کتاب «روایت فرهنگ عامۀ همدان (در دهه چهل و پنجاه)» گردآوری و تدوین: سید علیرضا هاشمی، توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ۳۶۲ صفحه انتشار و با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در هفته کتاب رونمایی شد.
این کتاب که به روش اسنادی جمع آوری شده، با استفاده از مطالبی که توسط فرهنگیاران استان همدان در دهه چهل و پنجاه به برنامه رادیویی فرهنگ مردم به سرپرستی سید ابوالقاسم اِنجوی شیرازی ارسال و آرشیو شده بود، تهیه و تدوین گردیده است.
نوشتههای مرتبط
استان همدان به عنوان یک حوزۀ فرهنگی، با دارا بودن تاریخ و تمدنِ کهن، تنوع قومی و فرهنگهای مختلف که با همزیستی و تفاهم در طی قرون متمادی در کنار هم زندگی کردهاند؛ از غنای فرهنگی خاصی از جمله مراسم و مناسک فولکلوریک، بازیهای بومی، هنرهای سنتی، خوراک، طب سنتی، آیینهای بومی، ملی و مذهبی و دیگر عناصر فرهنگ مردمی برخوردار است. به طوری که موقعیت تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی و شرایط آب و هوایی، قومی، زبانی و جمعیتی، این استان را دارای ویژگیهای فرهنگی خاصی نموده است.
تمدن و فرهنگ غنی این استان که قدمت آن با تاریخ ایران برابری میکند، گر چه سرگذشت واقعی آن به علت حملات، تاخت و تازهای اقوام ویرانگر و یا بیمهری حکومتهای مختلف در پردهای از ابهام است؛ اما از لابلای آثار تاریخی و فرهنگی موجود میتوان به سابقۀ مدنی آن پی برد و مانند دیگر فرهنگهای عامه ایران، زمینههای دستنخورده آن را بررسی و مکتوب نمود.
نوشتهها و کتابهای موجود در زمینۀ فرهنگ مردم این استان از جمله کتاب فرهنگ مردم همدان، اثر استاد پرویز اذکایی از جمله آثار مکتوبی است که غنای فرهنگ مردم این منطقه را برای صاحبنظران و علاقهمندان به فرهنگ این مرز و بوم آشکار ساخته است. با این حال فرهنگ عامۀ همدان مانند دیگر فرهنگهای عامۀ ایران، زمینههای دستنخورده فراوان و قابل بررسی بسیار دارد که با وجود انتشار چندین آثار پژوهشی و علمی، هنوز عناصر فرهنگی آن جای کار دارد.
کتاب حاضر نیز که از بررسی اسناد موجود در بخش استان همدانِ آرشیو فرهنگ مردم به زیور طبع آراسته شده است؛ با هدف ثبت و ضبط عناصر فرهنگ بومی این منطقه و آشنایی بیشتر فرهیختگان، اندیشمندان، فرهنگ دوستان و علاقهمندان به موضوعات مردمشناسی، فولکلور و مطالعات فرهنگی، بهمنظور شناخت بیشتر از نشانههای فرهنگی این خطه از گسترۀ میهنمان تدوین شده است.
نکته مهم و قابل اهمیت در این کتاب استفاده از آرشیو اسنادی است که از فاصله زمانی دهه ۱۳۴۰ و دهه ۱۳۵۰ جمع آوری و سپس برای انتشار، بازنویسی و تدوین شده است. از این رو با توجه به تغییرات وسیعی که دهههای اخیر از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در بخشهای مادی و معنوی فرهنگ بومی منطقه به وجود آمده، مطالب کتاب علاوه بر شناخت فرهنگی دو دهۀ این منطقۀ جغرافیایی، بستر مناسبی برای تحقیقات مقایسهای و تطبیقی، نسبت به ویژگیهای فرهنگی ـ اجتماعی گذشته و حال این استان مهیا میسازد.
