انسان شناسی و فزهنگ
انسان شناسی، علمی ترین رشته علوم انسانی و انسانی ترین رشته در علوم است.

عکاسی از دیار خواف

انگاره‌ای متفاوت و دیگرگون، کوتاه‌نوشته‌ای است که به عنوان «سخن عکاس» درکتاب، خورشید، باد، آهن. خواف، سرزمین یادگارهای کهن، در نوبت چاپ برای اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ می باشد.

سال ۱۳۸۱ برای انجام پروژه عکاسی «چهره ایران» به سفارش شرکت نفت بریتانیا (BP) که دفترش در ایران بسته شد سفری به خراسان بزرگ داشتم پیش از آنکه به سه استان تقسیم شود. در آن سفر از بجنورد به بیرجند رفتم. در مسیر عکاسی به خواف رسیدم، هراسی عجیب به جانم افتاده بود. آنجا را سرزمینی ناامن می یافتم که از بام تا شام جولانگاه اشرارمسلح مواد مخدر و افغان‌هایی است که مردم را برای مطالبات‌شان به گروگان گرفته و به آن سوی مرز می‌برند، ترس و هراس همه جا حکم فرما بود، احساس می کردم اینجا جای ماندن نیست، خود را به شهر قائن رساندم.

۱۷ سال گذشت و درسال ۱۳۹۸ از طرف ایمیدرو (سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) برای تهیه عکس از استخراج سنگ آهن به خواف و معدن سنگان رفتم. خبری از حضور اشرار و کاروان‌های خوف‌انگیز نبود، آنچه دیدم جاده بود و کامیون‌های حمل سنگ آهن؛ گویی زمانه و سرنوشت تصمیم به جبران مشقات زندگی و زدودن بی‌مهری‌های گذشته گرفته بود.

در این سفر تحولات فرهنگی و معیشتی شهر ذهنم را به خود درگیرکرده بود. در ادامۀ مردم نگاری ایلات و اقوام ایرانی که سال‌هاست انجام می دهم، تصمیم به عکاسی از این سرزمین گرفتم.

در شهرستان مرزی خواف، سه جامعۀ شهری، روستایی و عشایری همزیستی دارند، معیشت مردم پس از مغازه داری و کارمندی از راه دامداری و باغداری و مزارع کوچک تامین می‌شود. گسترش برداشت معادن، توسعۀ جاده ها، رونق حمل ونقل و پیدایش واحدهای تجاری صنعتی را به همراه داشت. روزبه‌روز بر جمعیت مهاجران جویای کار افزوده می‌شد.

سرزمین پرحوصلۀ خواف، فرومانده در ژرفای تاریخ هیچ شتاب و گرایشی برای تغییر نداشت اما به ناگاه درپی توجه به کان‌ها و معادن، خود را با پدیده تغییر و دگرگونی و پوست انداختن روبه‌رو دید، همه چیز به سرعت شتابناکی آهنگ دگرگونی به خودگرفت. در چنین بزنگاه‌هایی است که فرهنگ به‌مثابۀ باورها و رفتارها، خوراک و پوشاک، نحوۀ معیشت و زبان و گویش به شدت دگرگون می‌شود و انگاره‌ای متفاوت و دیگرگون از آنچه که هست شکل می‌گیرد.

برای ثبت همه‌جانبه زندگی مردم، فرهنگ، طبیعت و صنعت این منطقه که با نگاهی مردم‌نگارانه به دور از پیش داوری و دخل و تصرف در شش سفر چهار روزه و در طی یک سال به تحقق رسید.