سورش کاناگاراجا
روتلج ۲۰۱۳، نیویورک
کتاب سواد به عنوان یک کنش ترازبان، در قالب مجموعه مقالات، به مفهوم نوظهور ترازبان در حوزه زبان شناسی کاربردی و سواد می پردازد. پس از معرفی این مفهوم در مقدمه کتاب، دیدگاه ها و مسائل مرتبط با مفهوم جدید ترازبان در قالب مقالات متعدد در پنج بخش «مبانی»، «فعالیت های جوامع»، «گرایش های کدگذاری»، «رویکردهای پژوهشی»، و «کاربردهای تدریس» در جوامع و مدارس و در میان این دو هم بافت مطرح می شوند. مقالات هر بخش با تاکید بر مطالعات موردی و چگونگی شکل گیری این مفهوم با تاثیرپذیری از مفاهیم و هم بافت های مختلف ارائه می شوند.
سورش کاناگاراجا در معرفی مفهوم و گرایش نوین به مقوله متن و سواد، از نقد مدل مستقل سواد و تفکر درباره متن به عنوان یک امر قائم به ذات، آغاز می کند و به مفهوم سازی های نوین متن به عنوان یک کنش شکل گرفته در درون بافت های اجتماعی می رسد: مدل های سواد مثل سواداجتماعی، سواد بومی و یا سوادهای جدید. با این حال، «متن» نقطه اتکای وی در شکل دهی به مفهوم نوظهور «ترازبان» است. به باور وی «متن» تا کنون بسیار مورد تاکید بوده و زمان آن فرا رسیده که شیوه های جدید مفهوم سازی «متن در سفر» (traveling text) را درک کنیم. به باور وی در عصر حاضر که به نویی عصر مهاجرت است، افراد با کنش ها، ژانرها و منابع سواد خود سفر می کنند و میزان موقعیت سواد آن ها در موقعیت های جدید زبانی تا میزان زیادی غیر قابل پیش بینی است. با این حال، وی معتقد است که می توان نشان داد که چگونه دانش آموزان چندزبانه، شیوه ها و راهکارهای مختلفی را در خواندن، نوشتن و مذاکره معنا به کار می گیرند، و تا چه میزان آن سواد در سفر را اعمال می کنند. به باور وی گرایش و رویکرد ترازبانی، ساخت متن را در فضاهای زمانی-مکانی به شیوه ای مشترک ممکن می سازد و برای خواننده و نویسنده در شکل دهی به معنا و فرم تساوی قائل می شود. در این صورت، بیش از آنکه نوشتن و خواندن، یک امر از پیش تعیین شده باشد، اجرا (performed) شده و ابعاد چند حسی آن بیش از پیش نمایان و ممکن می شود.
سورش معتقد است که این مرزبندی های نوین در حوزه زبانشناسی در حال شکل گیری هستند، مفاهیمی چون چندزبانی، چندصدایی، و غیره محدوده وسیعی را شکل داده اند که نشان می دهند سواد و نوشتار به چه شیوه هایی از توسعه های مطالعاتی زبانشاسی بهره می برند. به طور خاص، وی معتقد است که دوره درک کدگذاری ها به عنوان محدوده های ثابت فرارسیده و به جای آن پیشنهاد می کند که افراد برخوردار از سواد باید توانایی درهم آمیختن منابع مختلف زبانی را در تعامل های موقعیتی برای ساخت معناهای جدید باید داشته باشند.
این تحول پارادائمی بر سه اصل مهم تاکید دارد: (۱) جنبه کنش و اجرای سواد، (۲) شیوه ای که منابع نشانه شناختی زبان ها و فرهنگ های مختلف در نوشتار به کار گرفته می شوند، و (۳) نیاز به درک این واقعیت که چگونه هم بافت های بزرگتر تاریخ، فرهنگ، و روابط اجتماعی به شکل گیری سواد کمک می کنند. کاناگاجارا معتقد است که فعالیت های ترازبانی که در جوامع مختلف توسط افراد به شکل گسترده ای به کار گرفته می شوند، عموما در کلاس های درس نادیده گرفته شده و سرکوب می شوند (ص.۴).
