سوئیس فاقد یک دین دولتی در سطح کشوری است. ماده ۴۹ قانون اساسی ۱۸۷۴ سوئیس، آزادی عقیده ساکنان این کشور را دربردارد. بر اساس سرشماری جمعیت فدرال سال ۲۰۱۰، گسترده ترین دین سوئیس، مسیحیت کاتولیک با ۳۸.۸۲% جمعیت این کشور است. دومین دین سوئیس با ۳۰.۹% جمعیت این کشور به کلیسای اصلاح شده پروتستان تعلق دارد. رویهمرفته کانتون های سوئیس هم معمولا یکی از این دو دین را دارند.
اسلام با ۴.۵% جمعیت سوئیس، چهارمین دین این کشور به شمار می رود. بین ۴۰ تا ۵۰ هزار علوی بکتاشی در سوئیس زندگی می کنند که اغلب آنها ترک تبارند. پارلمان کانتون بازل در سال ۲۰۱۲ این مسلک را در سطح کانتونی به رسمیت شناخت. ارتدوکس های متعلق به فِرق مختلف، تقریبا ۱.۸۱% جمعیت سوئیس را تشکیل می دهند. جوامع یهودی در سوئیس نیز که پیش از ایجاد نخستین کنفدراسیون سوئیس، وجودشان روشن شده بود، امروز به صورت نهادهایی در اغلب شهرهای بزرگ این کشور درآمده اند و ۰.۲۵% جمعیت آن را به خود اختصاص می دهند. بنابراین با توجه به آمار فوق، نسبت سوئیسی هایی که خود را فاقد دین می دانند در حال حاضر باید حدود ۲۰% جمعیت این کشور باشد که این دسته در رده سوم جای می گیرند. ۴.۳۳% سوئیسی ها در سرشماری، دین خود را اظهار نکردند.
نوشته‌های مرتبط
بر اساس آمار تحقیقی در سال ۲۰۰۵ در سوئیس، ۴۸% شهروندان سوئیسی جواب دادند »بر این باورند که خدای بزرگی وجود دارد.« ۳۹% آنان این طور پاسخ دادند که «باور دارند نوعی روح یا نیروی زنده وجود دارد» و ۹% آخر نیز اظهار کردند »به باور آنان نه روح، نه خدا و یا نیروی زنده ای وجود دارد.«
درباره توزیع فرقه های مسیحیت کاتولیک و پروتستان در سوئیس باید گفت کانتون های لوسرن، شویتز، واله، اوری، زوگ، فریبورگ، اونتروالد، سولور، تسین و آپنزل رودز داخلی به طور تاریخی و سنتی، کاتولیک به شمار می روند. کانتون های زوریخ، برن، بازل، شافهاوس، آپنزل رودز خارجی، وو، نوشاتل و ژنو نیز در اصل پروتستان هستند. سایر کانتون ها از لحاظ تاریخی دوشاخه ای هستند. این تفاوت به خصوص در سطح قوانین و سنت های کانتونی، جالب توجه است. جشن های مذهبی در کانتون های کاتولیک، روزهای تعطیلی با حقوق را به دنبال دارند، اما در کانتون های اصالتا پروتستان چنین نیست، حتی اگر اکثریت مردم آن در زمانه حاضر، کاتولیک باشند.
در مورد مسائل دینی مربوط به کانتون های سوئیس، نکات جالبی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می کنیم. نخست، کانتون آپنزل که ابتدا تنها یک کانتون بود در سال ۱۵۹۷ به دلایل دینی به دو نیم- کانتون تقسیم شد: آپنزل رودز داخلی که کاتولیک و آپنزل رودز خارجی که پروتستان است. کانتون ژنو که اکثریت آن را کاتولیک ها با ۲۹% جمعیت در مقابل ۱۶% پروتستان های اصلاح طلب تشکیل می دهند، و البته، گهواره کالوینیسم و جشن های کاتولیک به شمار می رود، روز تعطیل مذهبی ندارد. این اکثریت کاتولیک با خصوصیت جهان وطن بودن ژنو توضیح داده می شود و بنابراین، کانتون فوق در اصل، پروتستان به شمار می رود. مهاجران زیادی که از کشورهای کاتولیک مانند فرانسه، ایتالیا و اسپانیا به سوئیس آمده اند، در این کانتون سکونت دارند.
کانتون ژورا به صورت تاریخی از ۷ بخش تشکیل می شد که همه آنها به کانتون برن پیوستند. هنگام ایجاد کانتون جدید ژورا در سال ۱۹۷۵، باز سه بخش کاتولیک آن به ژورا و سه بخش پروتستان آن به برن ملحق شدند، بخش باقیمانده نیز که کاتولیک و آلمانی زبان بود، برن را انتخاب کرد.
