در آغاز مسیحیت، نو ایمانان به تقلید از یهودیان مجالسی را بر پا می‌کردند. تقریباً سابقه این مجالس به ۱۵۰ م می‌رسد. پیش از آن نیز مراسم مذهبی توسط مسیحیان به طور مخفیانه برگزار می گردید. در این مجالس “ اهمیت زیادی به خواندن کتاب مقدس، تعلیم و دعا می‌دادند. گردآوری اعانه برای فقرا نیز مرسوم بود “ (میلر، ۱۲۰ : ۱۹۳۱) همچنین در برخی از این مجالس به تقلید از شام آخر مسیح (ع ) مراسم عشاء ربانی برگزار می شد. اما با سازمان یافته تر شدن کلیسا‌ها و افزایش قدرت آن ها مراسم کلیسایی شکل رسمی به خود گرفت. یکشنبه‌ها مختص مراسم عشاء ربانی گردید و سایر مناسک نیز شکل منسجمی یافت. در ۱۵۴۷ م شورای ترنت “هفت آئین مقدس“، برای کلیسا تصویب کرد و آن را مرتبط با “حضور مسیح ” دانست این هفت آئین جزو الزامات مسیحیت گردید و کسانی که به آن باور نداشتند، لعن شدند (الدر، ۵۸ : ۱۳۲۶).
“آئین مقدس یک رسم عملی است که می‌باید در کلیسا به عنوان یک نشانه ظاهری از حقیقت نجات بخش ایمان مسیحی اجرا شود” (زیبایی نژاد، ۱۲۲ :۱۳۷۵ ) این هفت آئین به افراد متناسب با نوع آئین، فیض‌های مختلفی را می‌بخشد. مثلاً غسل تعمید به فرد فیض مسیحی شدن را عطا میکند(اطلاع رسان تحقیق،۳). در کلیسای شرق آشوری معادل واژه آئین مقدس، از راز استفاده می‌شود. راز یعنی چیز پیچیده و مبهم و از آن رو که مسیح (ع) در حال حاضرحضور عینی ندارند؛ چون رازی است که فقط با برگزاری یک مراسم دینی، تشکّل می‌یابد. به عبارتی برگزاری این هفت راز، نشانه‌های حضور او در بین ایمانداران است. از طرفی هر راز نیز برای پذیرنده آن منشاء یک فیض ویژه است (همان).
نوشته‌های مرتبط
هر چند این هفت راز یا آئین در بین تمام مسیحیان دنیا برگزار می‌شود، اما اختلافاتی بین آن ها وجود دارد. مثلاً در کلیسای ارتدوکس این هفت آئین توسط کشیش قابل برگزاری است مگر دستگذاری. اما در کلیسای کاتولیک کلیه مراسم حتماً توسط اسقف برگزار می‌شود(الدر، ۸ : ۱۳۲۶).در کلیسای شرق آشوری نیز فقط برای مراسم دستگذاری حضور اسقف ضروری است. درمورد نحوه اجرا نیز اختلافاتی وجود دارد که به ترتیب به آن اشاره می شود.
این هفت راز در کلیسای شرق آشوری عبارتند از: راز قربانی مقدس، راز خمیر، راز روغن مقدس، راز توبه، راز صلیب، راز تعمید و راز کشیشی یا کهانت.
در سایر کلیسا‌ها به جای راز خمیر، راز ازدواج قرار دارد. اما کلیسای شرق آشوری به علت متداول شدن طلاق، این راز یا آئین را حذف کرده ،اما هنوز هم مراسم ازدواج در کلیسا و با نظارت کشیش برگزار می‌شود(اطلاع رسانان: ۲،۳،۴).
راز قربانی مقدس
راز قربانی مقدس یا عشای ربانی که به زبان آشوری به آن راز قربانا می‌گویند. این مراسم بر گرفته از شام آخر مسیح (ع) است. مسیح (ع) شب پیش از تصلیب، به همراه شاگردانش غذایی تناول کرد که به شام آخر مشهور گردید. “ وقتی شام می‌خوردند، عیسی یک تکه نان برداشت و شکر نمود؛ سپس آن را تکه تکه کرد و به شاگردانش داد و فرمود: بگیرید و بخورید، این بدن من است.” پس از آن جام را برداشت و شکر کرد، و به آن ها داده فرمود: “ هر یک از شما از این جام بنوشید. چون این خون من است که با آن این پیمان جدید را مهر می‌کنم. خون من ریخته می‌شود تا گناهان بسیاری بخشیده شود. این سخن مرا فراموش نکنید: من دیگر از این محصول انگور نخواهم نوشید تا روزی که آن را تازه با شما در ملکوت پدرم بنوشم” (متی، باب ۲۶ آیات ۱۷ الی ۳۰).
