ددم قورقود سکگیزینجی بوی- باسات تپه گؤزو اؤلدوردوگو (۸)

تلخیص: محمد رزاقی

گونلرین بیرینده یاغیلار اوغوز ائلینه باسقین ائدیرلر. بؤیوک بیر ساواش اولور. ساواشدان سونرا اوغوز ائلی کؤچلرینی چاتیب بیر آیری یوردا گئدیرلر. بیر اوشاق کؤچدن دوشور قالیر. حئیوانلار اوغلانی آرایا آلیرلار. آسلان پنجه‌سینی سالیر اوغلانی اؤزویله آپاریر. اونا سوت وئریب بؤیودور.

گونلر کئچیر یئنه اوغوز ائلی اؤز یوردلارینا دؤنور. چوبان داوارلاری اوتاریرکن بو اوغلانا توش گلیر. چوبان تئز اؤزونو قازان‌خانین یانینا یئتیریب دئییر:«بیر آسلانا اوخشار آدام ایلخییا گیردی». اوروز قوجا دئدی:«کؤچرکن دوشوب قالان اوغلوموز اولا بیلر».

ایگیدلر آتلانیب آسلانین ماغاراسینا گیریرلر. آسلانی قوووب اوغلانی توتوب یانلارینا گتیریرلر. بؤیوک قوناقلیق اولور. نئچه یول اوغلان آسلانین یاتاغینا قاچدی. یئنه توتوب گتیردیلر. سونوندا ائلین آغ‌ساققالی دده قورقود گلیب اوشاغا اؤیوت وئردی. آدینی دا باسات قویدو. بوندان سونرا باسات اوبانین جاوانلارییلا قایناییب قاریشدی. بؤیودو.

اوروزون، ساری چوبانی، قویونلاری اوزون بولاقدا اوتلاماغا بوراخیر، قویونلار هورکورلر. او بولاغا پریلر گلیب قونموشدولار. چوبان پریلرین بیرینی توتور. اونونلا سئویشیر.

پری گئتدیگی زامان دئییر:«ایل قورتاراندا گل مندن امانتین آل. آما بیل اوغوزون باشینا زاوال گتیردین».

گلن ایل یئنه اوغوز یایلاغا کؤچور. چوبان بولاق باشینا گلیر. گؤرور یئرده بیر ییغیناق دوشوب، میرمیر میریلداییر. پری قیزی، یاخینا گلیب دئییر:«چوبان بو سنین امانتین». چوبان قورخوب ساپاندلا اونو وورور. ووردوقجا بؤیور. چوبان قویوب قاچیر.

بو یاندان اوغوز ائلی‌نین حؤکمداری باییندیر خان اووا چیخمیشدی. بو بولاغین باشینا گلیرلر. گؤرورلر بورادا بیر شئی یاتیب، باشی آیاغی بیلینمیر. هره‌سی اونا بیر تپیک ووردو. او ییغناق بؤیدو. بیردن ییغناق یاریلیب ایچیندن بیر اوغلان چیخدی گؤوده‌سی آدام. تپه‌سینده بیر گؤزو وارایدی.

اوروز اوغلانی گؤتوروب دئدی:« خانیم! بونو منه وئره اوغلوم بوساتلا بیر یئرده ساخلاییم.» باییندیرخان دئدی: «سنین اولسون».

تپه‌گؤزو ائوینه گتیردی. بیر دایه گلدی. امیزدیرمک ایسته‌دی. تپه‌گؤز بیر سورغودا سوت، ایکی سورغودا قان، اوچونجوده دایه‌نین جانین آلدی. گونده بیر قازان سوت اونا یئتمیردی. بؤیویوب، گزن اولدو. اوشاقلارلا اویناماغا باشلادی کیمین بورنون کیمین قولاغین یئدی.

تپه‌گؤزو، اوروزا چوغوللادیلار. ووردو. سؤیدو. اولمادی. ائودن قوودو. آناسی پری‌قیز گلیب تپه‌گؤزون بارماغینا بیر اوزوک تاخدی دئدی:«اوغول سنه اوخ باتماسین، قیلینج کسمه‌سین».

تپه‌گؤز اوغوزدان چیخدی. ساللاخانا قایاسینی، اؤزونه یورد ائتدی. یول کسدی. آدام اؤلدوردو. نئچه آدام گؤندردیلر. اوخ آتدیلار، باتمادی قیلینج ووردولار، کسمه‌دی. هامیسینی توتوب یئدی.

