالهای آتی نیز ادامه پیدا کند. یک پیش‌بینی مثبت زمانی مطرح شد که چندین کشور (مشخصا آلمان، ژاپن و عربستان سعودی) پیشنهاد کمک میلیاردی به ایالات متحده دادند تا برای جنگ خلیج فارس هزینه کند البته به شرطی که کمکهای اهدایی تنها برای بودجه دفاعی استفاده شود و به هیچ طریقی صرف کاهش کمبود کلی بودجه فدرال نشود. بدین ترتیب دیک چنی (Dick Cheney) وزیر دفاع آمریکا کشف کرد که قانون تأمین غذا و آذوقه (Feed and Foraging) سال ۱۸۶۴ هنوز یک قانون حاکم بر چنین کمکهایی است و بدین طریق اجازه اعطای پول یا کالا و خدمات فقط برای استفاده در اهداف دفاعی (یا جنگی) را صادر می کند. بدین ترتیب پول هنگفتی وارد ایالات متحده شد و یک چهارم مازاد را به حساب جاری این کشور واریز کرد. این بدین معناست که جنگ خلیج فارس برای ایالات متحده سودآور بود به همراه داشت.
نوشته‌های مرتبط
نمودار (۱)
اصل اساسی اقتصادی برای به خاطر سپردن این است که تعادل در پرداختی‌ها برای همه کشورهای جهان یکسان و برابر صفر است. این قانونِ آهن در حسابداری بین‌الملی است و هیچ ربطی به هیچ نظریه ای ندارد. بدین معنا هر کشوری که کسری حساب جاری دارد از یک مازاد حساب سرمایه (نوعی ریزش درونی پول خارجی) دقیقا به همان میزان، برخوردار است. هر کشور با یک مازاد حساب جاری (کشورهایی همچون چین، آلمان یا ژاپن) دارای یک کسری حساب سرمایه (ریزش بیرونی پول به کشورهای دیگر) است که دقیقا مازاد حساب جاری را خنثی می کند.
داده ها هیچ شیوه ای برای تعیین اینکه کدام طرف محرک شرایط است، بدست نمی دهند. مفسران معتقدند به دلیل اینکه بازگشت سرمایه‌گذاری که خارجی های انتظار دارند با اعطای سرمایه خود در ایالات متحده کسب کنند، خیلی جذاب است، آنها با نرخ سریعی به ریختن پول به حساب ایالات متحده ادامه می دهند. قسمت اعظمی از این پول وارد سرمایه گذاری مستقیم شده و اینگونه است که هم اکنون دیوان آمارهای کاری تخمین می زند از هر شش نفر شاغل در ایالات متحده یک نفر برای شرکتهای خارجی همچون BMW، نفت خام بریتانیا، چهار فصل، نیسان، شِل یا تویوتا، کار می کند.
اگر این مفسران درست بگویند کسری حساب جاری ایالات متحده از ماندگاری بالایی برخوردار است. البته گرایشهای غیرپایدار باید متوقف شده و تغییر مسیر پیدا کنند، بنابراین دیر یا زود این روند تغییر خواهد کرد.
نمودار شماره ۲ کسری حساب جاری را به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی (GDP) نشان می دهد، ارزش کلی همه کالاها و خدمات برای تقاضای نهایی درون مرزهای ایالات متحده ایجاد شده است. به نظر می رسد کسری حساب جاری در سال ۲۰۰۶ تا حدود ۶.۶ درصدی تولید ناخالص داخلی ثابت شده باشد.
نمودار (۲)
دیگر تحلیلگران معتقدند ذائقه مردم آمریکا برای کالاهای خارجی باعث کسری حساب جاری شده است. نمودار شماره ۳ و ۴ اختلاف خیلی زیاد و رو به افزایش بین واردات و صادرات کالا را نشان می دهند. بزرگترین بخش کسری تجاری به دلیل وسائط نقلیه موتوری است (جگوار، لکسوز، و خودروهای مدل بالایی همچون BMW و مرسدس بنز)، و بزرگترین کسری با یک کشور منفرد، که ارتباطی با فروش وسایل نقلیه موتوری ندارد، در سال ۲۰۰۵ با چین و به میزان ۲۰۱.۵ بیلیون دلار بود.