فردای همان شب مسیح (ع) توسط یکی از شاگردانش با نام یهودای اسخریوطی به دست چماقداران یهودی افتاد و سپس تحویل نماینده روم ـ پیلاتس ـ در اورشلیم گردید. این شام آخر مسیح و سخنان وی محوریت جشن ها و اعیاد مسیحی و همچنین مناسک دینی آن ها را در آینده تشکیل داد. با شکل گیری مجامع ایمانداران ابتدا مجالس ویژه‌ای به همین یادبود با نام ضیافت محبت یا اوکاریست(به یونانی یعنی شکر گذاری) بر پا می‌شد که طبق آن سفره طعام برای همه حضار گشوده می‌شد. و افراد با تناول آن به طور استعاری از نان و شراب و خون و بدن مسیح بهره مند می‌گشتند. اما با افزایش تعداد ایمان داران فقط در یک روز خاص این مراسم به صورت مختصر تر برگزار می‌شد و فقط تعمید یافتگان حق بهره مندی از نان و شراب را داشتند (ناس، ۴۱۶ : ۱۳۴۸).
در باب اول قرنتیان نیز ذکر شده که مسیح خود دستور برگذاری این آئین را داده است (آیات ۲۳-۳۶) به این ترتیب عشاء ربانی یا قربانا یکی از مهمترین آئین‌های کلیسایی محسوب می‌شود. این مراسم بلااستثناء در همه یکشنبه‌ها برگزار می‌گردد. جز این در بسیاری از اعیاد و مراسم کلیسایی نیز این آئین به قوت خود برگزار می‌شود. علت انتخاب روز یکشنبه به عنوان تعطیل رسمی، اتفاق افتادن حادثه مهم قیام حضرت مسیح(ع) در این روز است. “این روز متعلق به مسیح (ع) است و روز نجات ما از میان مردگان و روزی که در آن قیامت رخ خواهد داد” (اطلاع رسان: ۲ ).
راز قربانی مقدس به هر مسیحی فیض خوردن بدن مسیح و نوشیدن خون او را می‌دهد که به سبب آن فرد در ایمان مسیح (ع ) رشد میکند و همان گونه که نان طبیعی رشد جسم او را تقویت میکند، نان مقدس نیز ایمان او را پرورش می‌دهد (اطلاع رسان ،۳)جز این فرد با رنج های مسیح (ع) یکی می‌شود و یاد و نام او را در خود تقویت میکند(اطلاع رسان: ۴) به طور کلی مراسم روزهای یکشنبه به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ مراسم تعلیمی و عشاء ربانی در بخش تعلیمی که یک آئین نیایشی است قسمت هایی از رساله‌های پولس رسول، انجیل چهارگانه و بخش هایی از عهد عتیق همچون مزامیر داود و… قرائت می شود. شروع مراسم معمولاً با حرکت یکی از شماسان در حال خواندن بخش هایی از عهد عتیق با صدای بلند آغاز می‌شود و در محراب به همراهی کشیش و شماسان دیگر ادامه می‌یابد (مشاهده مستقیم،اطلاع رسان ، ۲)ضمناً دعای روز یکشنبه نیز قرائت می‌شود.هر یکشنبه برای خود دعای ویژه‌ای دارد که در کتابی به نام خودرا / xoudra / یعنی مدون و تهیه شده گردآوری گردیده است و مطابق آن کشیش دعایی متناسب با روز را قرائت میکند. (م ، الف۲)
پاره کردن نان (یا شکستن نان ) در مراسم عشاء ربانی، بخش دیگر مراسم را تشکیل می‌دهد. در واقع مرحله تقدیس نان و شراب در این قسمت صورت می گیرد. پیش از اجرای آئین، کشیش با صدای بلند اعلام میکند که هر کس غسل تعمید ندارد یا به دریافت آن معتقد نیست و یا نباید آن را دریافت کند، از سالن نماز خانه خارج شود. این مراسم با توجه به اعمال مسیح (ع) در شام آخر به چهار بخش تقسیم می‌شود. مسیح (ع) نان را برداشت، شکر گذاری کرد، نان را پاره کرد و آن را به رسولان خود داد و به این ترتیب چهار حرکت اصلی در مراسم عشاء ربانی صورت می گیرد، حرکت ورود، برداشتن نان و شراب، دعای سپاس گزاری، پاره کردن نان و خوردن آن (الف،۴ و۲).
