انسانشناسی حسها را به کار برده ام تا شهر تبریز را بر اساس فرهنگ حسی آن از نو طراحی کنم. طراحی حسی شهر باعث خواهد شد تا از یک طرف ساکنان آن از زندگی در شهر لذت ببرند و هم جاذبهایی برای گردشگران فراهم آید. کاربردی کردن انسانشناسی حسی گردشگری متکی بر گشتن در بوها، مزه ها، صداها، بافتها و منظره ها خواهد بود تا از خلال آن درگیری کامل حسی صورت گیرد و گردشگر به طور بدنمندی با شهر درگیر شود.
شهر مانند هر محیط دیگری مملو از محرکهای حسی است که حیات هر روزه آن را تشکیل میدهند. بدین ترتیب تجربه شهر تجربه محرکهای حسی موجود در آن است. وقتی فرد در شهر زندگی میکند وارد روابطی حسی با شهر میشود که جهان شخصی، فرهنگی، هنری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خاصی را شکل میدهد. ادراک شهر فقط ادراک محیط فیزیکی شامل فضاها، مکانها و اشیاء نیست بلکه همزمان ادراک رخدادها و افراد نیز هست. فقط مکانها و اشیاء نیستند که ظرفیت بی پایانی برای رمزگزاریهای حسی و تجربیات حسی دارند، بلکه رخدادهایی که در زمانها و مکانهای مختلفی در شهر رخ میدهند و نیز افرادی که در موقعیتهای مختلفی در شهر زندگی میکنند هم دارای ویژگیهای حسی قدرتمندی هستند. روابط حسی افراد با محیط شهر را هم میتوان به شکل یک به یک بررسی کرد و هم در قالب تأثیر کلی شهر بر وجود بدنی فرد.
نوشته‌های مرتبط
انسانشناسان با محوریت قرار دادن شیوه زیست یا فرهنگ مردم شهر بر توسعه فرهنگ مدار و اجتماع محور تأکید دارند و برآنند که توسعهای پایدار است که بتواند منطبق بر فرهنگ باشد و لذا بهتر است از توسعه فرهنگی یاد کنیم. انسانشناسی حسی نیز با تمرکز بر چندحسی بودن دستاورها و تجربه های فرهنگی به دنبال ارائه ایده هایی برای طراحی شهری است که بر اساس نظم حسی فرهنگ شکل گرفته باشد. بدین ترتیب بایستی به سوی توسعه حسی فرهنگ در شهر حرکت کنیم. فرایندی از عملها که میخواهد جهان حسی فرهنگ را در شهر مدرن بازتولید، بازآفرینی و بازنمایی کند. در این فرایند انسانشناس با شناختی که از مناظر، مزه ها، صداها، رایحه ها، حرکتها و بافتهای فرهنگی دارد تلاش میکند تا در یک رابطه همکارانه با عاملین شهری و متخصصین طراحی شهری به عنوان پژوهشگر و مشاور عمل کند تا شهر بر اساس فرهنگ زیسته و رشد کند. نتیجه نهادینه شدن فرهنگ حسی در طراحی شهری پدیدآمدن شهری حسی به سبک فرهنگی خاص است و همین خاص بودن آن مهمترین عامل جذاب برای گردشگران خواهد بود.
طراحی حسی شهر نوعی از طراحی است که بر لذتبخش کردن محرکهای حسی شهر تمرکز دارد و در این میان انسانشناس تلاش میکند تا این لذتبخشی حسی از خلال دستاوردها و تجربیات فرهنگ مد نظر صورت گیرد. ارائه ایده و پیشنهاد از سوی انسانشناس متکی بر مطالعات تاریخی، گفتگوهای محلی، تجربه مکان و محرکهای حسی، مشاهدات و ترکیب آنها با برخی از اصول جذابیتهای حسی است. در این مقاله تلاش خواهم کرد تا برخی از نتایج بررسیهای انسانشناختی ام را برای طراحی حسی شهر بر اساس فرهنگ تبریزی برای جذب گردشگران مطرح کنم. هدف این کار ارائه ایده ساختن محیط شهر تبریز بر اساس چشماندازها، گوشاندازها، پوستاندازها، دهاناندازها، دماغاندازها و حرکتاندازها متناسب با فرهنگ حسی است. بدیت ترتیب من به سوی طراحی چندحسی شهر تبریز حرکت خواهم کرد.
متن فوق چکیده سخنرانی دکتر اصغر ایزدی جیران در نخستین سمینار علمی تخصصی جاذبه ها و دافعه های گردشگری آذربایجان شرقی است.
زمان: چهارشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۳
مکان: تبریز، بلوار شهریار، خیابان گلکار، مجتمع فرهنگی ورزشی صدرا، سالن همایش
تصویر: تفرجگاه ائل گولی، تبریز، عکس از اصغر ایزدی جیران، فروردین ۱۳۹۲.
