رم، شهر پایتخت ایتالیا متشکل از ناحیه‌ی لاتزیو و استان رم، واقع بر رودخانه‌ی تیبر، در بخش مرکزی کشور ایتالیا نزدیک به دریای تایرِنین، واقع است. شهر واتیکان، پیش از اینکه ناحیه‌ای محصور در رم به شمار آید، جایگاه مقام پاپ کلیسای کاتولیک بوده و به عنوان ایالتی مستقل به واسطه‌ی یک دولت ایتالیایی از سال ۱۹۲۹، شناخته شده است. گنبد با شکوه کلیسای سنت پیتر در شهر واتیکان بر خط افق رم مستولی شده است.
برای قرن‌ها، رم با عنوان شهر ازلی (eternal City) نامیده شده است، عنوانی که بواسطه‌ی اهمیت این شهر به عنوان یکی از شهر‌های بزرگ تمدن غرب و نیز به عنوان پایتخت امپراطوری رم، و مرکز جهانی کلیسای کاتولیک رم، کسب شد. این شهر از سال ۱۸۷۱ پایتخت ایتالیای متحده بوده است.
چشم اندازهای شهری:
بر اساس عقیده‌ای موروثی، رم در سال ۷۵۳ پیش از میلاد در یکی از تپه‌های هفت‌گانه – عنوانی که قرن‌ها بری توصیف تپه‌های کاپیتولین، کوراینال ، ویمینال، اسکولاین، کایِلیان، اَونتین و پالاتین که اجتماع کهن را در برمی‌گیرند، به کار می رفت- پایه‌گذاری شد. هر چند شواهد باستان‌شناسانه نشان از این دارند که قدمت سکونتگاه‌های انسان در این مکان دست کم به ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد. تپه‌ی کاپیتولین مدت مدیدی جایگاه حکومتی رم به شمار می آمد و تپه‌ی پالاتین مقر عمارت‌‌های عظیمی همچون کاخ فِلاویانس، بود که توسط دومیتیان، امپراطور رم، ساخته شد. در نتیجه‌ی ساخت و سازی که طی سال‌ها صورت گرفته، بیشتر این تپه‌های هفت گانه در حال حاضر به سختی قابل تشخیص از جلگه‌های مجاور خود هستند. دیگر تپه‌های رم از جمله پینسیان یا پینسیو و جانیکُلوم، هستند.
رم به آسانی قابل تفکیک به دو ناحیه است: شهر درونی محصور در دیوار اورِلیان که در اواخر قرن سوم پس از میلاد ساخته شد تا نواحی اطراف تپه‌های هفت‌گانه را پوشش دهد؛ و شهر بیرونی رو به گسترش به همراه حومه‌های خود. مرکز تاریخی شهر ناحیه‌ی کوچکی است که تقریبا تمامی بخش‌های آن در شرق ساحل تیبر، واقع شده است. یادواره‌های بیانگر عظمت پیشینه‌ی رم، در بیشترین بخش درون مرکز تاریخی، در تقابل سرسختی با نواحی مدرن، قرار دارند. الگوی خیابان در شهر رم بازتابنده‌ی تاریخ طویل و پیچیده‌ی آن است. ویا دل‌کُرسو بخش‌های زیادی از مرکز تاریخی شهر یعنی از پیازا ونیزیا، مرکز جغرافیایی رم، تا پیازا دل پوپولو، واقع در دامنه‌ی تپه‌ی پینچیو، را می پیماید. تاریخ استفاده از این مکان به قرون وسطی، هنگامی که کورس مسابقات اسب‌دوانی بود، باز می‌گردد. یادواره‌ی ویکتور امانوئل دوم ، اولین پادشاه ایتالیای متحده، در میانه‌ی سال‌های ۱۸۹۵ و ۱۹۱۱، به عنوان وجهه‌ای برای پیازا ونیزیا، ساخته شد. از دیگر معابر اصلی همچون ویا ویتوریو ونِتو، که یادآور پیروزی نهایی ایتالیا در جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴) است و در قلب ناحیه‌ی توریستی واقع شده، در اواخر قرن ۱۹ طراحی و ساخته شد. ویلا بورگزه یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های عمومی در رم به شمار می‌آید که بر تپه‌ی پینیچیو در شمال مرکز تاریخی شهر، واقع شده است.