جاماعات ییغیلیب اونو اؤلدورمه‌یه گئتدیلر. تپه‌گؤز بونلاری گؤروب، یئردن بیر آغاج قوپاردیب اللی-آلتمیش آدامی بیردن اؤلدوردو. تپه‌گؤزه باتابیلمه‌ییب قاچماق ایسته دیلر. تپه‌گؤز اونلارین قارشیسینی کسیب بوراخمادی. یئددی یول بو ایشی گؤردولر، آنجاق قاچا بیلمه‌دیلر. گئدیب ائلین آغ‌ساققالی دده قورقودو چاغیردیلار. دده قورقود گلدی تپه‌گؤزون یانینا، دانیشدی. گونده ایکی آدام بئش‌یوز قویونا راضی اولدو.

یونلو قوجا ایله یاپاقلی قوجانی تپه‌گؤزه وئردیلر اونون یئمه‌گین بیشیرسین. هر ائودن گونده بیر اوغول وئریلدی.

قاییق‌غان(قایق قان) آدلی بیر کیشی وار ایدی. ایکی اوغلوندان بیرینی وئرمیشدی. یئنه سیرا دولانیب اونا گلمیشدی. ننه‌سی گلیب باساتدان بیر اسیر آلدی. اوغلونون یئرینه وئردی.

اوروزا دئدیلر: موشتولوق وئر، اوغلون گلیب. ایگیتلر باساتی قارشیلاماغا گلدیلر. باسات، آتاسی‌نین الیندن اؤپوپ گؤروشدولر. آناسییلا قوجاقلاشدی. باسات قازاندان تپه‌گؤزله ووروشماغین ایجازه‌سینی آلیب یولا دوشدو.

تپه‌گؤز آرخاسی گونه یاتمیشدی. اوخ آتیر. اونا باتمیر. تپه‌گؤز، باساتی گؤرورکن اونو توتوب سالیر چکمه سینین ایچینه. باسات خنجرله چکمه‌نی یاریر. ائشیگه چیخیر.

گلیب قوجالارین یانینا سوروشور بونو نئجه اؤلدورمک اولار؟ دئدیلر بونون یالنیز گؤزو اتدیر. اولسا یالنیز گؤزوندن اؤلدوره بیلیرسن. قوجالار شیشی اوجاقدا قیزاردیرلار. باسات شیشی اونون گؤزونه باسدی. تپه‌گؤز نعره چکدی. باسات قاچدی قویونلارین ایچینه دوشدو. تپه‌گؤز بیلیب ماغارانین قاپیسینی کسدی. دئدی: قویونلار بیر- بیر گل گئچ.

باسات بیر قوچ کسیب، گیردی ایچینه. گلیب گئچنده تپه‌گؤز یاپیشدی قوچون بوینوزوندان. قالدیراندا باسات تپه‌گؤزون پاچاسی آلتیندان قاچدی. ماغارایا گیریب قین‌سیز قیلینجی گؤتوروب، گلیب.

تپه‌گؤز یالواردی آنجاق باسات اونو بوغرا کیمی دیزی اوسته چؤکدوردو. تپه‌گؤزون بوینونو ووردو.

یونلو قوجا ایله یاپاقلی قوجانی، اوغوزدان موشتولوق آلماغا گؤندردی.

بوتون اوغوز ییغیشیب ساللاخانا قایاسینا گلدیلر. تپه‌گؤزون باشینی اورتایا قویدولار. دده قورقود گلدی قوپوز چالدی. بؤیوک قهرامانلاردان دانیشدی. باساتا آلقیشلار سؤیله دی.

axarsu.bulanmaz@gmail.com

http://anthropology.ir/node/23671

بخش های پیشین:

بخش اول:

http://anthropology.ir/node/24183

بخش دوم:

http://anthropology.ir/node/25143
بخش سوم:

http://anthropology.ir/node/25925

بخش چهارم:

http://anthropology.ir/node/26378

بخش پنجم:

http://anthropology.ir/node/26752

بخش ششم:

http://anthropology.ir/node/27106

بخش هفتم:

http://anthropology.ir/node/27357

از همین نویسنده پیش از این در انسان شناسی و فرهنگ منتشر شده است

http://anthropology.ir/node/14952

http://anthropology.ir/node/23802

http://anthropology.ir/node/23935

http://anthropology.ir/node/18508