کتاب مبانی انسان شناسی، که بر اساس برنامه همین درس تالیف شده است به و سیله نشر نی، به انتشار رسید. در این کتاب تلاش شده است با به کار گیری یک زبان ساده، دسترسی به نخستین آگاهی ها برای ادامه تحصیل در این رشته فراهم آید. کتاب همچنین برای همه علاقمندان انسان شناسی که مایل به آشنایی اولیه با این رشته هستند، قابل استفاده است. در زیر فهرست مطالب و پیشگفتار نویسنده را می خوانیم.
فهرست مطالب
نوشته‌های مرتبط
پیشگفتار
فصل اول:انسان شناسی در علوم اجتماعی
– آغاز علوم اجتماعی در قرن نوزده
– مردمشناسی و انسان شناسی
– تحول انسان شناسی در طول قرن بیستم
– موقعیت کنونی و چشماندازها
– شاخه های انسان شناسی
– روش انسان شناسی
– انسان شناسی در سنتهای ملی
فصل دوم: منشاء انسان و فرهنگ
– فرهنگ و طبیعت
– مفهوم منشاء و موقعیت کنونی آن
– دوره بندی های پیش از تاریخ و تاریخی
– مفهوم زمانبندی
– منشاء انسان و گونه های تحول آن
– منشاء زبان
– منشاء تمدن ها و نظام های اجتماعی
فصل سوم: فرهنگ و جهان معاصر
– تعاریف فرهنگ
– مفاهیم بنیادین فرهنگ
– فرهنگ غالب، خرده فرهنگ، ضدفرهنگ
– ارزش و ضد ارزش، عرف و هنجار، قانون
– روابط بین فرهنگی، تماس و نفوذ فرهنگی، فرهنگ پذیری
– اشاعه و تقلید و ابداع فرهنگی
– آسیبشناسی فرهنگی
– فرهنگ مهاجر
– جماعت گرایی “دیگ ذوب”
– فرهنگ در عصر شبکه
– آینده فرهنگ
فصل چهارم: انسان شناسی خویشاوندی
– اهمیت موضوع و دلایل
– انواع ازدواج و مفاهیم آن
– انواع خانواده و مفاهیم آن
– قانون یک نظام خانوادگی
– خانواده در دوره معاصر و چشماندازهای آن
– آسیب شناسی خانواده
فصل پنجم: انسان شناسی سیاسی
– اهمیت موضوع و دلایل آن
– انواع نظام سیاسی و مفاهیم آن
– موقعیت کنونی حوزه سیاسی و چشماندازهای آن
– آسیب شناسی حوزه و نظامهای سیاسی
فصل ششم: انسان شناسی باورها و اعتقادات دینی
– اهمیت موضوع و دلایل آن
– رویکرد عمومی به مفهوم دین در انسان شناسی کلاسیک وانسان شناسی جدید
– مفاهیم بنیادین
– توتمیسم
– تابو
– آنیمیسم
– شمنیسم
– جادو
– موقعیت کنونی انسان شناسی دینی و چشمانداز
– آسیب شناسی
نتیجه گیری
کتابنامه فارسی انسان شناسی
فهرست منابع اینترنتی
پیشگفتار
هدف از نوشتن این کتاب که بخشی از مجموعهای از کتابهای نگارنده در حوزه آموزشانسان شناسی به شمار میآید، ایجاد منبعی اولیه، در دسترس و به زبان ساده برای تمام دانشجویان و علاقمندان دیگری است که تمایل دارند به نخستین شناخت از علمانسان شناسی دست یابند و برای این کار ترجیح میدهند فراتر و در کنار مفاهیم نظری، با مصادیق و مثالهایی ساده از لحاظ تاریخی و در جهان معاصر و به خصوص در فرهنگ خود ما، موضوع برایشان روشن و مشخص شود.
بسیاری از دانشجویان این رشته، به دلیل پیچیدگی ذاتی آن و به دلیل وابستگی و روابط آن با سایر رشتههای علوم اجتماعی و انسانی و حتی سایر علوم، با دشواری زیادی در درک آن، اهداف و روشها و چشماندازهایش روبرو هستند. افزون بر این کتابهای موجود به دلیل آنکه اغلب منابع ترجمه شده به حساب میآیند (از جمله دو کتاب “درآمدی برانسان شناسی” کلود ریویر و “انسان‌شناسی” مارک اوژه که نگارنده ترجمه کرده است) گاه نمیتوانند پاسخگوی بسیاری از پرسشهای دانشجویان و سایر دوستداران این علم باشند.
به همین دلایل بود که نگارنده بر آن شد تا با تکیه بر تجربه تدریس چندساله این درس، کتابی به زبان ساده و در حجم نسبتاَ کم تألیف کند تا برای همگان قابل استفاده باشد و خود بتواند نخستین قدم برای مطالعه متون دیگر “درآمد” و “نظریه” و “تاریخ” درانسان شناسی به حساب بیاید. این کتاب اکنون در دست شما است و امیدواریم که کاستیها و مشکلات آن با استفاده از زبان ساده به حداقل ممکن رسیده باشد. البته روشن است که هیچ کار بدون نقصی وجود ندارد و به همین دلیل نیز بیشک دوستان نکتهسنج و دلسوز این نقایص را یادآوری خواهند کرد تا در چاپهای بعدی آنها را از میان برداریم.
در کتاب حاضر از ساختار و برنامهریزی درسی رسمی درس “مبانیانسان شناسی” تبعیت شده است و همانگونه که گفته شد محور اصلی و هدف اساسی ساده بودن تشریح مطالب و درک پذیر کردن آنها از طریق ارائه مصداق و مثال بوده است.
در پایان از دانشجویان عزیزم تشکر می کنم که در تمام این سال ها، بزرگ ترین مشوق من برای ادامه کار و به روز ماندن، بودند. اما از میان این دانشجویان باید از محمد امین اسلامی، مهسا اکبری، فاطمه ساکی و طیبه کسرایی که در این کتاب هر یک به شکلی به من یاری رساندند قدردانی ویژه بکنم.
سرانجام باید از دوستان عزیزم، اساتید محترم خانم دکتر لیلا پاپلی یزدی و آقای دکتر عمران گاراژیان ، اساتید باستان شناسی دانشگاه فردوسی، و آقای دکتر حامد وحدتی نسب، استاد دانشگاه تربیت مدرس، که از آنها در بخش باستان شناسی کمک گرفتم، تشکر ویژه ای داشته باشم و همین طور از جناب آقای همایی، دوست گرامی و مدیر نشر نی، و سرکار خانم افسانه روش، مدیر تولید این نشر که همچون همیشه کار خود را با دقت تمام به انجام رساندند. با وصف این روشن است که مسئولیت هر گونه خطا و کاستی در این کتاب صرفا متوجه نگارنده است.
ناصر فکوهی
شهریور ۱۳۹۰
پرونده «ناصر فکوهی» در انسان شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/9132