نوشته‌های مرتبط
مناطق دیدنی:
رم به عنوان شهر اصلی در اروپا، برای مدت زمان مدیدی خزانه‌ی بی همتایی از یادواره‌ها در تمامی اعصار، از عهد اتروسکان گرفته تا دوران مدرن، بوده است. دوره‌ی مرتبط با تاریخ کهن رم، تحت حاکمیت پادشاهان اتروسکان و جمهوری، با آثار باستانی به نسبت اندک خود، به نمایش کشیده شده؛ میراث به جا مانده از دوره‌ی بعدی، در زمان امپراطوری رم، در قیاس با عهد عتیق آن بسیار وسیع‌تر است. یادواره‌های رم متعلق به معبد پانتئون (تأسیس در سال ۲۷ پیش از میلاد؛ بازسازی در ۱۲۸-۱۱۸ پس از میلاد)، به عنوان یکی از عالی‌ترین معابد بر جای مانده از روزگار باستان که هنوز هم گیرا و مؤثر است، مطرح شده – اگرچه بخشی از آن تخریب شده- کولوسئوم (گشایش در سال ۸۰ پس از میلاد)، آمفی‌تئاتر عظیمی بود که صحنه‌ی نبرد گلادیاتورها و دیگر تماشاچیان، به شمار می آمد. دیوارهای شهر باستانی، طاق‌های پیروزی، مکان‌های وسیع برای همایش‌های عمومی بزرگ، کلیساها و کاخ‌ها، همگی در رم پایه‌گذاری شده اند. در میان بهترین یادواره‌ها دادگاه رم و دادگاه امپراطوری، مراکز باستانی تجارت و مذهب؛ استخرهای کاراکالا، هستند که در حدود سال ۲۱۷ پس از میلاد ساخته شدند و حالا به عنوان جایگاهی برای اجراهای اپرای تابستانی به کار می‌روند؛ دخمه‌های قبور، تونل‌های باستانی زیر شهری که در آن مسیحیان نخست به مشق مذهب پرداخته و به خاک سپرده شدند؛ و قلعه‌ی سن دل آنجلو، به عنوان مقبره‌ای برای امپراطوری رم، هادریان (در سال ۱۳۹-۱۳۵ پس از میلاد) ساخته و در اعصار میانه بدل به دژی مستحکم شد. کلیسای سنت جان لاتران، کلیسای جامع رم، در قرن ۴ ساخته و در قرون ۱۷ و ۱۸ به گونه‌ای اساسی مورد بازسازی قرار گرفت؛ کلیسای سنت پاول خارج از دیوارها در قرن ۴ تأسیس شد و پس از تخریب بوسیله‌ی آتش در سال ۱۸۲۳، مورد بازسازی قرار گرفت؛ و کلیسای سنت پیتر واقع در چاین که در قرن ۵ پایه‌گذاری شد در قرن ۱۵ مورد بازسازی قرار گرفت در برگیرنده‌ی مجسمه‌ای از حضرت موسی است که توسط هنرمند رنسانس، میکلانژ، شکل گرفته است.
از دیگر نقاط تاریخی جالب توجه و مشهور، پیاتزا دل‌کامپیدُگلیو، میدانی شامل یک مجسمه‌ی برنز از امپراطور مارکوس اورلیوس است که در طول قرن ۲ پس از میلاد تکمیل شد؛ پیاتزا ناوُنا با سه فواره به نام‌های ۴ رودخانه ساخته‌ی پیکر تراش ایتالیایی جیان لورنزو برنینی ؛ فواره‌ی ترِوی، فواره‌ی باروکی متعلق به قرن ۱۸ که گردشگران با توجه به آرزویی که در سر دارند سکه‌های خود را به داخل آن پرتاب می کنند؛ و فواره‌ی پیاتزا دی اسپانیا که در آن اسپانیایی مشهور قدم گذاشته، در قرن ۱۸ ساخته شد. شاید عالی‌ترین آثاری که نزدیکی بیشتری با دوران مدرن دارند، ساختمان‌هایی هستند که برای برگزاری بازی‌های المپیک ۱۹۶۰ ساخته شدند، چندی از این ساختمان‌ها توسط یکی از معماران پیشروی معاصر ایتالیایی، پیر لوئیجی نروی ، طراحی شد. در عرض رودخانه‌ی تیبر در مقابل استادیوم المپیک، جایگاه اولین مسجد اسلامی که تا به حال در رم ساخته شده، قرار دارد. این مسجد که در سال ۱۹۹۵ و پس از گذشت ۲۰ سال از ساخت آن گشایش یافت، سبک‌های معماری اسلامی و رومی را با یکدیگر تلفیق می کند.
