در فرانسه چه کسانی مسئول تعیین برنامه های درسی هستند؟

مجله ی علوم انسانی فرانسه برگردان آریا نوری

تصمیم گیری برای اصلاح یا ارائه ی یک برنامه ی جدید تحصیلی مستقیما در وزارت آموزش و پرورش این کشور اتخاذ می شود. تا سال ۱۹۸۹، نهاد بازرسی کل[۱] در این حوزه قدرت کامل تصمیم گیری را دارا بود به همین جهت نیز قانون جهت گیری تحصیلی[۲] در همین سال به تصویب رسید تا قدرت تنها در اختیار یک نهاد قرار نداشته باشد. از این زمان به بعد بود که شورای ملی برنامه ریزی درسی[۳] تاسیس شده و برای هر رشته، زیرمجموعه ای در آن مشخص شد. اعضای این زیر مجموعه ها را متخصصان حوزه ی آموزش و پرورش و برنامه ریزی تشکیل می دهند و وظیفه ی تبیین برنامه های درسی و نظارت بر اجرای درست آن ها را بر عهده دارند.

پس از آنکه برنامه های کلی در این شوراها به تصویب برسد، نوبت می رسد به شورای آموزش عالی[۴] تا مسئولان این نهاد هم به دقت به بررسی آن بپردازند. در صورتی که برنامه های مشخص شده به تصویب این شورا برسد، به وزارت آموزش و پرورش فرستاده می شود و پس از تایید در وزارت خانه، در برنامه ی رسمی آموزش ملی گنجانده می شود.

در سال ۲۰۰۵، شورای جدیدی تحت عنوان شورای عالی برنامه های تحصیلی[۵] نیز تاسیس شد. اعضای این شورا وظیفه دارند تا پس از دریافت برنامه های تصویب شده، به دقت به بررسی آن بپردازند و سپس اجازه ی تصویب آن ها را صادر کنند. ۹ نفر متخصص اعضای این شورا را تشکیل می دهند و برنامه های ارسالی را در زمینه ی آموزش، روانی، تعلیمی، ارزش یابی و نتایج دانش آموزان و در نهایت تطبیق آن ها با چارچوب درسی دانش آموزان فرانسوی، بررسی می کنند.

آیا باید برای اهداف آموزشی نیازمند تعریف جدیدی هستیم؟!

شورای ملی برنامه ریزی که مسئول تبیین برنامه های درسی بود، در سال ۱۹۹۲ منشوری را منتشر کرده و در آن اهداف کلی هر حوزه ی درسی را مشخص کرد. هدف از این کار، به گفته ی مسئولان این حوزه، فراهم آوردن فرصتی برای بحث و تبادل نظر در مورد برنامه های درسی و نقاط ضعف و قوت آنها، ورای سلسله مراتب بود. به این ترتیب همه متخصصان و معلمان این فرصت را به دست می آوردند تا به بحث و تبادل نظر بپردازند.امروزه همه گان بر این باورند که شورای ملی برنامه ریزی نقش به سزایی در پیشرفت نظام آموزشی فرانسه ایفا کرده است. شورایی که از بدو تاسیس، اعضایش را بهترین و کارآزموده ترین متخصصان حوزه ی آموزش و پرورش و نیز روانشناسان تشکیل می دهند.

آیا زمان انحصار یک سازمان بر نظام آموزشی سر آمده است؟

برای مدت های مدیدی، بازرسی های کل، قدرت کامل را در تبیین و بررسی برنامه های درسی آموزش و پرورش فرانسه بر عهده داشتند. از سال ۱۹۸۹، بخشی از مسئولیت های این نها از دوش آن برداشته شد و همانطور که اشاره کردیم، نهادهای جدیدی پای به عرصه گذاشتند.