لازم است که پیش از پرداختن به بخش های مختلف کتاب، مروری بر مفهوم ترازبان داشته باشیم. مقدمه این کتاب به توضیح مفهوم و واژه شناسی این کلمه و طیف وسیعی از مطالعات گسترده است. کاناگاجارا، درک خود را از مفهوم ترازبان، با بیان جمع معانی «ترا» (trans) و «زبان» (lingual) نشان می دهد، و بیان می کند، که پیشوند ترا در اینجا زبان را نه به عنوان یک وجود یکپارچه، بلکه زبان به عنوان زندگی و زیستن در میان زبان های مختلف بازنمایی می کند. منابع مختلف زبانی، همواره با کاربردهای واقعی زبان در هم آمیخته اند و شکل های جدیدی را ایجاد کرده اند. از این دیدگاه، باید تمامی جنبه های ارتباط و سواد را در میان جوامع و مذاکره منابع زبانی متعدد را برای ایجاد معناهای برساخته اجتماعی در نظر گرفت. در این معنا، ارتباط به مثابه هم سویی کلمات با بسیاری از منابع نشانه ای دیگر مثل، سیستم های نشانه ای (آیکون ها و تصاویر)؛ حالت های ارتباطات (شفاهی، کلامی، کتبی)، و اکولوژی (هم بافت های اجتماعی و مادی ارتباطات) است. در بیانی دیگر، زبان های مختلف که هم بافت ها و متون مختلفی دارد و فضاهای مختلفی را در یک متن اشغال می کنند، ظرفیت و یا توانایی ارتباطی زبان را نه به عنوان معناهای از پیش تعیین شده و یا زبان های فردی، که به مثابه توانایی ترکیب منابع زبانی در تعاملات مختلف و در فضا-مکان های مختلف می داند.
بخش اول به شکلی گسترده به معرفی مفهوم سازی، و مبانی نظری این مفهوم می پردازد، بر نقش عاملیت نویسنده و دوگانگی نوشتن و خواندن متمرکز است. در فصل دوم کاربردهای سواد ترازبان در بافت های محلی و جهانی مورد توجه است و نابرابری هایی که از دانستن و یا ندانستن زبان انگلیسی برای افراد در موقعیت های مختلف محلی و جهانی ایجاد میشود. همچنین در فصل چهار و پنج سخن شناسی بومی و بازتعریف آن و فعالیت های معنایی شهروندان چهانی بررسی می شود.
فصل ۲: شبکه های جهانی و محلی و کاربردهایی برای سواد
فصل ۳: سواد ترازبان و مسائل عاملیت
فصل ۴: فعالیت های معنایی شهروندان جهانی
فصل ۵: بازتعریف سخن شناسی بومی: از مکان های مبدا تا فضاهای ترازبان وابستگی به هم در تفاوت
بخش دوم در این بخش، فعالیت های جوامع مختلف در قالب فرهنگ و زبان مورد بررسی قرار می گیرد. مسئله کریولیزه شدن و بررسی گفتمان کریول در شکل شعرهای مهاجران چینی ابتدای قرن بیستم و مهاجران ژاپنی در هاوایی که شرایط کاری بسیار دشوار داشتند مورد بررسی قرار می گیرد. احیای زبان ها و فرهنگ ها توسط افراد بومی و نقش آن در ترمیم زخم های استعمار مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین در آخرین مقاله این بخش نشان می دهد که چگونه تحلیل کنش های ترازبانی موزیک هیپ هاپ کنیا دانش آموزان را قدر کرد که ارتباطات تاریخی، نژادی، و فرهنگی میان کنیا، جامائیکا و آمریکایی- آفریقایی ها را درک کنند.
