تصویر: تاگور و گاندی
بخش دوم: جانا گانا مانا
نوشته‌های مرتبط
میراث تاگور: سرود ملی هندوستان
این سرود که نخستین بار در ۲۷ دسامبر ۱۹۱۱ در کنگرۀ ملی هندوستان و در مجمع بزرگان سیاسی و دولتی و روحانیون مذهبی در کلکته، زادگاه تاگور اجرا شد و در ۲۴ ژانویه ۱۹۵۰ م یعنی حدود چهل سال بعد به صورت رسمی مورد استقبال بزرگان کشوری و مردم قرار گرفت و از آن زمان تا کنون سرود ملی هندوستان به شمار می‌آید. تاگور در همان سال ها سرودۀ خویش را در شهر “مادان پالا” به زبان انگلیسی برگرداند و به یاری مارگارت کوییزنMargaret couisins موسیقی دان زبردست و همسر جیمز کوییزن James Couisins شاعر مشهور ایرلندی، موسیقی نابی برای آن تصنیف کرد که هنوز نسخۀ اصلی آن در کتابخانۀ بسنت دانشکدۀ الهیات شهر مادان پالا وجود دارد. همچنین سرودۀ دیگر تاگور با عنوان Amar Shorar Bangla، سرود ملی کشور بنگلادش به شمار می‌رود.
پیش از این سرود، ترانۀ Vanda Matam سرود جنبش آزادی و نوای گریۀ هندوستان به شمار می‌رفت که برای مدتی در کلان شهرهای هندوستان اجرا می شد. اما از آنجا که این سرود در ستایش Mother Durga به معنای مادر دورگا (الهۀ هندوها) و یاری از وی بود مورد مخالفت ادیان یکتا پرستی مانند مسلمانان، سیک‍ها، مسیحی‌ها و سایرینی ازاین دست قرار گرفت و پس از آن سرود تاگور را که خالی از هر گونه تعصّب مذهبی و سرشار از روح آزادگی، وحدت و ملی گرایی بود را به عنوان سرود ملی هندوستان برگزیدند و از آن زمان تا به امروز هم‌چنان سرود ملی شبه قارۀ هند باقی مانده است.
خوانش سرود ملی “جانا، گانا، مانا” به دو صورت توسط تاگور تصنیف شده است، یکی به صورت ۵۲ دقیقه قابل اجرا است و دیگری با ۲۰ دقیقه .این سرودۀ شاعر بنگالی دارای پنج بند و همچنین واژه‌های سنسکریتی بسیار است و از آنجا که این زبان باستانی در میان مردم رایج نیست و تنها عده‌ای پژوهشگران، علاقه مندان این زبان را می‌دانند، تلفظ واژه‌ها و به آواز خواندن این سرود ملی برای عموم دشوار است. طبق قانون قرار داده شده از سوی دولت در هنگام خواندن این سرود باید سلسله مراتبی مانند سکوت و توجه به سرود ملی، عدم خوانش آن در محیط سر پوشیده و استفاده از پرچم در هنگام خواندن رعایت شود که تا چنین مهیا نباشد این سرود به آواز خوانده نمی‌شود.
متن سانسکریتی و ترجمۀ انگلیسی این سرود در زیر آورده می‌شود.
” Jana Gana Mana Adhinayaka Jaya He
Bharat Bhagya Vidhata
Punjab Sindh Gujarat Maratha
Dravida Utkala Banga
Vindhya Himachal Yamuna Ganga
Ucchala Jaladhi Taranga
Tubh Shubha Name Jage
Tubh Shubha Ashisha Mange
Gahe Tubh Jaya Gata
Jan Gan Mangaldayak Jay He
Bharat Bhagya Vidhata
Jaye He ! Jaye He ! Jaye He !
Jaye,Jaye,Jaye,Jaye He ”
Thou art the ruler of the minds of all people,
Dispenser of India’s destiny.
Thy name rouses the hearts of Punjab, Sind,
Gujarat and Maratha,
Of the Dravida and Orissa and Bengal;
It echoes in the hills of the Vindhyas and Himalayas,
mingles in the music of Jamuna and Ganges and is
chanted by the waves of the Indian Sea.
They pray for thy blessings and sing thy praise.
The saving of all people waits in thy hand,
Thou dispenser of India’s destiny.
