معرفی کتاب
کتاب حاضر متشکل از دو مقاله با عناوین «ناسودمندی پزشکی» و «ایوان ایلیچ و آموزش فارغ از مدرسه»، است. مقاله دوم بدون هیچ تغییری از مجله «فرهنگ و زندگی» نشریه دبیرخانه شورای عالی فرهنگ و هنر (۱۳۵۳) نقل شده است.
نوشته‌های مرتبط
در مقدمه کتاب بدین موضوع پرداخته شده که امروزه قرص و دارو در اقسام و رنگهای مختلف به جزء جدایی ناپذیر زندگی انسانها بدل شده اند. ما در همه حالا خود چه به هنگام عصبانیت و یا سرماخوردگی به سراغ قرص می رویم و مجدد در تلاشیم تا عوارض هر قرص و دارو را را قرصهای بعدی درمان کنیم، سیر تسلسلی که همچنان ادامه دارد. ما عملا اختیار را از بدن گرفته ایم، از مکانیسم طبیعی بدن یک ماشین قرصی ساخته ایم و هر گونه حالت طبیعی در بدن همچون خنده و یا گریه را مصنوعی و ساختگی کرده‌ایم. اوضاع به گونه ای پیش رفته است که میزان کشت و کشتار بیمارستانها و داروها در حد و اندازه های جنگهای بزرگ شده است، با این تفاوت که نادانسته و خودبخود صورت می گیرد و کسی هم حق ندارد ایراد بگیرد.
مقاله اول کتاب به گونه ای مفصل مطالب بالا را تشریح کرده و در این زمینه از کتابها و نظریات ایوان ایلیچ بهره جسته است. ایوان ایلیچ موفقیتهای کسب شده در عرصه پزشکی را امری قلابی می‌داند و معتقد است با موشکافی بیشتر آشکار میگردد که پزشکی در «واپس رانی» و مهار کردن بیماریهای عفونی و همه‌جاگیر همچون رماتیسم، میگرن، ناراحتیهای تنفسی و سوء هاضمه، تأثیر عمده ای نداشته است. آمارها گویای این هستند که افزایش تعداد بیماران ناشی از طولانی شدن عمر آدمیان نیست، در نظر ایلیچ واقعیت امر خیلی ساده است: «از آنجایی که مردم بیشتر بیمارواره شده اند، در نتیجه بیشتر از خود مراقبت می کنند، ولی سرعت فزاینده مصارف طبی نمیتواند از پیشرفت بیمارگونگی آنان جلوگیری کند».
در این مقاله نویسنده از دو گونه آفت یاد می‌کند که زائیده پزشکی است:
۱-بیماریهای ناشی از دخالتهای مادی پزشکان: مانند مسمومیتها، عفونتها، قطع اعضاء، جراحت و … که در نتیجه سهل‌انگاریهای پزشکان حاصل می شود.
۲-پزشکان با تحریک مردم سالم به دقت در اعمال کالبدی خویشتن و یا بیمارانی که بدون مراجعه به پزشک بیماری را احساس نمیکنند، مردم را نسبت به وضع سلامتی بدن خود دچار نگرانی می کنند به گونه ای که دائما ناظر بر اعمال تن خود باشند.
بخش دوم کتاب چکیده نظریات ایوان ایلیچ در زمینه آموزش و مدرسه است که در گفتارها و مقالات گوناگون او منعکس شده است. منظور، آشنایی کلی با یکی از جریانهای فکری نوین در زمینه فرهنگی است که ارزش نظام فرهنگی مستقر را در همه جا، بویژه در زمینه آموزش مدرسه ای، انکار می کند و خواهان دگرگونی بنیادی در نحوه درک امروزی ما از امر «آموزش» است. زیربخشهای مطرح شده در این فصل شامل مذهب جدید، مدرسه = گاو مقدس، مدرسه‌زدگی و از خود بیگانگی علمی هستند و نویسنده در پایان به طرح و ارائه راه حل و راهکار می‌پردازد.
مشخصات کتاب:
ایلیچ، ایوان (۱۳۵۴). قتل عام پزشکی در پزشکی آفت‌زا، ترجمه و تألیف داور شیخاوندی، تهران: جار، ۹۸ صفحه