روزهای انقلاب

معرفی کتاب روزهای انقلاب (چطور زنان یک روستا انقلابی شدند)

مولف: مری هاگلند    مترجم: میترا دانشور   ناشر: تهران ترجمان علوم انسانی

کتاب روزهای انقلاب توسط مردم شناس امریکایی مری ایلین هاگلند نوشته شده است که در سال ۲۰۱۳ در دانشگاه استانفورد چاپ شده است و در ایران توسط میترا دانشور ترجمه و توسط انتشارات ترجمان علوم انسانی در سال ۱۳۹۷ برای اولین بار به چاپ رسیده است. ماری ایلین هگلند استاد مردم شناسی در دانشگاه سانتا کلارا است. او تنها محقق آمریکایی در ایران بود که در طول انقلاب اسلامی تحقیقات میدانی را انجام می داد و یکی از معدود افرادی که تا ۳۰ سال پس از آن به این کشور دسترسی پیدا کرد.

هاگلند ابتدا با قصد انجام یک تحقیق میدانی در سال ۱۹۷۸ به ایران آمد در حالیکه نمی دانست تحقیقی میدانی درباره یک انقلاب انجام خواهد داد. او در اصل قرار بود درباره سیستم های اعتبار کشاورزی در بخش روستایی ایران پژوهش کند تا فرایندهای تغییر در روابط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی را در یک روستای ایرانی روشن کند. او برای انتخاب محل مطالعه خود از ده محل در نزدیکی شیراز برای انجام کار میدانی بازدید و آنها را به سه دسته تقسیم کرده است. روستاهای نزدیک شیراز که نوعی ترقی تازه را به دلیل فرصتهای شغلی داخل شهر و نزدیک آن نشان می دادند، روستاهای دسته دوم به علت اصلاحات ارضی و آبیاری مکانیزه کشاورزی رونق یافته بودند و سومین دسته از روستاها نشان از فقر و نبود مردان سالم و توانا داشتند و از اصلاحات ارضی سودی نبرده بودند و آنقدر از شیراز دور بودند که مانع سفر روستاییان برای کارکردن می‌شدند. مردان برای پیداکردن کار از آنجا رفته بودند و بیشتر سالمندان و کم توان ترها در روستاها زندگی می کردند. در نهایت او روستای علی آباد را انتخاب و در آنجا ساکن شده است که یکی از روستاهای دسته سوم است.

او در مقدمه کتاب به توصیف دقیقی از روستای علی آباد می پردازد که در سال ۱۹۷۸ حدود ۳۵ کیلومتر از حاشیه شیراز فاصله داشت و نیم ساعت با اتوبوس تا شیراز راه بود. وی به خوبی وضعیت این روستا را قبل و بعد از اصلاحات ارضی به تصویر کشیده طوری که خواننده می تواند خود را در آن روستا حس کند. هاگلند با تصاویر تاریخی سعی کرده است نمای ملموس‌تری برای خواننده از وضعیت این روستا ترسیم کند. سپس با عناوین دیگر در فصول مختلف کتاب به نکات کلیدی خود مانند طایفه‌کشی و خصایص آن و همچنین نقش زنان در این بین اشاره کرده و گفته های خود را با استفاده از سخنان اطلاع رسانها و حجم بالایی از اطلاعات تاریخی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی معتبر ساخته است.

درواقع به معنای واقعی هاگلند توانسته است از سطح عادی و طبیعی زندگی روزمره مردم و دیدن همه تلخی ها، شیرینی ها، اتفاقات روزمره و بسیار ابتدایی و کوچک گذر کرده و در سطح کلان چگونگی فرایند انقلاب را با توجه به مفهوم طایفه کشی و مدرن‌سازی سیاسی در یک روستا تحلیل نماید.

هاگلند در این کتاب همانطور که به وضوح از مشکلات و محدودیتهای خود از دوستی ها و روابط خود با زنان این روستا سخن گفته است در زمان لازم با استفاده از ضمیر سوم شخص و حالت بی‌طرف به شرح اوضاع پرداخته و با ظرافتهای هوشمندانه خود توانسته است از دل کردارها و گفتارها و احساسات مردم یک روستا، هم در دو سطح اولیه صدای مردم این روستا را شنیده و به تصویر بکشد و هم در سطح سوم و کلان قلم زده و انقلاب ایران را با تأکید بر طایفه کشی و مدرن‌سازی سیاسی تحلیل نماید.

با نگاهی به زیرتیترها در بخشهای مختلف کتاب می‌توان به خوبی تشخیص داد ظرافت و دقت زیادی در بررسی‌های این انسان شناسی ماهر برای توصیف جامع و کامل از کنشها، احساسات، نگرشها و موارد ریز با جزییات زیاد وجود داشته که شاید از چشم یک متخصص بومی پنهان بوده است. بررسی همه جانبه و کاملی که کمتر در بین مردم نگاران ایرانی می‌توان مشاهده کرد. چه کسی می‌توانست فکر کند که از توصیف همه‌جانبه یک روستای خیلی دورافتاده در نزدیکی شیراز که در فقر و مشکلات بسیار قرار دارد، می‌توان فرایند تحلیل انقلاب را استخراج کرد و آن را به اثر ارزشمند علمی و درعین حال جذاب تبدیل کرد که اکنون بتواند الگو و نمونه کاملی برای علاقمندان و دانشجویان و پژوهشگران در حوزه مردم نگاری باشد.

نگاهی به تقدیر و تشکر در ابتدای کتاب و تشکر وی از مردم این روستا و تشکر از سازمانهای مختلف برای حمایت مالی از وی برای انجام این تحقیق از سال ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۸ و همچنین تقدیر از کسانی که به او حمایت علمی داده و مطالبش را خوانده و پیشنهادات و انتقادات خود را ارائه داده اند، می توان به این رسید که تحقیقات مردم نگارانه در جهان از چه جایگاه بالایی برخوردار است.

این کتاب شامل ۵۱۱ صفحه است که از ۴۴۶ صفحه متن اصلی، ۳۲ صفحه یادداشت و ۲۲ صفحه منابع پایانی و ۹ صفحه نمایه تشکیل شده است. این کتاب شامل ۷ بخش با عناوین زیر است:

بخش اول: علی آباد تاریخی

بخش دوم: سرکوب سیاسی

بخش سوم : دگرگونی اقتصادی و فضای سیاسی

بخش چهارم: عضوگیری برای انقلاب

بخش پنجم: ماه های آخر

بخش ششم: بعد از انقلاب

بخش هفتم: علی آباد: سی و چهار سال بعد