جامعه ی اینکا

بودن، لوئی (۱۳۷۶)، جامعه ی اینکا ( از نخستین دولت های سوسیالیستی در جهان)، ترجمه ی هوشنگ ساعدلو، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

جوامع پیش کلمبی، و فتح آن ها توسط اروپاییان، از رویدادهای تاریخی بسیار مهم و جالب توجه در جهان است، که تاثیری بسیار و غیر قابل انکار در شکل گیری و توسعه ی کشورهای اروپایی و آمریکایی از آن زمان تا کنون داشته است. رو به رو شدن کشتی های اروپایی پس از مدت طولانی و سختی از سفر بر روی آب هایی که تا آن زمان تصور نمی شد به سرزمینی متفاوت ختم شود. شگفت زدگی اروپاییان و مردمان بومی این تمدن ها، که در هنگام ورود فاتحان به آن ها دارای فرهنگ، اقتصاد، سیاست، معماری، هنر، آیین و اعتقادات و نشانه هایی از تمدنی رو به پیشرفت بودند، از دیدار یکدیگر چنان بود، که هم چون افسانه و اسطوره ای می توان آن را برای انسان های آینده و نیز برای خود روایت کرد.

از آن زمان تا کنون درباره ی این تمدن ها افراد بسیاری در سفرنامه ها و تحقیقاتشان مطالب بسیاری نوشته اند، که سهم انسان شناسان و مردم شناسان در این بین از مهم ترین است. تحقیقات مربوط به این جوامع تا کنون و با پیشرفت علومی چنون باستان شناسی و جدایی علم انسان شناسی از استعمار در شناخت بهتر آن ها ادامه داشته و دارد.

لوئی بُودَن، کتاب جامعه ی اینکا را در سال ۱۹۳۰، که امروز در حدود ۸۰ سال از آن می گذرد، طبق آخرین کشفیات باستان شناسی که البته تا به امروز کامل تر شده است، به زیر چاپ در آورده است. بودن هنگامی که کتاب خود را به رشته ی تحریر در می آورد، ندید انگاشتن فرهنگ و اقتصاد پیچیده ی و شگفت انگیز اینکا را، در میان بسیاری نویسندگان اروپایی، اقتصاد دانان، تاریخ نگاران و…، از سر نادانی و آن را فراموشی ای از روی عمد می داند. او در دیباچه ی کتاب ارزشمندش می نویسد:

«به عقیده ی این ها تنها فرهنگ هایی که دوام آوردند و قابلیت ماندن داشتند، فرهنگ هایی بودند که در پیرامون مدیترانه پا به عرصه ی وجود نهادند. اینان اگر خیلی گشاده دستی کنند برای فرهنگ چین و هند، به عنوان فرهنگ های مادر، اعتباری قائلند. اینان در حالت خواب مصنوعی به سر می برند و هر آنچه زحمت پژوهش آن را به خود نمی دهند نادیده می انگارند. اگر کسانی هم در میان آنان باشند که جهان نو را در محوطه ی دید خویش وارد کنند آن را با معیار و مقیاسی می سنجند که به درد جهان کهن می خورد. اینان نیز در به کار بستن مقیاس های لاتینی برای سنجش واقعیات جهان نو به همان اندازه حقیقت را مسخ می کنند که سربازان آن روز معابد را مسجد . لاما را شتر کوچک می نامیدند.» ( بودن، ۱۳۷۶، صفحه ۳)

این کتاب از جمله کتاب های خوبی در زمینه ی شناخت تمدن های پیش کلمبی است که به فارسی ترجمه شده است. البته ناگفته نماند که با کشفیات جدیدباستان شناسی و دیگر علوم از این تمدن ها، می توان به شناختی غنی تر از این تمدن ها دست یافت، که بودن اگر تا کنون زنده می ماند، مطمئنا با علاقه ی وافری که به جامعه ی اینکا داشت، از پیشروان این راه بود.

فهرست کتاب:

• سپیده دم فرهنگ اینکا؛
فصل اول:
۱. محیط
۲. گذشته
– سرخپوست و گروه های مشترک المنافع
۳. جمعیت و خوراک
۴. اینکاها

• سازمان اقتصادی در کشور اینکا؛
فصل دوم:
۱. زیر بنا
۲. ارث
۳. روبنا
– الف. محاط شدن در نظام اجتماعی و تبعیت از آن
– ب. تکلیف و انجام وظیفه
۴. سوسیالیزه شدن توده
۵. انزوا طلبی قشر ممتاز

• سیستم سوسیالیسم؛
فصل سوم:
۱. عرضه
۲. تقاضا
۳. توازن میان عرضه و تقاضا
الف. آمار
ب. اداره
ج. محدودیت آزادی حرکت
سیاست دخیره ی مواد مصرفی به عنوان عامل تنظیم کننده
هـ. وسایل رفت و آمد و انتقال اخبار
و. اقدامات اجباری

• فرهنگ اینکا؛
فصل چهارم:

• نتایج سوسیالیزاسیون؛
فصل پنجم:
۱. ارزیابی نتایج
۲. فقدان احساس خانوادگی
۳. فقدان ابتکار تامین آینده
۴. انجماد
۵. مقاومت در برابر همتراز کردن

مسئله ی امروزی سرخپوستان؛
• فصل ششم:
۱. حل مسئله ی بومیان
۲. دو نژاد
۳. راه حل ها

تجاربی از تاریخ اینکا؛
• فصل هفتم:
۱. سیستم اینکا در تاریخ یکتاست: مقایسه با تجارب دیگر
۲. فقط یک امکان منطقی وجود سوسیالیسم: مقایسه با «مدینه ی فاضله»
۳. شرایط می توانند سوسیالیزاسیون را تسهیل کنند: فرانسه در اشغال آلمان ها
۴. وجود قشر ممتاز شرط پیشرفت است: مقایسه با دولت افلاطون

منابع تاریخی؛
• فصل هشتم:
۱. مبداء
۲. اقتصاد
۳. تمدن
۴. مذهب
۵. پایان دوران فرمانروایی اینکاها

::

مطالب مرتبط در انسان شناسی و فرهنگ؛
۱. معماری تمدن پیش کلمبی:
http://anthropology.ir/node/5086

۲. انسان شناسی اسطوره ای اکتاویو پاز:
http://anthropology.ir/node/688

::

تهیه و تنظیم: مرضیه جعفری
| jafari.e.marzi@gmail.com