Victory, victory, victory, Victory to thee
امروزه تاگور با سروده‌ها، نوشته‌ها، تصنیف‌های زیبا و پر محتوا بزرگترین و با ارزش‌ترین میراث خود را برای جامعۀ هندوستان و جامعۀ جهانی بر جای گذاشته است که از میان آنها سرود “جانا گانا مانا” از ماندگارترین و جاودانه ترین آنها است چرا که هر روز و در هر مراسم مهم رسمی و گاه غیر رسمی، در مجلس و در بارگاه ریاست جمهوری و سایرین، بر سر مزار و یادبودهای بزرگان کشوری، در مدارس و گاهی دانشگاه‌ها این سرود بارها و بارها با همان لحن و آهنگ مورد قبول و ستایش تاگور به آواز خوانده می‌شود و یاد تاگور و نگرش‌های عارفانه و ملی‌اش همواره زنده نگه داشته می‌شود. بنابراین سرود ملی هندوستان را می‌توان “بزرگترین میراث تاگور” بر هندوستان نامید. وی در این سرود از همۀ عناصر و منابع ملی کشور پهناور هندوستان به صورت کلی بیان می‌کند؛ از دریاها، کوه‌ها، شهرها و ولایات و از مردم و اقوام مختلف نیز یاد می کند و خداوندی که سرنوشت هندوستان به دست اوست را می‌ستاید و از او می‌خواهد که پاسخ چشم انتظاری‌های مردم را بدهد و علاوه بر آن نگرش همبستگی و یگانه بودن را در متن سرود بازتولید می‌کند او در این ترانه با همۀ فروتنی و نگاه عارفانه‌اش به مردم یادآوری می‌کند که با حفظ این میراث می‌توانند طعم خوش آزادی، آزادگی و پیروزی را همواره دریابند. این سرود به نوعی می تواند برآیند همۀ ترانه‌ها و گفتارهای شخص تاگور باشد، طوری که عقاید وی مبتنی بر یگانه پرستی، یکسان نگری در عرصۀ جامعه و انسان‌ها، مخالفت با نظام‌های طبقاتی، عدم برخورد ادیان و همچنین بینش عارفانه‌اش نسبت به زندگی و میل به یگانگی مردم و پر و بال دادن روح آزادگی در واژه واژه‌های این ترانه مشاهد می‌شود.
در پایان، نگارندۀ این سطور ترجمۀ سرودۀ تاگور و سرود ملی هندوستان را به فارسی تقدیم می‌کند
تویی فرمانروای ذهن‌های همۀ مردم
و ناظر سرنوشت و تقدیر هندوستان
به نام تو باده گساری‌های پنجاب، سند
گجرات و ماراتها در
دراویدی و اوریسا و بنگال
بازتاب صدا در تپه‌ها و کوه‌های ویندهاواس و هیمالیا
در هم‌آمیزی نوای موسیقی جامو و گنگ
و آهنگ سادۀ مناجات موج‌های دریای هند
همه و همه برای آمرزش و پاکی دعا می‌کنند و آواز پرستش می‌خوانند
و رستگاری همۀ مردم در انتظار دست‌های توست
تو ناظر سرنوشت و تقدیر هندوستان هستی
پیروزی پیروزی پیروزی پیروزی تو راست
فهرست منابع:
پور داوود،ابراهیم( ۱۳۴۰): رابیندرانات تاگور، تهران، مجلۀ دانشکده ادبیات تهران
سیاسی، علی اکبر(۱۳۴۰): شمه‌ای از افکار و آراء تاگور، تهران، مجلۀ دانشکده ادبیات تهران
صورتگر، لطفعلی(۱۳۴۰): نیروی ادبی تاگور، تهران، مجلۀ دانشکده ادبیات تهران
زاده شفق، رضا(۱۳۴۰): زرتشت از نظر تاگور، تهران، مجلۀ دانشکده ادبیات تهران
روان فرهادی، عبدالغفور(۱۳۷۷): سرود نیایش؛ گیتانجلی، دهلی، ادراۀ روابط فرهنگی سفارت دولت اسلامی افغانستان در هند
Dutta, K; Robinson, A (1995), Rabindranath Tagore: The Myriad-Minded Man, St. Martin’s Press,
Links:
National Anthem – Know India. National Portal of India. Government of India
National Anthem Of India, Jana Gana Mana, Composed by Rabindranath Tagore