رم برای بیش از ۲۰۰۰ سال یک مرکز شهری بوده است و اگر چه بقعه‌های به جای مانده از دوره‌های تاریخی شهر هنوز هم پا بر جا هستند، تأثیر مخرب آلودگی و نوسانات ناشی از ترافیک سنگین وسائط نقلیه به تدریج منجر به افزایش تلاش‌ها در جهت حفاظت از این یادواره‌ها می شود، از جمله این کوشش‌ها منع عبور و مرور ماشین‌ها و بارکش‌ها در مراکز تاریخی است.
نهادهای فرهنگی و آموزشی:
رم جایگاه بزرگ‌ترین نهاد تحصیلات عالی یعنی دانشگاه رم (۱۳۰۳) در ایتالیا است که در میانه‌ی سال‌های ۱۹۹۰ در حدود ۱۸۵ هزار دانشجو را مورد پذیرش قرار داد. دانشگاه بین‌المللی مستقل مطالعات اجتماعی رم (۱۹۴۵) نیز در این شهر واقع است.
رم تا اندازهای به خاطر غنای فوق‌العاده‌ای که در آثار هنری داراست، مرکز مهم جهانی برای هنرهای آفرینشی به شمار می آید. مدارس ویژه‌ی پژوهشی در رم شامل فرهنگستان هنرهای عالی، آکادمی ملی رقص، فرهنگستان ملی هنرهای دراماتیک، هنرستان موسیقی سانتاسیسیلیا و نهاد مرکزی ترمیم و استرداد آثار هنری، هستند.
رم نقش پیشرویی را در زمینه‌ی هنرهای نمایشی و آفرینشی و نیز در بیشترین جنبه‌های زندگی فرهنگی ایتالیا، ایفا می کند. اپرا در خانه‌ی اپرا، یکی از بهترین‌ها در کشور، و نیز به هنگام تابستان در استخر شنای سر پوشیده‌ی کاراکالا، به اجرا در می آید. شهر همچنین ۲۰ سالن تئاتر و ۶ سالن اصلی اجرای کنسرت دارد که مجموعه‌ی متنوعی را طی فصول پاییز، زمستان و بهار، ارائه می‌دهد.
موزه‌های شهر با تمامی ابعاد هنری و علوم مرتبط بوده و در میان عالی‌ترین‌های جهان جای می‌گیرند. قدیمی‌ترین مجموعه‌ی هنری در رم در موزه‌ی کاپیتولین قرار گرفته، موزه‌ای که در سال ۱۴۷۱ پایه‌گذاری شده و آثاری استثنایی از دوران باستان را در بر می‌گیرد. در میان دیگر موزه‌های رم، موزه‌ی ملی ویلا جولیا؛ در بر گیرنده‌ی مجموعه‌ی برجسته‌ای از هنر اتروسکان و رم است که در خانه‌ی ییلاقی نیمه‌ی قرن ۱۶ پاپ ژولیوس سوم واقع شده و گالری بورگزه؛ موزه‌ی نقاشی‌ها و مجسمه‌های متعلق به کاخ اوایل قرن ۱۷، قرار می‌گیرند. موزه‌ی ملی رم که توسط میکلانژ طراحی شده، نمایشگر جلوه‌هایی از پیکر تراشی یونانی و رمی، شامل مجموعه‌ی باستانی لودویس، است. همچنین مجموعه‌ی مهمی از قطعات زینتی و هنری در برخی کاخ‌ها از شهر‌های دیگر قابل مشاهده است. در میان این کاخ‌ها، کاخ فارنیس، ساخته شده بین سال‌های ۱۵۱۴ و ۱۵۸۹ ، کاخ ونِتیان با مجموعه‌ی قابل ملاحظه‌ای از برنزهای متعلق به رنسانس؛ و کاخ باروکی پلازو باربرینی، متعلق به قرن ۱۷ با گالری عکس جالب توجه خود، قرار دارند.
رم امروز:
کمی آن‌سوتر از یک قرن پیش، رم شهری آرام با جمعیتی ( طبق آمار ۱۸۷۰) برابر با ۲۲۶ هزار نفر بود؛ مردم این شهر تا حد زیادی در گذشته زندگی می کردند. رم امروز تنها پایتخت و مرکز اصلی ایتالیا نیست بلکه به عنوان جایگاهی برای کلیسای کاتولیک رم و قرارگاه دفاتر مهم بین‌المللی و شرکت‌های چند‌ملیتی، به شمار می‌آید، شهری که به عنوان مکانی با اعتبار جهانی، مورد ملاحظه قرار گرفته است. جمعیت رم ( طبق برآورد سال ۲۰۱۲) ۲/۸ میلیون نفر است.
منبع:
Microsoft ® Encarta ® ۲۰۰۹. © ۱۹۹۳-۲۰۰۸ Microsoft Corporation