نمودارهای (۳ و ۴)
نمودارهای ۵ و ۶ نشان می دهند که ایالات متحده در حوزه خدمات (آموزش، تفریح و سرگرمی، مراقبتهای بهداشتی، مسافرت، و مانند این) از مازاد زیادی برخوردار است. این مازاد در سال ۲۰۰۵ برابر ۶۶ بیلیون دلار بود.
نمودارهای (۵ و ۶)
بیشتر تحقیقات نشان داده اند که تقریبا ۷۰ درصد واردات کالای ایالات متحده وابسته به یک شرکت است. این واردات بخشی از استراتژی زنجیره تأمین شرکتهای بزرگ محسوب می شود و به دلیل صعود و نزول معمول ارزش دلار بعید است این روند تغییر کند.
بهترین مثال در این مورد تولیدات وسایل نقلیه ایالات متحده است. ایالات متحده و کانادا از سال ۱۹۸۸ توافقنامه تجارت آزاد داشته اند، و این امر منجر به یک تبادل کامل وسایل نقلیه و قطعات بین این دو کشور شده است. پس از اینکه معاهده تجارت ازاد آمریکای شمالی (NAFTA)، که در اول ژانویه سال ۱۹۹۵ آغاز شد، کاملا اثرگذار بود، تولید وسایل نقلیه و قطعات در مکزیک نیز به وقوع پیوست.
ایالات متحده و کانادا بزرگترین شرکای تجاری در جهان هستند. تجارت کلی بین این دو کشور در سال ۲۰۰۵ کمی بیش از ۵۰۰ بیلیون دلار بود، در همین سال تجارت با مکزیک ۲۹۰ بیلیون دلار، با چین ۲۸۵ بیلیون دلار و با ژاپن کمی بیشتر از ۱۹۳ بیلیون دلار برآورد شد.
گروهی که معتقدند واردات کالاها کسری حساب جاری را ایجاد می کند، همواره پیشنهاد کاهش ارزش دلار برای معکوس شدن اوضاع یا حداقل بهبود شرایط را دارند. اگرچه، احتمال کمی وجود دارد که این راه چاره عملی باشد زیرا میزان کاهش قیمت دلار مورد نیاز خیلی زیاد است و اینکه بسیاری از روابط زنجیره ای عرضه شرکتهای بزرگ باید تغییرات چشمگیری را پشت سر بگذارند.
البته اگر جذابیت ایالات متحده به این دلیل است که به عنوان مکانی برای سرمایه گذاری به شمار می رود که محرک کسری حساب جاری است، پس کاهش ارزش دلار فقط شرایط را وخیم‌تر می کند و سبب ناامیدی بخشی از مردم می شود.
اداره تحلیلهای اقتصادی وزارت بازرگانی ایالات متحده هر سه ماه یک بار اطلاعات به روز شده‌ای را در مورد حساب جاری منتشر می کند. این اداره همچنین هر ماه کسری تجاری را منتشر می کند.
به نظر می رسد ایالات متحده طی سالهای آتی مدتها با کسری حساب جاری روبرو باشد. این کسری احتمالا به عنوان بخشی از تولید ناخالص داخلی کمتر خواهد شد، اما برای یک زمان طولانی، اگر نگوییم برای همیشه، بعید به نظر می رسد که چنین کسری ناپدید شود.
James F. Smith
See also Capital Flight; Global Economy
Further Readings
Bureau of Economic Analysis. (http://www.bea.gov).
Houthakker, Hendrick S. and Stephen P. Magee. 1969.
“Income and Price Elasticities in World Trade.” Review of Economics and Statistics 51:111–۲۵.
Mann, Catherine L. 1999. Is the U.S. Trade Deficit Sustainable?Washington, DC: Institute for International Economics.
منبع:
دانشنامه مسائل اجتماعی (Encyclopedia Of Social Problems)، به ویراستاری وینسنت ن. پاریلو، انتشارات سیج، ۲۰۰۸