بازرسی کل وزارت آموزش و پرورش فرانسه در سال ۱۸۰۲ تاسیس شده و به چهارده گروه مجزا و متخصص تقسیم می شد. هرکدام از این گروه ها در یک حوزه ی آموزشی تخصص داشتند: مدیریت و اقتصاد، ادبیات، تربیت بدنی، ریاضیات، هنر،فلسفه، آموزش ابتدایی، فیزیک و شیمی، علوم اقتصادی-اجتماعی، تاریخ-جغرافیا، علوم صنعتی، زبان، علوم طبیعی، زمین شناسی و در نهایت تعلیم و تربیت.

نقش روز افزون ارزشیابی

از سال ۱۹۸۷ به بعد، ارگان جدیدی در وزارت آموزش و پرورش فرانسه تاسیس شد: شورای ارزیابی تحصیلی[۶] که به آن اختیارات زیادی داده شده و وظیفه ی ارزیابی دانش آموزان در تمامی مقاطع تحصیلی را عهده دار است. به این ترتیب، نقاط ضعف و قوت آموزشی مشخص شده و نتیجه ی آن مستقیما در اختیار شورای عالی برنامه ریزی قرار می گیرد. علاوه بر این، هر ساله، ارزیابی ای جداگانه از هر مدرسه به عمل می آید تا عملکرد مدیریت و نیز معلمان آن مشخص شود.

به گفته ی کلود تلو که برای مدت هفت سال مدیریت سازمان ارزیابی را عهده دار بوده است، این ارزیابی ها چندین هدف را دنبال می کنند. از یک سو یک ابزار آموزشی مفید برای معلمان، دانش آموزان و والدین ایشان به حساب می آید. به این ترتیب که ایشان می توانند به خوبی به نقاط ضعف و قوت خود پی ببرند. از طرفی دیگر، در عرصه ی ملی، وضعیت کلی نظام آموزشی کشور و دانش آموزان مشخص شده و مسئولان می توانند با استفاده از نتایجی که به دست می آید، به درستی به تبیین سیاست های جدید بپردازند.

پیدایش شیوه های آموزشی جدید، متخصصان، شوراها و کمیسیون ها

از دهه ی ۸۰ میلادی به بعد، نظام آموزشی فرانسه برنامه ی جدیدی را در دستور کاری خود قرار داد که به موجب آن از متخصصانی که کارمند آن نبودند، خواسته می شد تا نظام آموزشی کشور را بررسی کرده و نظرات خود را در مورد آن بیان کنند.به این ترتیب از همان زمان تا به امروز، به طور مرتب، گزارش های مختلفی در مورد نظام آموزشی فرانسه توسط محققان و متخصصان مستقل ارائه می شود.

به همین ترتیب بود که تا به امروز افرادی مثل پیر بوردیو، ادگار مورن، ماری دورو، فرانسوآ دوبه و بسیاری از اشخاص سرشناس دیگر، نظام آموزشی فرانسه را از جهات گوناگونی زیر ذره بین گرفته و نتایج تحقیق خود را در قالب کتاب های مختلفی منتشر کرده اند،در نتیجه نه تنها نظام آموزشی این کشور از تمامی زوایا به دقت بررسی و موشکافی می شود، بلکه درهای مدرسه به روی متخصصان خارجی بسته نمانده و ایشان نیز می توانند در مورد آن نظر داده و بیش از پیش درون مدرسه را با فضای اجتماعی هماهنگ سازند.

امروزه، مسئولان نظام آموزشی فرانسه، روز به روز درهای وزارت خانه را بیشتر به سوی دانش آموزان، والدین، معلمان و متخصصان باز می کنند تا مدرسه دیگر محیط بسته ی سابق نباشد…

[۱] l’Inspection générale

[۲] La loi d’orientation

[۳] Conseil national des programmes (CNP)

[۴] le Conseil supérieur de l’éducation (CSE)

[۵] le Haut Conseil des programmes

[۶] la direction de l’évaluation et de la prospective (DEP)

مطلب مرتبط: http://anthropology.ir/article/31385