یکی از شخصیت های بنام سوئیس که نقشی پررنگ در زمینه دینی در این کشور داشت، اولریش زوینگلی {Ulrich Zwingli} بود. او که بین سال های ۱۴۸۴- ۱۵۳۱ در سوئیس می زیست، به عنوان یکی از اصلاحگران پروتستان در این کشور شناخته می شود. او که نقشی بسیار فعال در جامعه خود داشت، تلاش بسیاری در راه الحاق سوئیس به اصلاحات دینی پروتستان به خرج داد و در نهایت در سال ۱۵۲۳ توانست کانتون زوریخ را به عنوان نخستین کانتون سوئیسی به این جریان ملحق سازد. به این ترتیب، نام او از همان زمان و در کنار کلیساهای پروتستان سوئیس آلمانی زبان شهرتی بدست آورد. او یکی از رفرنس های تاریخی پروتستان آزادیخواه نیز به شمار می رود.
اصلاح طلبی دینی در سوئیس یک جنبش مسیحی به شمار می رود که حاصل بیداری های متعدد ذهنی بود و ۲۵۰هزار نفر و بیش از ۱۵۰۰ اجتماع مختلف را با خود همراه کرد. این جنبش رویهمرفته از اصلاح طلبی پروتستان نشات می گیرد که خواستار لغو غسل تعمید کودکان در بدو تولد و نیز جدایی کلیسا از دولت بود. هنگام سخن گفتن از این دسته از مسیحیان که به نام مسیحیان انجیلی مشهورند، لحاظ کردن چهار اصل ضروری است: ۱. ایمان به ارزش جوهری کتاب مقدس به عنوان کتاب مرجع فرقه انجیلی در نظر و در عمل ۲. نقش مرکزی مسیح که به ناحق مصلوب شد، در آشتی دادن دین و دنیا ۳. اهمیت تغییر قلبی آیین در شخص و انتخاب فردی {امری که توضیح دهنده اهمیت غسل تعمید در بزرگسالی است} و ۴. جهان شمولی پیام انجیل و اهمیت معرفی آن توسط مسیحیان انجیلی به اطرافیان خود. ریشه های این جریان در سوئیس به قرن شانزدهم و اصلاحگرانی چون مارتین لوتر یا ژان کالون برمی گردد. با توجه به شمار بالای پیروان این فرقه، {۲۵۰۰۰۰ نفر در سال ۲۰۱۴} که معادل ۳% جمعیت سوئیس را تشکیل می دهند، کلیساهای کاتولیک و پروتستان، انحصار خود را در این کشور از دست داده اند. در جهان نیز از بین ۲.۲ میلیارد نفر مسیحی، ۶۰۰ میلیون نفر آنان انجیلی هستند که ۱۸.۴ میلیون نفرشان در اروپا زندگی می کنند.
از میان کلیساهای اصلی انجیلی سوئیس می توان به انجمن کلیساهای انجیلی وو، اکسیون بیبلیک، کلیسای آزاد ژنو، انجمن کلیساهای باتیست فرانسه زبان، کلیسای مسیح، فدراسیون روماند کلیساهای انجیلی {FREE}، اتحادیه انجمن های مبلغان مسیحی{UAM}، اتحادیه کلیساهای انجیلی آزاد {FEG} و سپاه رستگاری اشاره کرد.
در سوئیس روماند {فرانسه زبان} بیش از صد سازمان انجمنی انجیلی هست. این انجمن های مستقل از دولت در زمینه های مختلف بشردوستانه و اجتماعی فعالند. یکی از مشهورترین فعالیت های سپاه رستگاری، کمک به محرومان و حاشیه نشین شدگان کشورهای متعدد است. آنری دونان {Henry Dunant} موسس صلیب سرخ نیز به همین فرقه پروتستان انجیلی تعلق داشت. او نخستین دبیر آلیانس انجیلی ژنو بود که امروز شبکه انجیلی سوئیس نام دارد. این کمیته بین المللی در ژنو ایجاد شد. انجیلی ها در زمینه سیاسی از آزادی ادیان برای همگان و حق اظهار عقیده و دعوت علنی یا خصوصی سایرین به یک باور در عین احترام به انتخاب دیگران دفاع می کنند. در سوئیس دو حزب سیاسی هست که بر اساس ارزش های انجیلی تاسیس شده: حزب انجیلی سوئیس {PEV} و اتحاد دموکراتیک فدرال {UDF}.
