در متون و نوشته های تاریخی داستان ها و روایت های بسیاری درمورد شب تولد مسیح (ع) درج شده است.عدم ثبت دقیق تاریخ تولد این پیامبر که به عنوان مبدا سال میلادی تقریبا پانصد و اندی بعد از تولدش ، گزینش شد موجب ابهامات فراوانی شده است. برخی از محققان ۲۵ دسامبر را مرتبط به آئین میترا پرستی می دانند؛ روزی که میترا یا آفتاب شکست ناپذیر زاده شد(رضی، ۴۷۱ :۱۳۴۴) و این گزینش را راهکاری برای گذر از باورهای میترایی در روم آن دوره توصیف می کنند. به هر روی با رسمیت یافتن این روز، آداب و سنت های ویژه آن درکلیسا ها شکل گرفت . طبق تقویم کلیسای شرق آشوری این عید در کانون الاول (یکی از ماه‌های آشوری ) برگزار می شود. طبق سنت کهن پیش از رسیدن این روز مردم منازل خود را تمیز می‌کنند و تزئینات جدیدی به آن می‌افزایند. کلیسا نیز خاکروبی می‌شود. مردم لباس های نو برای خود وعلی الخصوص کودکان تهیه می کنند. پخت شیرینی نیز یکی از مراسم متداول این عید است معمولاً قبل از عید میلاد انجمن های آشوری بازارچه‌های خیریه‌ای ترتیب می دهند که مردم بتوانند اجناس مورد نیاز عید را از آن خریداری کنند. عواید این بازارچه‌ها نیز برای افراد مسن و بی سر پرست و نیازمند خرج می‌شود. از جمله، پختن شیرینی و فروش آن بسیار مرسوم است. دو نوع شیرینی به نام نازک/ nazok / و کاتا / kata/ توسط بانوان آشوری تهیه می‌شود. اغلب خانم ها در آشپزخانه کلیسا گرد هم می‌آیند و با مشارکت یکدیگر شیرینی عید را آماده می‌کنند( اطلاع رسان شماره:۹) .
شب عید مردم با لباس های نو در کلیسا حاضر می‌شوند در این شب کشیش بخش های اول کتاب مقدس را که مرتبط با ظهور جبرئیل به مریم (س) و مژده حلول روح القدس در بطن وی است، قرائت می‌کند. همچنین نحوه به دنیا آمدن مسیح (ع ) و شب میلاد وی و حرکت یک گروه مجوس( زرتشتی) برای دیدار پادشاه یهود همچنین سرود مژده به مریم توسط گروه کر و مردم قرائت می‌گردد که متن آن چنین است:
“در آن هنگام فرشته جبرائیل به مریم عذرا
تولد خجسته عیسی، ناجی ما را بشارت داد
و با بیم توام با احترام به او چنین اعلام کرد
تو را سلام ای مادر ناجی و داور ما
تو را سلام که از تو نجات دهنده آفاق ظهور کرد
تو را سلام که امید و زندگی از تو پا به جهان می گذارد
تو را سلام که حیفه مقدس پسر خدا هستی
تو را سلام که باکره، فرزند زایی
تو را سلام ای درخشان ترین نور ها
تو را سلام ای کاخ امید و آرزوی دل پادشاه متعال
تو را سلام که هر چه نکو است از سینه تو سرچشمه گیرد
تو را سلام که از تو به وجود آمد
پیش گام شادمانی خلقت”
پس از خواندن دعا، مراسم عشاء ربانی بر گزار می‌شود و مردم روزه ۲۵ *روزه خود را با خوردن نان و شراب می‌گشایند. در این شب سخنرانی در مورد میلاد مسیح (ع) مسایل روز مسیحیان ایران و جها ن توسط بالاترین مرجع کلیسا ایراد می گردد و در انتها پیغام و پیام پاتریارک به مناسبت عید میلاد و دعاهای او برای آشوری های جهان قرائت می‌شود (اطلاع رسان شماره:۴).
بعد از پایان مراسم کلیسایی مردم در بیرون سالن نمازخانه گردهم می‌آیند و عید را به هم تبریک می گویند. سپس عده‌ای به منازل خود می‌روند و برخی در سالن کلیسا به جشن و پایکوبی می‌پردازند. این مراسم تا پاسی از شب گذشته ادامه پیدا می‌کند و سپس مردم به منازل خود باز می‌گردند. در این شب درخت کاج(درخت کریسمس ) در همه منازل تزئین شده است و کودکان شادمان و کنجکاو به خواب می روند تا صبح زود هدیه‌شان را از بابانوئل کنار درخت در دست بگیرند. این هدایا توسط پدر یا بزرگ خانواده تهیه می‌شود. اما بابا نوئل خود سمبل کمک و همیاری است. وی قدیسی بود که در سال های اول مسیحیت در قسمت های شمالی ترکیه می‌زیسته است. قدیس نیکلاس در شب عید میلاد با پوشیدن لباس‌های مبدل هدایایی را که از درآمد شخصی‌اش فرآهم می‌کرد برای فقرا و مستمندان می‌برد. این سنت از آن روز تا کنون ادامه یافته اما امروزه بیشتر متوجه کودکان است (اطلاع رسانان شماره: ۹،۴).
مردم در روز عید میلاد هلیم مخصوصی به نام هریسا /harisa/ را مصرف می کنند این حلیم یک غذای گوشتی سبک است که به مناسبت پایان روزه داری تهیه می‌شود.این روزه بیست و پنج روز قبل از این تاریخ با پرهیز از خوردن گوشت و فرآورده های لبنی آغاز شده ودر چهار دی ماه با اجرای مراسم عشای ربانی به آن پایان می دهند. در کنار هلیم ،شیرینی مخصوص عید، نازک ،هم در منزل و هم در کلیسا مصرف می‌شود. از فردای عید مردم به دیدار اقوام و خویشاوندان دور و نزدیک خود می‌روند و مجالس شاد و دوستانه ای برگزار می‌کنند این برنامه تا هفت روز یعنی آغاز سال جدید مسیحی ادامه پیدا می‌کند. در کنار این دید و بازدیدهای شخصی مراسم بازدید عمومی نیز برگزار می‌شود. در یکی از روزهای عید با اعلام قبلی مراجع کلیسایی، بزرگان قوم آشور و رهبران کلیسایی، (کلیساهای چهارگانه) در یک سالن گرد هم می‌آیند و مردم برای تبریک سال نو در آنجا جمع می‌شوند. برخی از مسئولان دولتی نیز برای تبریک عید در سالن مذکور حضور می‌یابند. این رسم قدمت چندانی ندارد و درسال های اخیر در تهران و ارومیه برگزار می‌شود.