در قسمت ورود ابتدا شماس ها پیشبند سفیدی در قسمت جلوی بدن خود آویزان می‌کنند. این پیشبند نوعی احرام است و به جهت جلوگیری از تماس مستقیم نان و شراب مقدس با بدن شماس پوشیده می‌شود (الف، ۲)سپس یکی از شماس‌ها همراه کشیش در دو جهت مخالف به حرکت در آمده (شرق و غرب) و در حین حرکت سه بار به نام پدر، پسر، روح القدس بر زمین سجده می‌زنند و در نهایت ظرف محتوی نان توسط کشیش و شراب توسط شماس به قسمت مذبح آورده می‌شود(مشاهده مستقیم) شراب داخل جام نقره‌ای به نام گس / gasa / و نان درون سینی یا بشقاب نقره‌ای به نام پی ل س / Pilasa/ قرار دارد. به سجده‌های کشیش در حین مراسم نیز گنت / ganta / می‌گویند.
به این ترتیب نان و شراب در مذبح قرار می‌‌گیرد وسپس توسط کشیش با پارچه سفیدی پوشانده می‌شود که نشانه در کفن شدن مسیح (ع) است با پایان حرکت دادن نان و شراب و قرار گرفتن آن در مذبح، کشیش رو به مذبح و پشت به جماعت دعای شکر گذاری را برگذار میکند. در این دعا سه مبحث مهم یادآوری می‌شود، شکر گذاری برای ایجاد آفرینش ، سپاس از حرکت نجات دهنده مسیح (مسیح با بر روی صلیب رفتن گناه تمام ابناء بشر را به دوش کشید) و طلب نزول روح القدس (اطلاع رسان، ۲).
جماعت ایمانداران نیز با خواندن دعای “ ای پدر ما ” کشیش را همراهی می‌کنند. در این مرحله نزول روح القدس محقق می‌شود. بنابراین پرده‌های محراب را به طور کامل می‌کشند و کشیش و شماس ها با خواندن اوراد به تقدیس نان و شراب می‌پردازند(اطلاع رسان، ۲)و بالاخره در پایان مراسم، نان و شراب بین افراد توزیع می‌شود(مشاهده مستقیم) .
آشوری‌ها به نان و شراب، پاخ رااودم‌ماران /paxra ou dema maran/ نیز می‌گویند که معنی “خون و بدن سرور ما” است. نحوه استفاده از نان و شراب مقدس در کلیسای شرق آشوری با کلیساهای کاتولیک کمی تفاوت دارد. در کلیسای کاتولیک بعد از پاره کردن نان، داخل شراب خیسانده شده و بعد مصرف می‌شود. اما در کلیسای شرق آشوری فقط در مواردی که خدمت گذاران کلیسا (کشیش، اسقف و….. ) بخواهند از آن استفاده کنند نان داخل شراب خیس می‌شود(اطلاع رسان ، ۲).
شراب مقدس سالیانه تهیه می‌شود و در هر مراسم پس از تقدیس مصرف می‌گردد. این شراب ترکیبی از آب (دوسوم ) و عصاره انگور است. البته جنبه تخمیری انگور چندان حائز اهمیت نیست. به این معنی که برای تهیه آن، فقط محصول انگور بودن کفایت میکند.به طوری که در صورت عدم دسترسی به شراب از آب انگور استفاده می‌کنند. و در صورتی که آب انگور هم نباشد، کشمش را در آب می‌خیسانند و بعد آب آن را مصرف می‌کنند و در صورت عدم وجود کشمش، شاخه تاک را داخل آب قرار می‌دهند و بعد آن را طی مراسم تقدیس می‌کنند. شراب نشانی از خون مسیح (ع) است که برای پاک شدن گناهان بشر، بر زمین ریخته شد.
نان مراسم اوخار ستیای/ouxar setiyay/نام دارد. این نان با راز خمیر در ارتباط است که شرح آن دررازهای بعدی ذکر می شود. نان و شراب نباید در یک مراسم اضافه بیاید. در صورتی که این اتفاق رخ داد، نان بین مردم توزیع می‌گردد و یا کشیش و شماس ها آن را مصرف می‌کنند(اطلاع رسانان،۲و۴(
برای مصرف نان و شراب مقدس در مراسم، افراد موظف به گرفتن روزه هستند به این ترتیب که فرد از ساعت ۱۲ شب قبل خوردن و آشامیدن را ترک میکند و صبح در مراسم ناشتا است. معمولاً مراسم در ساعت ۱۱ ظهر تمام می‌شود و او پس از خوردن نان و شراب روزه‌اش را باز میکند. در قدیم مرسوم بود فرد در طی سفرهای طولانی با اجازه اسقف یا کشیش، مقداری نان مقدس با خود می‌برد و آن را مصرف می‌کرد(اطلاع رسان،۴)
با به پایان رسیدن مراسم و نوشیده شدن آخرین قطرات شراب مقدس، شماسی که جام را در دست دارد این دعا را قرائت میکند “:
ای حکمت، کلمه و قدرت خدا! در روز بی افول ملکوت خود مشارکت صمیمانه تر ما را در راز نان و شراب به ما ارزانی بدار.
به این ترتیب مراسم فیض رسانی به پایان می‌رسد.