فعالیت های جوامع
فصل ۶: نه آسیایی و نه آمریکایی: کرئوله شدن سخن شناسی آسیایی آمریکایی
فصل ۷: مواجه با زخم های استعمار از طریق کلمات
فصل۸ : هجابندی ِچروکی: : تحول نوشتار در سکویان
فصل ۹: های- یان، های یین یا های؟ فعالیت های ترازبان از لبنان و آموزش رایج سواد
فصل۱۰: فعالیت های ترازبان در هیپ هاپ کنیا: کاربردهای آموزشی
بخش سوم
بعد از معرفی مفهوم و فعالیت های مختلف ترازبان بخش سوم برخی دستورالعمل های نظری را برای خوانندگان ارائه می دهد. و میان ترازبان به عنوان یک فلسفه، و کودمشینگ به عنوان راهبرد تمایز قائل می شود.
گرایشات تلفیقی کدگذاری ها (code-meshing)
۱۱ کاربردهای آموزشی و اجتماعی سیاسی کد… در کلاس ها: ملاحظاتی برای گزاریش ترازبان به نوشتار
۱۲ آنجا غرب وحشی است: مرزهای جدید زبانی در نوشتار کالج در آمریکا
۱۳ حفظ تلفیق کدگذاری ها
بخش چهارم بر پایه مسائل نظری مطرح در بخش سه، بخش چهار جهت گیری های نوین تحقیقات را با تاکید بر نوشتار دانش آموزان فرانسوی و آمریکایی، و نوشتار دانش آموزان مهاجرمشخص می کند. ربکا لوریمر در فصل ۱۵ به ظور خاص بر چارچوب عملی توسعه ریتوریک و آموزش آن در کلاس درس متمرکز می شود. در فصل های بعدی بخش چهارم، این مسئله گه چگونه توسعه سواد افراد در مرزهای مکزیک و آمریکا شکل می گیرد مورد تاکید هستند.
۱۴ مذاکره، ترازبانی و تحقیقات بر نوشتار میان فرهنگی در یک عصر نوشتاری جدید
۱۵ نوشتار در میان زبان ها: ایجاد همسویی معانی
۱۶ تحقیق بر نویسنده های چندزبانه در رشته های دانشگاهی: مورد مهندسی زیست پرشکی
۱۷ حامیان و در رو های سواد ترازباتی بین ملیتی در مرزهای مکزیک و آمریکا
بخش پنجم این بخش بر این نکته متمرکز است که چگونه فعالیت ها و کنش های اجتماع را می توان برای ارتقاء آموزش سواد و ایجاد تعلیم و تربیت مبتنی بر فعالیت متحول کرد.در فصل های مختلف این بخش مثال هایی از کلاس های درس و قعالیت های ترازبانی در این کلاس ها معرفی می شود با رویکردهای مختلفی چون تاکید بر خطاها، مسئله و چارچوب های گفتمانی را با تاکید بر تحلیل گفتگو و پارادایم های جهانی زبان انگلیسی را ارائه می دهد. نکته مهم و پایانی درباره این کتاب این است، که در حال شکل دهی به مرزهای جدید زبانشناسی کاربردی و مقوله سواد است و می تواند با رویکردی عملی تر با تاکید بر فرآیندهای آموزشی کلاس درس تفکر روشنی از آنچه که واقعا در محیط کلاس اتفاق می افتد به دست دهد.
۱۸ دلالان سواد در زون تماس، سال اول: خانه امن شلوغ
۱۹ خروج از محدوده آسایش تک زبانی و در درون دنیای چندزبانی: تمرینی برای کلاس های نوشتار
۲۰ کی زبان دوم اول می آید: دوگانگی جامعه شناختی زبان در نوشتار حرفه ای
۲۱ « اما من دارم می نویسم: اینطور نیست»: رویکردی ترازبان به خطاها در یک هم بافت چندزبانه
۲۲ سخن پایانی: تعمقی از اولین سطح