کلیساهای انجیلی در سوئیس به اشتباه تصویری بیرونی از فرقه با خود دارند. در حالیکه آنها فرقه نیستند. این تصویر به دلایل متعدد ایجاد شده. پیش از همه، اینکه طبیعت مستقل از دولت این کلیساها، آنها را در برابر کلیساهای رسمی قرار می دهد که همان کلیسای کاتولیک رومی و کلیساهای انجیلی اصلاح شده یعنی کلیسا های پروتستان هستند. این جدایی از دولت به خصوص در قرن نوزدهم مسبب ایجاد نوعی احتراز بود که تا قرن بیست و یکم به همین صورت باقی مانده است. این عدم بردباری از سوی دیگران، بر روی این کلیساها انعکاس یافته و فاصله بیشتری بین آنان و بقیه مردم سوئیس ایجاد کرده و بر این تصویر فرقه ای افزوده است. اگرچه این کلیساها فرقه نیستند اما درون آنها به صورت کاریزماتیک یا خلسه وار، فرقه هایی متولد شده اند. برای نمونه می توان به جنبش سن میشل و پیروانش در سال ۱۹۷۰ اشاره کرد که با عملکرد بسیار سختگیرانه به اناجیل و بی رغبتی کامل به دنیا مشخص می شود. این جنبش در سال ۱۹۷۹ توسط دادگاه تادیبی لوزان به کلاهبرداری سازمان یافته محکوم شد اما تا سال ۱۹۹۲ دوام داشت. این دست جریانات بر تصویر فرقه وار مجموعه کلیساهای انجیلی افزود گواینکه آنها مطلقا نماینده چنین جنبش هایی در سوئیس نبودند. ناگفته نماند که در همان دوران پس از سال ۱۹۶۸ چنین دست فرقه هایی در کلیساهای “رسمی” هم پدید آمد. به خصوص در مورد کلیسای کاتولیک و جنبش سعادت ازلی که در سال ۱۹۷۳ در فرانسه پدید آمده بود. به این ترتیب، شبکه انجیلی سوئیس اعلام کرد هیچ یک از اعضا و اجتماعات دینی اش از انحرافات فرقه ای در امان نیستند.
درباره اسلام، بر اساس اظهار اداره آمار فدرال سوئیس تا سال ۲۰۱۱، حدود ۳۲۱۰۰۰ مسلمان در سوئیس ساکن بودند که دارای سابقه سکونت بیش از ۱۵ سال در این کشور هستند. این رقم معادل ۴.۹% جمعیت این کشور است که پس از کاتولیک و پروتستان در رده سوم قرار می گیرد. در سطح کانتونی، اسلام در سوئیس از صندوق جمع آوری اعانه های دینی برخوردار نیست. اکثر مسلمانان سوئیس به گروه اهل سنت تعلق دارند، اما شیعیان، علویان و اسماعیلیه نیز در سوئیس جمعیتی برای خود دارند.
بیشتر این مسلمانان (۸۸.۳%) شهروند سوئیس نیستند. از میان ۱۱.۷% باقیمانده که دارای تابعیت سوئیسی هستند، ۷.۷% تابعیت اصلی خود را به سوئیسی تغییر داده و ۳.۹% آنان در بدو تولد این تابعیت را بدست آورده اند. اغلب مسلمانان سوئیس در اصل به کشورهای یوگسلاوی سابق به خصوص بوسنی- هرزگوین، کوزوو، مقدونیه و نیز ترکیه تعلق دارند. بیشترین تمرکز مسلمانان در سوئیس، در کانتون های آلمانی زبان آن دیده می شود.
درباره مکان های آئینی سوئیس باید گفت تا سال ۲۰۰۹ حدود ۲۰۰ مسجد در این کشور وجود داشته که تنها ۴ پارچه آن دارای مناره بوده اند و ساخت مناره بر فراز سایر مساجد به موجب قانونی در همان سال قدغن اعلام شد.
سوئیس دارای نهادی به نام “خانه ادیان” است، این نهاد برای گفتمان بین ادیان و معنویت های گوناگون پدید آمده و مقر آن در محله بوم پلیتز {Bümplitz} شهر برن است. از ماه دسامبر ۲۰۱۴ این نهاد، مکان آئینیِ مشترکی برای علویان، بوداییان، مسیحیان، هندوها و مسلمانان پدید آورده. نمایندگانی از اجتماعات یهودی، سیک و بهایی نیز در کمیته خانه ادیان جای دارند. این ساختمان که مساحت آن به بیش از ۳۰۰۰ مترمربع می رسد، نیمی از فضای خود را به اجتماعات مختلف دینی- معبد هندو، مسجد، سالن عبادتگاه بوداییان، علویان و… – و نیم دیگر را به سالن های اجتماعات و رستوران اختصاص داده است.
رویهمرفته بر اساس گزارش ساختاری اداره آمار سوئیس در سال ۲۰۱۳، نمای کلی تعلق دینی به این ترتیب است:
کاتولیک ۳۸.۰%
پروتستان ۲۶.۱%
فاقد دین ۲۲.۲%
مسلمان ۵.۱%
یهودی ۰.۲%
سایر ۸.۴%
بر اساس همین گزارش در بازه پنج ساله منتهی به ۲۰۱۳، شاخه های کاتولیک و پروتستان کاهشی در حد دهم درصد از خود نشان می دهند، درحالیکه به همین میزان بر تعداد کسانی که خود را فاقد دین می دانند افزوده می شود. شمار مسلمانان نیز با همین روند افزایش نشان می دهد. شمار پیروان یهودیت و سایر ادیان نیز تقریبا ثابت مانده است.
